Đây là ý kiến được các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh tại phiên họp sáng 24/10 của Quốc hội, thảo luận ở Hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi).
Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, dự thảo Luật được bố cục gồm 5 chương, 45 điều, giảm 46 điều so với Luật Giám sát hiện hành.
Căn cứ các nội dung của dự án Luật và số lượng điều luật được lược bỏ, sửa đổi, bổ sung mới, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã điều chỉnh phạm vi sửa đổi của Luật để sửa đổi toàn diện Luật Giám sát hiện hành và đổi tên là Luật Hoạt động giám sát của QH và HĐND (sửa đổi).
Về bổ sung hoạt động của UBTVQH, Hội đồng Dân tộc (HĐDT), Ủy ban của QH giám sát việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết, tiếp thu ý kiến đại biểu QH, trên cơ sở rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm thống nhất với quy định tại Điều 33 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, dự thảo Luật đã bổ sung hoạt động mới của UBTVQH, HĐDT, Ủy ban của QH về giám sát việc cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền tuân thủ việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng dự án luật, nghị quyết của QH, pháp lệnh, nghị quyết của UBTVQH/
Qua thảo luận, các đại biểu nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật; cho rằng việc thông qua dự án Luật với những nội dung tiến bộ, khả thi sẽ là động lực quan trọng để đổi mới, nâng cao hơn nữa hiệu quả giám sát - một trong những chức năng then chốt của QH và HĐND các cấp.
Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) nhận định, hiện nay, các nghị quyết, kết luận hoặc kiến nghị giám sát của QH, UBTVQH, HĐDT, các Ủy ban của QH và HĐND tuy có giá trị chính trị cao nhưng chưa có cơ chế pháp lý buộc thực hiện.
Luật hiện hành chưa quy định rõ trách nhiệm, chế tài, thời hạn và cơ quan theo dõi việc thực hiện kiến nghị giám sát, dẫn đến nhiều trường hợp cơ quan chịu giám sát chậm báo cáo hoặc chỉ “trả lời hình thức”, không có kết quả cụ thể, dẫn đến tình trạng “giám sát xong là xong”.
 |
| Đại biểu Thạch Phước Bình phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn |
Do đó, Đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị bổ sung điều khoản riêng quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu giám sát phải báo cáo kết quả thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được văn bản.
Cơ quan giám sát có quyền yêu cầu báo cáo bổ sung hoặc tiến hành giám sát lại nếu kết quả không đạt yêu cầu. Trường hợp không thực hiện hoặc cố tình trì hoãn, chủ thể giám sát được quyền kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét trách nhiệm của người đứng đầu.
Đồng thời, bổ sung cơ chế “truy cứu trách nhiệm hành chính hoặc kỷ luật” đối với người đứng đầu cơ quan không chấp hành kiến nghị giám sát. Giao UBTVQH định kỳ tổng hợp, công bố công khai danh mục cơ quan, địa phương chậm hoặc chưa thực hiện kiến nghị giám sát, tạo áp lực công khai và minh bạch.
Chung mối quan tâm, Đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn TP Đà Nẵng) nhận định, dự thảo Luật chưa thể hiện rõ các quy định ở khâu “hậu giám sát” để nâng cao hiệu quả giám sát lại.
Nêu vấn đề hiện còn thiếu một cơ chế hữu hiệu để theo dõi, kiểm tra và đánh giá việc thực hiện các kết luận, nghị quyết, và kiến nghị sau giám sát; các kết luận, kiến nghị của các cuộc giám sát thường “chỉ dừng lại ở mức kiến nghị”, Đại biểu cho rằng cần xem xét thiết lập một cơ chế “hậu giám sát” để đảm bảo đầy đủ một quy trình giám sát khép kín.
 |
| Quang cảnh phiên họp. |
“Tôi cũng đề nghị có những quy định về báo cáo bắt buộc đối với đối tượng chịu sự giám sát trong việc thực hiện các kiến nghị; giám sát lại nếu chưa có chuyển biến hay thực hiện không đạt yêu cầu”, Đại biểu Tạ Văn Hạ kiến nghị.
Đại biểu Tạ Văn Hạ cũng kiến nghị quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong việc thực hiện kết luận giám sát; tăng cường vai trò của UBTVQH, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát, HĐDT, các Ủy ban của QH, các Ban của HĐND… trong việc theo dõi, giám sát và tổ chức đánh giá, kiểm tra lại việc giám sát lại.
Đánh giá quy định về chế tài xử lý vi phạm trong việc thực hiện nghị quyết, kết luận, yêu cầu, kiến nghị giám sát còn khá chung chung, chỉ là xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý theo Luật này và pháp luật có liên quan, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) đề nghị cụ thể hóa, quy định rõ ràng về chế tài để bảo đảm tính nghiêm túc trong việc thực hiện các nghị quyết, kết luận, yêu cầu, kiến nghị giám sát trong thực tiễn. Theo Đại biểu, chế tài phải đủ mạnh để thực thi được hiệu quả hơn.
