Ô nhiễm tiếng ồn đô thị - vấn đề chưa được quan tâm

Hiểm họa khôn lường từ tiếng ồn

Tiếng ồn thường bị xem là khó chịu, nhưng tác hại của nó tới sức khỏe dân cư, nền kinh tế và văn hóa… lại không hề dễ nhận diện. Bởi thế, người dân đô thị dễ dàng chấp nhận tiếng ồn như một điều bình thường trong cuộc sống thường nhật. Thậm chí tiếng ồn được coi là một đặc trưng của đời sống đô thị.

Tiếng ồn đô thị đến từ nhiều nguồn, phổ biến nhất là do động cơ xe cộ và công trình xây dựng, ít thường xuyên hơn là âm thanh từ loa đài. Bởi tính chất thường nhật, gần như khó tránh, tiếng ồn thường xuyên này khi nghe quá nhiều, đều đặn, dần dần khiến mọi người quen thuộc, dù tiếng ồn và độ rung vượt quá ngưỡng quy định khi đo.

Thậm chí, vào khoảng thời gian nghỉ ngơi, người dân đô thị có thể phải chịu đựng thêm một loạt các tiếng ồn từ loa đài do vặn âm lượng quá cỡ khi xem TV, nghe nhạc, karaoke… Tuy nhiên, tất cả các tiếng ồn ấy quen thuộc tới mức chúng ta không hề cảm nhận được những tác hại cho sức khỏe từ ô nhiễm tiếng ồn cũng không hề kém cạnh so với ô nhiễm không khí hay dịch bệnh.

Là chuyên gia nghiên cứu về ảnh hưởng của tiếng ồn lên sức khỏe con người, Tiến sĩ người Mỹ Mathias Basner cho biết, vì tiếng ồn, hơn 50% người trưởng thành Hoa Kỳ bị mất thính lực tần số cao và có 1,6 tỷ người bị mất thính lực trên toàn thế giới. Không dừng ở đó, chứng ù tai do tiếng ồn cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, những người bị ù tai khó vào giấc hơn, thời gian ngủ ít hơn, ngủ không sâu… dần dần dẫn đến cơ thể bị suy nhược. Sự suy giảm thính giác còn gây ảnh hưởng lớn đến khả năng giao tiếp, con người sẽ không thể biết lắng nghe nếu tai họ không thể nghe rõ điều người khác nói, dẫn đến sự hiểu nhầm, tách biệt… Nguy hại hơn cả là ảnh hưởng đến năng lực tiếp nhận và học hành.

Như vậy, hệ luỵ lâu dài của tiếng ồn đối với đô thị chính là làm suy giảm và nhận thức sức khoẻ của cư dân – nguồn lực chủ đạo tạo ra sự tăng trưởng. Đó cũng là mối đe dọa lớn đến tương lai của trẻ nhỏ, khi những đứa trẻ với hệ thống thần kinh và thính giác non nớt lại thường xuyên bị người lớn vô ý gây tiếng ồn làm tổn thương đôi tai.

Tiến sĩ Mathias Basner.

Từ nhận thức đến hành động, từ trung ương tới địa phương

Trong những năm gần đây, các cơ quan chức năng, đơn vị truyền thông, báo đài đã nhiều lần lên tiếng về tình trạng ô nhiễm tiếng ồn như một “mối đe dọa xã hội”.

Luật Bảo vệ Môi trường số 72/2020/QH14 đã quy định: “Không phát tán khí thải, gây tiếng ồn, độ rung và tác động khác gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu đến cộng đồng dân cư xung quanh”. Bản quy định về mức tiếng ồn trong khu dân cư cũng được quy định rõ ràng. Quy chuẩn kỹ thuật về tiếng ồn trong khu dân cư số 26:2010/BTNMT quy định rõ tại khu vực dân cư thông thường, người dân không được gây ồn >70 dB trong khung giờ từ 6h đến 21h, và >50 dB trong khung giờ từ 21h đến 6h. Tuy nhiên, từ quy định và mong muốn của những nhà hoạch định chính sách tới hành động thực tế còn là một chặng đường dài.

Có thể thấy, nếu người dân đô thị ai cũng gây ra tiếng ồn theo sở thích cá nhân của mình thì tiếng ồn sẽ cộng hưởng với nhau tạo ra một không gian phá hủy thính giác, trở thành một “cơn ác mộng đô thị” tương tự như các vấn đề chất thải và tệ nạn… Hơn nữa, trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng lan rộng, khu dân cư tại nông thôn giờ đây cũng dần trở nên chật chội hơn. Vậy nên, có lẽ đã đến lúc cần phải đẩy mạnh các biện pháp quản lý tiếng ồn một cách nghiêm ngặt hơn, cũng như các công tác quản lý môi trường, y tế cộng đồng và an ninh khu vực.

Để làm được điều này, việc giáo dục, phổ biến, nâng cao nhận thức để thay đổi thói quen cho người dân rất quan trọng, sâu rộng hơn là thay đổi cả văn hoá sống của họ thông qua những bài giảng, tập huấn và cả những quy định mang tính bắt buộc tại các khu dân cư. Quan trọng hơn nữa, chính các cán bộ địa phương cũng cần phải ý thức được tiếng ồn là một mối đe dọa đến cộng đồng chứ không phải là thói quen thường nhật. Từ nhận thức đúng đắn đến hành động quyết liệt, lực lượng chức năng với vai trò thực thi pháp luật cần tăng cường xử lý nghiêm những hành vi vi phạm, gây ô nhiễm tiếng ồn, ảnh hưởng tiêu cực đến người dân, góp phần tạo ra một môi trường trong lành, thân thiện hơn với người dân đô thị.