Quảng Ninh: TP Hạ Long “ăn gian” phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Từ năm 2014, UBND TP Hạ Long (Quảng Ninh) xác định khu chung cư năm tầng lô 4, lô 5 phường Trần Hưng Đạo (TP Hạ Long) là nhà nguy hiểm cấp độ D, cần phải di dân khẩn cấp. Tuy nhiên, hơn hai năm, sau năm lần thông báo di dời khẩn cấp, 142 hộ dân tại hai chung cư vẫn chưa rời khỏi tòa nhà bởi cách tính bồi thường, tái định cư của TP Hạ Long có nhiều khuất tất.

Nhập nhèm tính bồi thường

Hai khu chung cư năm tầng lô 4, lô 5 phường Trần Hưng Đạo, TP Hạ Long được tỉnh Quảng Ninh xây dựng lại từ năm 1997. Sau xây dựng, các căn hộ tầng 1 của hai chung cư được tổ chức bán đấu giá cho gần hai chục hộ dân. Người dân được cấp GCNQSD đất gắn với quyền sở hữu nhà. Năm 2010, các căn hộ từ tầng hai đến tầng 5 được TP Hạ Long bán nhà theo Nghị định 61, được cấp GCNQSD theo luật định.

Được quyền sở hữu nhà gắn liền với đất trên tuyến phố Trần Hưng Đạo, con đường thương mại đắc địa nhất Quảng Ninh thời bấy giờ chưa được mấy ngày. Cũng năm 2010, tỉnh Quảng Ninh giao cho Cty CP Bê tông và Xây dựng Vinaconex Xuân Mai được phép khảo sát, nghiên cứu, lập quy hoạch để xây lại khu nhà thành trung tâm thương mại – nhà ở. Sau gần 4 năm “nghiên cứu”, tháng 1/2014, trong bối cảnh thị trường bất động sản đi xuống, DN đã có văn bản gửi tỉnh Quảng Ninh xin không thực hiện dự án.

Sau 5 lần thông báo 142 hộ dân vẫn chưa nhận được phương án đền bù theo luật định.

Cty CP Bê tông và Xây dựng Xuân Mai vừa xin rút khỏi dự án chưa ráo mực, ngày 25/3/2014, TP Hạ Long liền trưng cầu giám định, đưa ra kết luận, hai chung cư năm tầng lô 4, lô 5 bị xuống cấp độ D, cấp độ nguy hiểm. TP Hạ Long yêu cầu người dân sinh sống tại hai chung cư phải khẩn cấp di dời ra khỏi tòa nhà trước ngày 15/7/2014. Đến 30/7/2014, TP Hạ Long hoàn thành việc tháo dỡ chung cư cũ để xây mới lại.

Đến nay, lần thứ 5, TP Hạ Long yêu cầu người dân phải di dời ra khỏi chung cư. Tuy nhiên, 142 hộ dân sinh sống tại hai chung cư vẫn chưa chấp hành quyết định di dời khẩn cấp của UBND TP Hạ Long với lý do phương án bồi thường, tái định cư chưa rõ ràng.

Cụ thể, đối với phần xây dựng của cả tòa nhà, mặc dù người dân bỏ tiền mua đấu giá nhà và đất; mua nhà theo Nghị định 61 nhưng theo lập luận của TP Hạ Long, phần kiến trúc xây dựng nên từng căn hộ, hình thành lên hai tòa nhà chung cư là “nhà tập thể do nhà nước xây dựng”. Do vậy, TP Hạ Long không bồi thường, hỗ trợ phần kiến trúc xây dựng nhà.

Chưa hết, theo quy định của Nghị định 61, khi người dân thực hiện mua nhà, các hộ dân từ tầng 2 đến tầng 5 đều phải mua nhà cộng với 10% giá đất. Do vậy, khi bị thu hồi nhà và đất, theo kiến nghị từ sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh, các hộ dân từ tầng 2 trở lên cũng được bồi thường giá đất theo tỷ lệ tương ứng như khi thực hiện việc mua nhà của Nhà nước.

Tuy nhiên, TP Hạ Long thẳng thừng bác bỏ đề xuất này, không bồi thường, hỗ trợ về đất cho các hộ dân từ tầng 2 đến tầng 5. Do vậy, các hộ dân từ tầng 2 trở lên chỉ được bồi thường, hỗ trợ phần kiến trúc tu bổ, cải tạo vào căn hộ tổng cộng trung bình trên dưới 50 triệu đồng. Số tiền bồi thường cho mỗi căn hộ từ tầng 2 trở lên chưa đủ tiền mua được chiếc xe máy “xịn”.

Dự án chung cư cũ P.Hồng Hà vẫn chưa được triển khai.

Đối với phần đất, phần diện tích nhà các hộ dân tầng 1 cơi nới, xây thêm ra phía đằng sau tòa nhà, đã sử dụng ổn định từ năm 1997, ngay tại thời điểm thực hiện việc mua nhà gắn với quyền sử dụng đất, sử dụng ổn định nhà và đất trước khi Quảng Ninh có quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, không có tranh chấp.

Theo quy định của Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành, các hộ dân tầng 1 phải được bồi thường, hỗ trợ về nhà và đất từ 30 – 80% giá trị nhà và đất có GCNQSD đất, quyền sở hữu nhà. Tuy nhiên, TP Hạ Long chỉ kiểm kê, ghi nhận hiện trạng đối với phần diện tích nhà và đất của các hộ dân, không thực hiện bồi thường, hỗ trợ cho người dân theo luật định.

Do là nhà chung cư, ngoài phần diện tích cấu thành căn hộ còn có phần diện tích cầu thang, hành lang, nhà vệ sinh sử dụng chung.., những diện tích xây dựng là phúc lợi chung của các hộ dân, được tính trong giá trị căn hộ khi người dân thực hiện việc mua nhà theo Nghị định 61. Tuy nhiên, hạng mục này cũng không được tính vào giá trị bồi thường khi TP Hạ Long thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân.

Không công khai, minh bạch phương án tái định cư

Ngoài việc bỏ ra phương án bồi thường, hỗ trợ hàng loạt các hạng mục nhà, đất kể trên. Giá đất cụ thể để Quảng Ninh căn cứ áp giá đền bù cũng được người dân chứng minh chưa sát với giá thị trường, không đúng quy định của pháp luật. Theo quyết định phê duyệt giá đất năm 2015 của UBND tỉnh Quảng Ninh, giá đất bồi thường cho các hộ dân tầng 1 của hai chung cư được xác định có giá 57.600.000 đồng/m2 đất.

Trên thực tế, từ năm 2013, giao dịch mua bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất của thửa đất đối diện, trên tuyến đường Trần Hưng Đạo được công chứng, xác thực đã có giá giao dịch thành là 109.000.000 đồng/m2 đất. Việc cùng khu đất, giá áp giá đền bù và giá chuyển nhượng thực tế chênh lệch tới hơn 2 lần nhưng TP Hạ Long không áp dụng hệ số k, hệ số chênh lệch trong việc áp giá đền bù khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất gây thiệt hại không nhỏ cho người dân.

Từ cuối năm 2014, TP Hạ Long đã có Dự thảo phương án xây dựng lại 02 nhà chung cư. Đến nay, sau gần hai năm, Phương án xây dựng lại 02 nhà chung cư vẫn chưa được công khai cho người dân biết. Trong phương án bồi thường, tái định cư, TP Hạ Long đưa ra phương án, các hộ dân tại tầng 1 của tòa nhà được thuê hoặc mua 01 điểm kinh doanh. Tuy nhiên, điểm kinh doanh này rộng, dài bao nhiêu, nằm trên vị trí nào của tòa nhà xây lại thì đến nay, TP Hạ Long vẫn chưa công khai cho các hộ dân biết. Các hộ dân tầng 1 kiến nghị, đối với địa điểm kinh doanh, người dân phải được sở hữu ổn định, lâu dài, không phải phương án thuê điểm kinh doanh như TP Hạ Long đưa ra cho các hộ dân lựa chọn

Nhiều hạng mục không được tính vào phương án đền bù.

Tương tự, các hộ dân từ tầng 2 trở lên cũng kiến nghị, TP Hạ Long cần công khai, minh bạch thời gian xây lại chung cư, diện tích, số tầng sẽ được tái định cư. Người dân lo ngại, thực hiện việc di dời khẩn cấp ra khỏi tòa nhà nhưng không biết đến bao giờ mới đươc quay lại chỗ ở cũ, nguy cơ sống cảnh thuê nhà “vô thời hạn” hiển hiện trước mắt. Nghi ngại của người dân tại hai chưng cư có cơ sở. Trên thực tế, năm 2010, cũng với nguyên nhân nhà chung cư xuống cấp, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người dân, TP Hạ Long tiến hành di dời các hộ dân tại chung cư 5 tầng trên địa bàn phường Hồng Hà. Đến nay, nhà chung cư này vẫn chưa được phá đi, xây lại. Người dân tại chung cư 5 tầng trên địa bàn phường Hồng Hà vẫn phải sống cảnh tạm cư … .

Cựu nhà giáo Nguyễn Đức Ninh cùng hàng trăm hộ dân hai chung cư bày tỏ, lấy lý do an toàn tính mạng, tài sản cho người dân, người dân phải di dời ra khỏi tòa nhà để nhà nước xây lại chung cư, tái định cư cho người dân. Tuy nhiên, Nhà nước lo một, người dân lo mười bởi lẽ, chắt chiu cả đời, người dân mới lo được căn nhà, chỗ ở cho gia đình, nhưng hơn hai năm qua, TP Hạ Long chỉ thúc giục người dân phải rời khỏi tòa nhà trong khi quyền và lợi ích hợp pháp của người dân chưa được TP Hạ Long giải quyết thỏa đáng, nếu thuận theo quyết định của TP Hạ Long, không biết đến khi nào các hộ dân mới an cư, ổn định được chỗ ở?!