Ninh Bình trên hành trình trở thành Thành phố trực thuộc Trung ương- Bài 1: Khơi thông động lực phát triển

Dây chuyền lắp ráp ô tô tại Nhà máy ô tô Hyundai Thành Công Ninh Bình.

Những giá trị, thành tựu đáng tự hào

Giai đoạn 2020-2025, tổng vốn đầu tư toàn xã hội của ba tỉnh ước đạt hơn 677 nghìn tỷ đồng (Hà Nam ước đạt 244.060 tỷ đồng, Nam Định ước đạt 270 nghìn tỷ đồng, Ninh Bình ước đạt 163.066 tỷ đồng). Trong đó, các địa phương chú trọng đầu tư các dự án, công trình trọng điểm, hệ thống đường giao thông, các khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN), hạ tầng đô thị, nông thôn và logistics. Hiện, một số khu kinh tế, KCN, khu công nghệ cao, công viên văn hóa, công viên giải trí… được xây dựng từ nhiều năm trước bắt đầu được khai thác, phát huy hiệu quả, tạo cú hích để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Các địa phương đều tăng tốc phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến, chế tạo với tỷ trọng áp đảo trong cơ cấu toàn ngành: Hà Nam chiếm 93%; Nam Định đạt 98,42%; Ninh Bình đạt 93,9%. Đã định hình rõ các ngành chủ lực: cơ khí ô tô, điện tử, dệt may, da giày, công nghiệp hỗ trợ…, góp phần xây dựng nền công nghiệp hiện đại, hội nhập sâu với chuỗi giá trị toàn cầu.

Khu Công nghiệp Đồng Văn-điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư.

Nhiều mô hình kinh tế mới, sáng tạo được hình thành và phát triển, thể hiện xu hướng khai thác tài nguyên bản địa gắn với hội nhập quốc tế. Tiêu biểu như mô hình liên doanh quốc tế tại Nhà máy Ô tô Hyundai Thành Công dây chuyền 2 tại KCN Gián Khẩu, trong đó phía Việt Nam sở hữu 50% tổng giá trị. Mô hình nhượng quyền thương hiệu bước đầu phát huy hiệu quả tại các khách sạn mang thương hiệu toàn cầu như Pullman tại Hoa Lư, Melia và Legend Valley tại Phủ Lý.

Nổi bật trong làn sóng chuyển dịch mô hình phát triển là kinh tế sáng tạo gắn với khai thác tài nguyên văn hóa-thể thao-truyền thông-di sản. Kinh tế ban đêm khởi sắc với Phố cổ Hoa Lư, Tam Cốc-Bích Động. Kinh tế thể thao ngày càng chuyên nghiệp hóa với hệ sinh thái sân golf (Hoàng Gia, Tràng An), các câu lạc bộ thể thao chuyên nghiệp như bóng đá Thép Xanh Nam Định, Phù Đổng Ninh Bình, đội bóng chuyền nữ Ninh Bình.

Đặc biệt, các địa phương đã có những đột phá đáng kể trong phát triển công nghiệp văn hóa, du lịch di sản và giải trí sáng tạo. Hàng loạt công viên văn hóa giải trí được đầu tư đồng bộ như Công viên khủng long, Không gian văn hóa cư dân tiền sử, Phố cổ Hoa Lư, Không gian Đàn Kính Thiên, Công viên giải trí Sun World. Mô hình du lịch cộng đồng tại Tam Cốc-Bích Động, Thung Nham… từng bước định hình các chuỗi giá trị du lịch bền vững.

Cầu Tam Tòa bắc qua sông Đáy, góp phần phát triển kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Bình.

Song song với đó, việc bảo tồn, phục hồi và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể được chú trọng, gắn kết chặt chẽ với phát triển kinh tế và nâng cao sức mạnh mềm địa phương. Những danh hiệu quốc tế như Quần thể danh thắng Tràng An- Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới (UNESCO, năm 2014), Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ- Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (UNESCO, năm 2016)… tiếp tục được khai thác hiệu quả, trở thành động lực tăng trưởng. Đáng chú ý, Quần thể danh thắng Tràng An đang được lượng giá thương hiệu ở mức 214 tỷ USD (giai đoạn 2023-2025), khẳng định tiềm năng kinh tế to lớn từ tài nguyên di sản.

Các địa phương đang chú trọng thúc đẩy tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng sinh thái, công nghệ cao, gia tăng giá trị bền vững. Tư duy phát triển nông nghiệp đã chuyển mạnh từ sản lượng sang chất lượng, từ đơn ngành sang tích hợp đa giá trị, hình thành rõ nét hệ sinh thái nông nghiệp gắn với không gian sống và khai thác di sản nông nghiệp-làng nghề-cảnh quan.

Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) được triển khai đồng bộ, hiệu quả, đóng vai trò là nền tảng của chiến lược xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, thúc đẩy hình thành các sản phẩm đặc hữu có thương hiệu, giá trị gia tăng cao. Hiện toàn vùng có hàng trăm sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên, phản ánh rõ nỗ lực chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.

Hà Nam có 167 sản phẩm đạt hạng 3 sao trở lên, trong đó có 17 sản phẩm 4 sao. Ninh Bình có 229 sản phẩm được công nhận, gồm 161 sản phẩm 3 sao, 67 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao. Đặc biệt, Nam Định dẫn đầu cả nước về số lượng với 534 sản phẩm OCOP, trong đó có 3 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao, 1 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 65 sản phẩm 4 sao và 465 sản phẩm 3 sao.

Những con số biết nói ấy không chỉ khẳng định năng lực tổ chức sản xuất quy mô hộ và hợp tác xã, mà còn góp phần hình thành các mô hình du lịch canh nông, phát triển chuỗi giá trị sản phẩm địa phương và gia tăng sức hấp dẫn từ tài nguyên nông nghiệp bản địa. Về tăng trưởng kinh tế, cả ba địa phương đều đạt tốc độ ấn tượng trong giai đoạn 2020-2024.

GRDP bình quân tăng cao vượt mặt bằng chung cả nước: Hà Nam đạt 10,26%, Nam Định đạt 9,55%, Ninh Bình đạt 8,03%. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, thời điểm cận kề sáp nhập, cả 3 địa phương đều ghi nhận mức tăng trưởng hai con số, cho thấy dư địa phát triển rất lớn và sức bật mạnh mẽ của kinh tế vùng hội nhập.

Trên nền tảng những thành tựu to lớn đã xác lập, tỉnh Ninh Bình mới đang từng bước xác lập vị thế là một đô thị du lịch quốc tế, trung tâm chuyên ngành quốc gia về logistics, công nghiệp chế tạo, du lịch dịch vụ, nông nghiệp sinh thái của vùng Đồng bằng Sông Hồng, tạo nền tảng để trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2035.

Du khách tham quan, trải nghiệm Khu du lịch Tam Cốc-Bích Động, phường Nam Hoa Lư.

Cùng với đó, các địa phương chú trọng phát triển toàn diện con người, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, bảo đảm an sinh xã hội, trung lưu hóa đời sống dân cư, chuyển dịch cơ cấu xã hội theo hướng tiến bộ. Tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo đến hết năm 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025 cơ bản thấp hơn bình quân chung của cả nước.

Khởi đầu mới cho tầm nhìn dài hạn

Việc hợp nhất 3 địa phương Hà Nam-Nam Định-Ninh Bình đã tạo không gian phát triển cho một đơn vị hành chính mới có diện tích khoảng 3.942,61km2, dân số hơn 4,4 triệu người, với 129 đơn vị hành chính cấp xã, hình thành một thực thể lãnh thổ có quy mô lớn, thống nhất và tiềm năng nội sinh mạnh mẽ.

Không chỉ là bước sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp còn mở ra dư địa lớn để cải cách thể chế, giảm tầng nấc trung gian, giải phóng nguồn lực và nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân. Việc xóa bỏ các “ranh giới mềm” trong quy hoạch, đầu tư giúp tỉnh Ninh Bình mới có điều kiện thiết kế không gian phát triển một cách tổng thể, liên kết, đa trung tâm, tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao hiệu quả điều hành và thu hút đầu tư.

Sức mạnh của tỉnh mới không chỉ đến từ quy mô mở rộng, mà còn từ khả năng tích hợp và cộng hưởng các thế mạnh đặc trưng: sự năng động công nghiệp-đô thị, chiều sâu văn hóa-du lịch, nông nghiệp sinh thái bền vững và nguồn nhân lực chất lượng. Việc hợp nhất không xóa nhòa bản sắc, mà kiến tạo một thực thể phát triển mới, toàn diện hơn, hiện đại hơn, bền vững hơn.

(Đón đọc Bài 2: Tận dụng thời cơ tạo đà phát triển)