Giữa lúc Tập đoàn sản xuất máy bay Boeing của Mỹ đang điêu đứng vì vụ rơi máy bay 737 MaX thứ hai chỉ trong vòng năm tháng, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan đã bất ngờ bị kéo vào vụ việc vì nghi án lợi dụng chức vụ để hậu thuẫn cho cơ quan cũ, vi phạm các quy định về đạo đức.
Cáo buộc xung đột lợi ích?
Trong tuần qua, Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng Mỹ thông báo sẽ tiến hành điều tra cáo buộc cho rằng quyền Bộ trưởng Quốc phòng Patrick Shanahan đã vi phạm các quy tắc đạo đức, lợi dụng chức vụ để quảng bá cho Boeing.
 |
| Ông Shanahan (người ngoài cùng bên trái) đang là người giữ chức quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lâu nhất lịch sử. |
Việc điều tra được tiến hành sau khi tổ chức giám sát liên bang Công dân vì trách nhiệm và đạo đức (CREW) đệ đơn khiếu nại, yêu cầu Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng Mỹ điều tra về khả năng xảy ra xung đột lợi ích khi ông Shanahan làm việc tại Lầu Năm Góc.
Trong khiếu nại, CREW cáo buộc quyền Bộ trưởng Quốc phòng đã nhiệt tình quá mức với Boeing và công khai chê bai các đối thủ cạnh của công ty này trước các thuộc cấp.
“Trong các cuộc thảo luận về những hợp đồng của chính phủ, ông Shanahan đã nhiều lần khen ngợi Boeing, cho rằng hãng này sẽ làm tốt hơn nhiều so với đối thủ Lockheed Martin nếu được ký hợp đồng chế tạo máy bay chiến đấu cho Chính phủ. Ông ấy cũng đã nhiều lần chê máy bay do Lockheed Martin sản xuất”, khiếu nại của CREW dẫn chứng và cho rằng những bình luận và hành động của ông Shanahan có thể đã vi phạm quy tắc đạo đức.
Giám đốc điều hành CREW Noah Bookbinder cáo buộc ông Shanahan đang sử dụng vị trí của mình để mang lại lợi ích riêng cho Boeing.
Tháng 12/2018, ông Shanahan cũng bị cáo buộc đã gây sức ép để Không quân Mỹ mua F-15X của Boeing dù họ không hứng thú với dòng máy bay này. Những cáo buộc nói trên từng diễn ra khi ông Shanahan đang là Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ.
Theo Văn phòng Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng Mỹ, ông Shanahan đã nhận được thông tin về việc mở cuộc điều tra và tuyên bố ủng hộ việc điều tra như vậy. “Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Shanahan luôn cam kết duy trì thỏa thuận đạo đức của ông ấy với Bộ Quốc phòng”, ông Joe Buccino, người phát ngôn của ông Shanahan khẳng định.
Ông Patrick Shanahan có bằng cử nhân về kỹ thuật cơ khí của trường Đại học Washington và hai bằng thạc sỹ của Viện công nghệ Massachusetts, trong đó có một bằng Thạc sỹ kỹ thuật cơ khí và một bằng thạc sỹ quản trị kinh doanh.
Ngoài ra, ông cũng có một bằng về khoa học quản lý tại trường Sloan thuộc Viện công nghệ Massachusetts. Boeing chính là nơi quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đặt bước chân đầu tiên trong sự nghiệp của mình vào năm 1986.
Trong suốt hơn ba thập kỷ gắn bó tại công ty này, ông Shanahan đã kinh qua nhiều chức vụ trước khi được bổ nhiệm làm Phó chủ tịch Tập đoàn, phụ trách chuỗi cung ứng và vận hành. Ông từng giữ chức Phó Chủ tịch Boeing, phụ trách Chương trình máy bay thương mại.
Ông Shanahan chính là người trực tiếp giám sát chiến lược kinh doanh toàn cầu đối với những dòng máy bay thương mại nổi tiếng nhất của Boeing như 737, 747, 767, 777 và 787. Cũng chính ông Shanahan là người chịu trách nhiệm quản lý toàn bộ dự án máy bay 787 Dreamliner.
Sự lãnh đạo nhanh nhạy và quyết đoán của ông có đóng góp đáng kể trong việc giúp Boeing vượt qua được những giai đoạn khó khăn nhất định khi dòng máy bay Dreamliner gặp sự cố trong những năm đầu phát triển.
Không chỉ chuyên về các dự án máy bay thương mại, ông Shanahan còn là Giám đốc chương trình phòng thủ tên lửa của Boeing, trực tiếp giám sát việc phát triển và sản xuất hệ thống phòng thủ tên lửa tầm trung mặt đất, hệ thống laser trên không và laser chiến thuật tiên tiến; Tổng Giám đốc phụ trách chương trình trực thăng Boeing, giám sát việc nghiên cứu và phát triển các loại máy bay Apache, Chinook và Osprey.
Tháng 7/2017, ông này được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, xử lý các công việc hàng ngày của Bộ Quốc phòng Mỹ, quản lý về ngân sách đồng thời giám sát Lực lượng không gian do Tổng thống Donald Trump đề xuất thành lập.
Sau khi ông Jim Mattis từ chức Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, ông Shanahan được ông Trump bổ nhiệm làm người thay thế tạm thời, giữ chức quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến nay. Trước khi những lùm xùm hiện nay nổi lên, nhiều ý kiến cũng đã lên tiếng phản đối ông Shanahan trở thành bộ trưởng quốc phòng Mỹ.
Với việc bị điều tra như hiện nay, dư luận đang đặt câu hỏi về việc liệu ông Trump có chính thức bổ nhiệm ông Shanahan trở thành người đứng đầu Lầu Năm Góc hay không. Cho đến nay, ông này đã trở thành người giữ chức quyền Bộ trưởng quốc phòng lâu nhất trong lịch sử của Mỹ và vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy ông sẽ được đề cử giữ vị trí này một cách chính thức.
| Máy bay 737 MAX được Boeing bắt tay vào sản xuất năm 2011, sau khi đối thủ của hãng là Airbus khởi động sản xuất dòng máy bay A320neo. Năm 2017, những chiếc MAX đầu tiên đã bắt đầu đi vào hoạt động. Cho đến nay, đây là sản phẩm quan trọng nhất đối với Boeing. Hãng đã được đặt hàng gần 5.000 máy bay loại này, đủ để giữ cho dây chuyền sản xuất hoạt động trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, cho đến nay, không một máy bay nào trong tổng số 371 máy bay đã được giao bay đủ thời lượng để các cơ quan hàng không trên toàn thế giới xác định chúng an toàn. Tính đến nay, hơn 350 chiếc MAX đã phải hạ cánh sau vụ rơi máy bay của Ethiopia. Việc bàn giao gần 5.000 chiếc máy bay khác, có tổng giá trị lên tới hơn 500 tỉ USD cũng đã bị hoãn lại. Hôm 22/3, hãng hàng không quốc gia Indonesia Garuda thông báo sẽ hủy đơn hàng mua 50 máy bay Boeing 737 MAX 8 tổng trị giá 4,9 tỉ USD với lý do hành khách của Garuda ở Indonesia đã mất lòng tin và không còn tin tưởng vào loại máy bay này. |
 |
| Máy bay Boeing 737 MAX, tâm điểm chú ý hiện nay. |
Áp lực với Boeing ngày càng gia tăng
Trong khi đó, áp lực đối với Boeing đang ngày càng gia tăng khi các nhà làm luật Mỹ đã yêu cầu những người điều hành của công ty này phải ra điều trần sau vụ hai máy bay 737 MAX bị rơi chỉ trong vòng năm tháng.
Phiên điều trần dự kiến sẽ được tổ chức tại Thượng viện Mỹ trong tuần này. Đây sẽ là lần đầu tiên một ủy ban của Quốc hội Mỹ triệu ban điều hành của Boeing tới để thẩm vấn về các vụ máy bay 737 MAX do hãng sản xuất bị rơi.
Ngoài ra, trong ngày 27/3 tới, Tiểu ban thương mại về hàng không và không gian của Thượng viện Mỹ cũng sẽ tiến hành phiên điều trần đối với các quan chức của Cục hàng không liên bang Mỹ (FAA).
Tại phiên điều trần này, giới chức hàng không Mỹ dự kiến sẽ phải trả lời những câu hỏi về lý do họ đồng ý cấp giấy phép cho các máy bay MAX vào tháng 3/2017 mà không yêu cầu hãng phải tiến hành huấn luyện thêm cho các phi công.
Thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa Ted Cruz, Chủ tịch tiểu ban, trong một tuyên bố cho biết ông dự kiến cũng sẽ triệu tập các phi công và những người khác trong ngành công nghiệp hàng không ra một phiên điều trần nữa để giải tỏa những khúc mắc liên quan đến dòng máy 737 MAX.
Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) cũng đã vào cuộc điều tra về việc cấp giấy phép cho dòng máy bay MAX. Cùng với đó, theo truyền thông Mỹ, các công tố viên hình sự tại Bộ Tư pháp Mỹ đã ra yêu cầu Boeing phải ra trình diện để làm rõ về việc cấp giấy chứng nhận và tiếp thị đối với dòng máy bay đang là tâm điểm chú ý này.
Bộ Tư pháp Mỹ hiện cũng đang điều tra về việc giám sát của FAA đối với Boeing. Thêm vào đó, cả Boeing và FAA đang là đối tượng điều tra của Bộ giao thông vận tải Mỹ.
Trong tuần qua, người thân của một trong những nạn nhân trong vụ rơi máy bay Lion Air cũng đã đâm đơn kiện Boeing lên tòa án liên bang ở Chicago đòi bồi thường. Một số nguồn tin cho biết, các cơ quan quản lý của châu Âu và Canada cũng đang xem xét việc tiến hành đánh giá riêng của họ với dòng máy bay mới của Boeing chứ không chỉ chờ kết quả điều tra của Mỹ.
