Quy định chi tiết về khen thưởng và kỷ luật học sinh trong các cơ sở giáo dục

Quy định chi tiết về khen thưởng và kỷ luật học sinh trong các cơ sở giáo dục. (Ảnh minh họa: moet.gov.vn)

Thông tư số 19 được ban hành nhằm áp dụng đối với các cơ sở giáo dục có người học đang theo học chương trình giáo dục phổ thông, chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông.

Đây là bước đi nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết của các nhà trường trong công tác thi đua, khen thưởng và kỷ luật học sinh, đồng thời hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Giáo dục, Luật Thi đua, khen thưởng, phù hợp với Luật Trẻ em cùng hệ thống pháp luật hiện hành.

Thông tư góp phần thống nhất, tinh gọn văn bản quy phạm pháp luật, tăng cường phân cấp, phân quyền, đảm bảo công tác thi đua, khen thưởng học sinh được triển khai hiệu quả.

Thông tư số 19 phù hợp với tinh thần và nguyên tắc của Luật Giáo dục 2019, Luật Trẻ em 2016, đồng thời có sự khác biệt đáng kể so với Thông tư 08/TT năm 1988 của Bộ Giáo dục.

Văn bản mới kế thừa và phát huy những quy định đã triển khai hiệu quả thời gian qua, song có điều chỉnh để đảm bảo tính nhân văn, mục tiêu và nguyên tắc giáo dục, phát triển học sinh toàn diện.

Đáng chú ý, Thông tư mở rộng phạm vi áp dụng sang nhiều loại hình cơ sở giáo dục, bao gồm các trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm giáo dục nghề nghiệp – GDTX, các trường trung cấp, cao đẳng có học sinh học chương trình phổ thông hoặc GDTX ở bậc trung học cơ sở, trung học phổ thông.

Một trong những điểm nổi bật là Thông tư 19 tăng cường phân cấp, phân quyền cho nhà trường trong công tác khen thưởng, kỷ luật học sinh.

Đây là hướng đi đúng, giúp nâng cao tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả trong quản lý giáo dục, đảm bảo nguyên tắc tự chủ đi đôi với trách nhiệm giải trình, đồng thời giảm tải áp lực cho cơ quan quản lý cấp trên.

Bên cạnh đó, Thông tư bổ sung những nguyên tắc nhân văn, vì sự tiến bộ của học sinh, tăng cường tính tự chịu trách nhiệm của các cấp quản lý và giáo viên, đồng thời đề cao sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

Về khen thưởng, Thông tư số 19 quy định năm hình thức chính thức, trong đó bỏ các danh hiệu cụ thể và bảng danh dự, đơn giản hóa thủ tục, chú trọng nguyên tắc của khen thưởng theo Luật Thi đua, khen thưởng.

Đặc biệt, hình thức “Thư khen” được bổ sung mới, áp dụng với học sinh có kết quả học tập, rèn luyện tiến bộ, biết tự vượt lên chính mình hoặc đạt thành tích đột xuất nổi bật.

Thư khen có thể do giáo viên, Hiệu trưởng hoặc cấp quản lý cao hơn thực hiện tùy theo mức độ thành tích.

Ngoài ra, Thông tư cũng mở rộng quy định cho phép các cơ quan, tổ chức, cá nhân áp dụng hình thức tuyên dương, khen thưởng khác nhằm động viên kịp thời học sinh.

Về kỷ luật, Thông tư 19 đưa ra cách tiếp cận nhân văn, nhấn mạnh nguyên tắc tôn trọng, bao dung, không định kiến, bảo đảm quyền và lợi ích học sinh.

Đặc biệt, nghiêm cấm các biện pháp kỷ luật mang tính bạo lực, xúc phạm nhân phẩm, ảnh hưởng thể chất và tinh thần của học sinh.

Văn bản này cũng bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm theo Luật Giáo dục, đồng thời phân loại mức độ vi phạm: Mức 1 (tác hại đến bản thân), Mức 2 (ảnh hưởng tiêu cực trong nhóm, lớp), Mức 3 (ảnh hưởng tiêu cực trong phạm vi trường).

Hệ thống kỷ luật cũng được đổi mới theo hướng giảm nhẹ và giáo dục hơn.

Đối với học sinh tiểu học chỉ còn hai biện pháp: Nhắc nhở (áp dụng mức độ 1) và Yêu cầu xin lỗi (khi tái phạm mức 1 hoặc vi phạm từ mức 2 trở lên).

Đối với học sinh các bậc học khác, ba biện pháp được áp dụng gồm: Nhắc nhở, Phê bình và Yêu cầu viết bản tự kiểm điểm.

Những hình thức kỷ luật nghiêm khắc như khiển trách trước Hội đồng kỷ luật, cảnh cáo trước toàn trường, đuổi học tạm thời hoặc dài hạn theo Thông tư 08/1988 đã được loại bỏ.

Việc bổ sung biện pháp “Yêu cầu xin lỗi” và “Yêu cầu viết bản tự kiểm điểm” cho thấy sự thay đổi trong cách tiếp cận kỷ luật, hướng tới trách nhiệm và sự tự nhận thức của học sinh.

Một điểm nhân văn nữa là Thông tư 19 không quy định việc ghi các biện pháp kỷ luật vào hồ sơ, học bạ của học sinh, chỉ lưu bản tự kiểm điểm trong hồ sơ nhà trường.

Điều này bảo đảm cơ hội phát triển, không tạo rào cản cho học sinh sau vi phạm.

Ngoài ra, Thông tư nhấn mạnh hoạt động hỗ trợ như khuyên bảo, động viên, theo dõi, tư vấn, yêu cầu thực hiện hoạt động phù hợp, phối hợp với gia đình – thay vì chỉ dừng ở nguyên tắc chung như trước.

Sự thay đổi này thể hiện rõ cách tiếp cận kỷ luật mang tính giáo dục, nhân văn, phù hợp với đổi mới giáo dục quốc gia và xu hướng giáo dục hiện đại.

Quy định mới cũng bảo đảm đúng thẩm quyền, chức năng, trách nhiệm của nhà trường là giáo dục học sinh, trong khi các vi phạm nghiêm trọng thuộc thẩm quyền xử lý của cơ quan nhà nước có trách nhiệm.