Mùa xuân - "gùi củi" lấy chồng

Khi mùa xuân về, cũng là mùa tình yêu trên cao nguyên đang đến... với những sơn nữ, trai bản ở huyện Krông Pa, Gia Lai. "Phong tục, tập quán" đẹp bao đời của người bản địa, đang dần mai một...

Sơn nữ gùi củi, để được lấy chồng. Ảnh internet

Chuyện tình Rơ Ô Ploát và Ksơr Doan

Gia Lai, mùa lạnh đang về, thế nhưng giờ này buôn Sai, xã Chư Ngọc, huyện Krông Pa lại ấm áp. Ấm hơn, vui hơn khi trong buôn, 10 thiếu nữ đang chuẩn bị cho cuộc hôn nhân của đời mình.

Chúng tôi - những người Kinh trẻ tuổi - đến thăm chị Rơ Ô Ploát (32 tuổi), một thiếu nữ Ja Rai mặn mà sắc xuân. Tâm sự, chị kể, kiếm củi từ năm 18 tuổi với đống củi khá lớn, xếp gọn ngăn nắp đặt dưới sàn nhà.

Những thanh củi dài khoảng 60cm, bỏ vào gùi, đeo sau lưng mang từ rừng về nhà. Đi ngày này, sang tháng khác, khi nào xếp thành đống to dưới nhà thì thôi.

Kho củi lớn bao nhiêu thì thanh niên trong bản càng chú ý đến.

Chị Ploát là chị cả của 3 người em, vì giúp các em ăn học đàng hoàng, chị gác lại tuổi xuân lo cho các em. Cái tuổi nó đuổi xuân đi, đến khoảng 28 tuổi thì thanh niên trong bản đến nhà chị thưa dần, thưa dần.

Ở tuổi 32, chị đang dần khép trái tim thì Ksơr Doan (36 tuổi, buôn Thức) cùng xã Chư Ngọc, huyện Krông Pa - xuất hiện. Ngay từ lần đầu gặp nhau, ở nhà người bạn, Ksơr Doan nhìn chị Rơ Ô Ploát, Rơ Ô Ploát thẹn thùng. Hôm sau, Ksơr Doan nắm tay chị, nói nhẹ: "Ngay từ lần đầu gặp em, anh biết em là người con gái anh cần tìm và anh không cần phải tìm ai nữa". Rơ Ô Ploát biết trái tim mình đã mở cửa, đón Ksơr Doan vào.

Khoe với chúng tôi, Ksơr Doan đưa hai chiếc vòng đồng được tạo hoa văn rất đẹp, nói anh tự tay làm cho Rơ Ô Ploát. Tất cả tình cảm, đều được anh gửi gắm vào hai chiếc vòng này. Ngày cưới, chính tay anh sẽ đeo vào tay cho người vợ của mình, chị Rơ Ô Ploát.

Ông Rơ Ô Blao (64 tuổi) - bố chị Ploát - hân hoan khi chúng tôi đến thăm con gái ông. Ông nằng nặc, bắt chúng tôi quay trở lại buôn Sai vào ngày nắng đẹp để cùng uống rượu cần trong lễ cưới của Ploát và Doan.

Tục cưới đã thoáng

Theo già làng buôn Sai - Dôn Lâm (80 tuổi), nhiều năm trước tục thách cưới trong buôn Sai rất nặng nề. Người con gái “bắt chồng” về nhà mình phải có ít nhất 20 triệu, 4 con bò để nuôi và mổ thêm 3 con khác chiêu đãi buôn làng, 30 ché rượu cần cùng 3 - 4 chiếc áo thổ cẩm.

Rất nhiều cô gái trong buôn vì thế đã đơn độc do gia đình còn nghèo khó. Những năm gần đây, tục thách cưới đã thoáng khi có sự tuyên truyền của chính quyền. Hiện nay, chỉ cần một con bò cho dân bản ăn uống no say, là nhà nữ đã có thể "bắt chồng".

Già Dôn Lâm tiết lộ, dân bản sẽ tổ chức cho các đôi lứa thành vợ thành chồng vào buổi tối có trăng sáng hoặc ban ngày trời nắng đẹp, không mưa vào gần mùa Xuân, khi vừa gặt lúa xong.

Nghi thức trong lễ cưới của người Ja Rai rất đơn giản. Hai gia đình uống cạn ly rượu cần rồi cùng nhau bước vào nhà. Cô gái và chàng trai quỳ xuống chiếu, chàng trai lấy hai chiếc vòng bạc đặt xuống chiếu, cô gái nhặt lên và đưa lại cho chàng trai đeo vào cổ tay mình cùng lời cổ vũ, reo hò của người thân. Đeo vòng xong, tất cả buôn làng sẽ cùng nhảy, cùng uống rượu cần bên ánh lửa bập bùng mùa xuân. Mùa xuân đến, cũng là mùa tình yêu bắt đầu, mùa của hương hoa tình yêu "đơm trái, trổ bông".