Đình làng Vân Thị (thôn Vân Thị, xã Gia Tân, huyện Gia Viễn, Ninh Bình) là một trong những di tích lịch sử của Ninh Bình đã được xếp hạng cấp quốc gia. Nhưng hiện nay đang xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sụp đổ bất cứ lúc nào.
Đình làng Vân Thị thờ Thái sư phụ chính Tô Hiến Thành được xây dựng năm 1699 - năm Chính Tòa thứ 20. Đến nay đã hơn 300 năm tuổi.
Hiện nay, đình vẫn còn lưu giữ được những nét nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc tinh xảo trên gỗ từ thời xa xưa. Đình không những mang ý nghĩa tâm linh mà còn là nơi thể hiện nét văn hóa của cha ông một thời.
Trước đây, ngôi đình đã được bà con nhân dân quyên góp, ủng hộ để tu sửa nhưng trải qua thời gian, đình đang bị xuống cấp trầm trọng, đang từng ngày đối diện với nguy cơ đổ sụp bất cứ lúc nào nếu không kịp thời được trùng tu.
Đình Vân Thị được dựng chủ yếu bằng gỗ. Mái đình, đốc đình hiện đã trũng xuống, nứt vỡ. Những cây cột chống bị mối ăn rỗng ruột, mái ngói vỡ, lệch làm bị dột và thấm nước khi trời mưa… Tường gạch hơn 300 năm hiện đã bị bong tróc, có chỗ bị nứt toác thành vệt dài.
Ông Đặng Đình Dụ, một vị cao niên trong làng Vân Thị tâm tư: “Chúng tôi chẳng mong gì hơn việc được nhà nước quan tâm cho trùng tu lại để gìn giữ lại nét văn hóa, công lao của cha ông một thời, giúp các thế hệ con cháu mai sau có nơi phụng thờ những bậc tiền bối. Đã nhiều lần chúng tôi kiến nghị lên các cấp nhưng không biết đến bao giờ ngôi đình mới được tu sửa. Người có thể đợi nhưng chúng tôi chỉ lo đình không đợi được, có thể sập xuống bất kỳ lúc nào".
Dưới đây là những hình ảnh về ngôi đình in đậm dấu ấn lịch sử đang bị "bào mòn" theo thời gian:
 |
| Đình Vân Thị với hơn 300 năm tuổi đời, hằn in những tháng năm thăng trầm lịch sử. Mái đình xưa cũ võng xuống, đang từng ngày oằn mình chống chọi với bao khắc nghiệt gió mưa. |
 |
| Nhiều nơi trên các bức tường bị nứt toác, có nguy cơ sụp đổ bất cứ lúc nào. |
 |
| Mái ngói nhiều chỗ bị vỡ, thiếu trên hụt dưới và luôn bị dột mỗi khi mưa đổ. Nước mưa theo đó xâm nhập và hủy hoại những thân xà thân cột bằng gỗ đã già nua, mục ruỗng khiến ngôi đình ngày càng yếu hơn. |
 |
| Nhiều cột chống đã bị mọt ruỗng từ bên trong nhưng vẫn phải đảm đương trọng trách "cõng" nặng, rất nguy hiểm. |
 |
| Nền gạch trong và ngoài khuôn viên ĐÌnh Vân Thị cũng bị bào mòn, thừa nét rêu phong cổ kính và cũng rất dư thừa khả năng bục vỡ. |
 |
| Những nét hoa văn tinh xảo được chạm khắc tinh tế, nhưng mỗi khi mưa xuống, nước mưa lại bào mòn khiến tuổi thọ của các hoa văn luôn vị đe dọa. |
 |
| Bức tường hơn 300 năm tuổi nứt vỡ nhiều nơi, rất yếu. |
Ông Nguyễn Ngọc Lương, cán bộ Phòng Văn hóa Thông tin xã Gia Tân cho biết: "Gia Tân là địa phương có nhiều di tích lịch sử, văn hóa được công nhận và xếp loại ở cấp tỉnh và cấp quốc gia. Thực trạng Đình Vân Thị xuống cấp, chúng tôi đã báo cáo lên UBND huyện Gia Viễn. Trước đây, Đình từng được tu sửa bởi kinh phí do bà con đóng góp, hiện lại, ngôi đình đang xuống cấp. Xã vẫn đang chờ nguồn kinh phí hỗ trợ từ trên xuống".
Trên địa bàn xã Gia Tân có 3 ngôi đình được xếp hạng Di tích cấp quốc gia gồm Đình Vân Thị, Đình Trùng Hạ và Đình Trùng Thượng. Năm 2008, cả 3 ngôi đình này đều được UBND tỉnh Ninh Bình đồng ý chủ trương cho tu sửa bằng nguồn kinh phí từ chương trình mục tiêu văn hóa của Trung ương. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có đình Trùng Thượng được tu sửa hoàn thiện. Đình Trùng Hạ hiện đang làm thì bị bỏ dở dang, Đình Vân Thị hoàn toàn chưa được triển khai vì thiếu kinh phí.
Ông Trịnh Văn Hiếu - Trưởng phòng Di sản (Sở VH – TT&DL tỉnh Ninh Bình) cho hay: “Đình Vân Thị, Đình Trùng Thượng và Đình Trùng Hạ đã xin chủ trương để lập dự án tu bổ. Tuy nhiên, mới có 2 dự án được duyệt và cấp kinh phí. Đền Vân Thị, về chủ trương đã có dự án trùng tu, sửa chữa, nhưng vì ngân sách hạn hẹp nên dù đã được đề xuất nhiều lần nhưng vẫn chưa được sửa chữa, vẫn phải chờ đợi”.
Mỗi ngày trôi qua, điệp khúc chờ đợi... chờ đợi vẫn ngân dài còn ĐÌnh Vân Thị cũng theo từng giờ mà yếu đi cùng "lời kêu cứu" khắc khoải!
