Phải làm gì khi lỡ chuyển nhầm tiền vào tài khoản người khác?

Người chuyển nhầm không thể yêu cầu ngân hàng phong tỏa tài khoản người nhận

Từ ngày 01/07/2024, theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 52/2024/NĐ-CP, nếu khách hàng chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng của người khác thì không thể tự yêu cầu ngân hàng phong tỏa tài khoản của người nhận.

Việc phong tỏa tài khoản chỉ được thực hiện trong một số trường hợp nhất định, bao gồm: Theo thỏa thuận giữa chủ tài khoản và ngân hàng hoặc khi có yêu cầu từ chính chủ tài khoản; Khi có quyết định hoặc yêu cầu bằng văn bản từ cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật; Khi ngân hàng phát hiện sai sót trong quá trình xử lý giao dịch và yêu cầu hoàn trả số tiền bị chuyển nhầm. Trong trường hợp này, số tiền phong tỏa không được vượt quá số tiền sai sót; Khi có yêu cầu từ một trong các chủ tài khoản chung, trừ khi có thỏa thuận khác bằng văn bản.

Như vậy, nếu lỗi thuộc về ngân hàng thì ngân hàng có quyền yêu cầu phong tỏa tài khoản để xử lý sai sót. Tuy nhiên, nếu bạn là người chuyển nhầm tiền, bạn không có quyền yêu cầu ngân hàng phong tỏa tài khoản của người nhận mà phải thực hiện các thủ tục pháp lý phù hợp để đòi lại tiền.

Người nhận tiền do chuyển khoản nhầm nhưng không trả lại thì xử lý thế nào?

Căn cứ tại Điều 579 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về nghĩa vụ hoàn trả tài sản như sau:

Người chiếm hữu, người sử dụng tài sản của người khác mà không có căn cứ pháp luật thì phải hoàn trả cho chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản đó; nếu không tìm được chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản thì phải giao cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trừ trường hợp quy định tại Điều 236 Bộ luật Dân sự 2015.

Người được lợi về tài sản mà không có căn cứ pháp luật làm cho người khác bị thiệt hại thì phải hoàn trả khoản lợi đó cho người bị thiệt hại, trừ trường hợp quy định tại Điều 236 Bộ luật Dân sự 2015.

Như vậy, theo quy định pháp luật thì người nhận tiền cho chuyển khoản nhầm thì phải có nghĩa vụ hoàn trả số tiền đó cho chủ sở hữu. Nếu không tìm được chủ sở hữu thì phải giao số tiền đó cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc liên với ngân hàng để để hỗ trợ trả lại.

Nhưng nếu người nhận tiền do chuyển khoản nhầm mà không chịu hoàn trả lại cho chủ sở hữu thì tùy vào mức độ, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Làm sao để đòi lại tiền khi chuyển khoản nhầm cho người khác? Ảnh minh họa

Liên quan đến vấn đề này, Công an TP Hồ Chí Minh cho biết, khi phát hiện đã chuyển tiền nhầm vào tài khoản người khác, chủ tài khoản chuyển nhầm phải thông báo ngay cho Ngân hàng nơi chuyển tiền để có cách xử lý kịp thời, thích hợp. Ở đây ngân hàng đã giải quyết và thông báo người nhận nhầm không có ý định trả lại số tiền đó. Trong trường hợp này người chuyển nhầm tài khoản có thể thực hiện các phương án sau:

Tố cáo đến cơ quan có thẩm quyền: Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Luật Tố cáo năm 2018: “Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Người chuyển nhầm tài khoản tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người thụ hưởng đến cơ quan có thẩm quyền quy định tại Khoản 2 Điều 145 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 “Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, bao gồm: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; Cơ quan, tổ chức khác tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm”.

Do đó, người chuyển nhầm tài khoản có thể tố cáo tới Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, cơ quan tổ chức khác. Ở đây tố cáo đến cơ quan Công an nơi người thụ hưởng cư trú với hình thức thực hiện bằng đơn hoặc trình bày trực tiếp tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền (Điều 22 Luật Tố cáo năm 2018).

Thực hiện tố cáo theo đúng quy định tại Điều 23 Luật Tố cáo: “1. Trường hợp tố cáo được thực hiện bằng đơn thì trong đơn tố cáo phải ghi rõ ngày, tháng, năm tố cáo; họ tên, địa chỉ của người tố cáo, cách thức liên hệ với người tố cáo; hành vi vi phạm pháp luật bị tố cáo; người bị tố cáo và các thông tin khác có liên quan. Trường hợp nhiều người cùng tố cáo về cùng một nội dung thì trong đơn tố cáo còn phải ghi rõ họ tên, địa chỉ, cách thức liên hệ với từng người tố cáo; họ tên của người đại diện cho những người tố cáo. Người tố cáo phải ký tên hoặc điểm chỉ vào đơn tố cáo.

2. Trường hợp người tố cáo đến tố cáo trực tiếp tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thì người tiếp nhận hướng dẫn người tố cáo viết đơn tố cáo hoặc ghi lại nội dung tố cáo bằng văn bản và yêu cầu người tố cáo ký tên hoặc điểm chỉ xác nhận vào văn bản, trong đó ghi rõ nội dung theo quy định tại khoản 1 Điều này…”.

Nếu người nhận tiền do chuyển khoản nhầm mà không chịu hoàn trả lại cho chủ sở hữu thì tùy vào mức độ, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể như sau:

Xử phạt hành chính theo quy định tại điểm d khoản 2, khoản 3, khoản 4 Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP người cố tình giữ tiền của người chuyển nhầm có thể bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng đối với hành vi chiếm giữ tài sản của người khác.

Hình thức xử phạt bổ sung bao gồm: Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm; Trục xuất người nước ngoài có hành vi vi phạm.

Người vi phạm còn bị buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm và buộc trả lại tài sản do chiếm giữ trái phép đối với hành vi vi phạm.

Người nhận còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015 về tọi chiếm giữ trái phép tài sản. Theo đó, người nào cố tình không trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc không giao nộp cho cơ quan có trách nhiệm tài sản trị giá từ 10 - 200 triệu đồng hoặc dưới 10 triệu đồng nhưng tài sản là di vật, cổ vật bị giao nhầm hoặc do mình tìm được, bắt được, sau khi chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc cơ quan có trách nhiệm yêu cầu được nhận lại tài sản đó theo quy định của pháp luật, thì bị phạt tiền từ 10 - 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Phạm tội chiếm giữ tài sản trị giá 200 triệu đồng trở lên hoặc bảo vật quốc gia, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, nếu người nhận tiền do chuyển khoản nhầm nhưng không hoàn trả số tiền cho người đã mất thì tùy vào số tiền mà người nhận chiếm giữ trái phép của người khác thì sẽ bị xử phạt hành chính từ 3 đến 5 triệu đồng hoặc bị bị xử hình sự với hình phạt cao nhất đến 05 năm.

Có thể khởi kiện dân sự: Người chuyển nhầm có thể đề nghị ngân hàng cung cấp thông tin của chủ tài khoản này để khởi kiện yêu cầu trả lại số tiền trên theo quy định tại khoản 1 Điều 579 Bộ luật Dân sự năm 2015: “Người chiếm hữu, người sử dụng tài sản của người khác mà không có căn cứ pháp luật thì phải hoàn trả cho chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản đó; nếu không tìm được chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản thì phải giao cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền…”.

Theo Điều 186 Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015, hồ sơ khởi kiện trong vụ việc này bao gồm: Đơn khởi kiện, giấy tờ cá nhân (CMND, sổ hộ khẩu), các giấy tờ liên quan đến vụ kiện (giấy tờ về chuyển tiền, xác nhận của ngân hàng, bảng kê chuyển tiền...).Tòa án có thẩm quyền là tòa án nơi cư trú của bị đơn.