7 tác phẩm của 7 tác giả ở bốn thể loại: thơ, văn xuôi, lý luận phê bình, văn học dịch đã được Hội Nhà văn Việt Nam lựa chọn trao giải.
Ngày 2/2, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức Lễ trao thưởng cuộc thi tiểu thuyết lần thứ 4 (2011 - 2015) và Giải thưởng văn học năm 2015. Cụ thể, ở giải thưởng tiểu thuyết có 3 giải B (không có giải A), 7 giải C; Giải thưởng văn học năm 2015 có 7 tác phẩm của 7 tác giả ở 4 thể loại là thơ, văn xuôi, lý luận phê bình và văn học dịch đã được lựa chọn để trao giải thưởng.
Theo đó, trong năm 2015, ở giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam số tác phẩm được đề cử là 176, trong thơ có 82, tác phẩm, văn xuôi 67 tác phẩm, lý luận phê bình 16 tác phẩm và văn học dịch 11 tác phẩm. Sau một thời gian lựa chọn ở vòng sơ khảo, Hội chung khảo đã tiến hành 4 cuộc họp để lựa chon ra các tác phẩm xuất sắc ở từng thể loại. Theo đó, ở hạng mục văn xuôi, 2 tác phẩm đoạt giải gồm “Kỳ nhân làng Ngọc” (Truyện ngắn của Trần Thanh Cảnh); “Thông reo Ngàn Hống” (Tiểu thuyết của Nguyễn Thế Quang). Tại hạng mục thơ, 2 tác phẩm xuất sắc được trao giải là “Long mạch” (Trường ca của Hoàng Trần Cương) và “Vương Khuya” (tác giả Trần Hùng). Tại hạng mục lý luận phê bình, hai công trình xuất sắc được lựa chọn trao giải là “Các lý thuyết nghiên cứu văn học ảnh hưởng và tiếp nhận từ ngày đổi mới đến nay” - Nghiên cứu Lý luận của Nguyễn Văn Dân; “Âm thanh của tượng tượng” - Lý luận phê bình của Lê Hồ Quang. Còn ở hạng mục văn học dịch tác phẩm xuất sắc được lựa chọn là “Người đàn ông đến từ Bắc Kinh” của Henning Mankell (Nguyễn Minh Châu dịch).
Đánh giá về kết quả giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm, theo Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho biết: “So sánh số lượng giữa các tác phẩm được các Hội đồng sơ khảo chọn lựa và đề cử với số lượng các tác phẩm được Hội đồng chung khảo bỏ phiếu trao giải thưởng cho thấy hai điều. Thứ nhất, việc lựa chọn của các Hội đồng chuyên môn cũng là Hội đồng sơ khảo nghiêm túc và chất lượng. Không còn hiện tượng Hội đồng sơ khảo “đá bóng” cho Hội đồng chung khảo như đã từng xảy ra trước đó. Thứ hai, số lượng tác phẩm đưa vào vòng cuối cùng và tác phẩm được giải cho thấy một sự khá đồng nhất giữa Hội đồng sơ khảo và Hội đồng chung khảo. Điều này khẳng định, chất lượng của những tác phẩm được giải năm nay.”
“Mỗi tác phẩm được giải đã mang lại một thi pháp riêng, một ngôn ngữ riêng và những vấn đề riêng của con người và xã hội đã làm nên sự phong phú của thể loại cũng như tính đa dạng của đề tài. Giải thưởng Hội nhà văn 2015 đã cho bạn đọc nhận diện được chân dung văn học không chỉ một năm và nó có những yếu tố để chúng ta dự báo với một cảm hứng và một niềm tin về một phần nào nền văn học chúng ta trong những năm tới.”, Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhận định.
 |
| Các tác giả nhận giải tại Lễ trao thưởng cuộc thi tiểu thuyết lần thứ 4 (2011 - 2015) và Giải thưởng văn học 2015. |
Đánh giá cụ thể về các tác phẩm đoạt giải, ở tác phẩm văn xuôi, tác phẩm truyện ngắn “Kỳ nhân làng Ngọc” (tác giả Trần Thanh Cảnh) đã cho người đọc một cái nhìn cận cảnh số phận của những con người nhỏ bé và bình dị ở một vùng nông thôn. Một cái nhìn cận cảnh nhưng lại chứa đựng một thông điệp sâu sắc về những biến động của văn hóa làng Việt Nam qua nhiều giai đoạn lịch sử đất nước và cho người đọc tham dự vào một dự báo về nông thôn Việt Nam trong thời gian tới. Chi tiết ám ảnh ngôn ngữ sống động, cấu trúc hiện đại cùng với tinh thần nhân văn sâu sắc trong mọi điều kiện của đời sống đã làm nên giá trị cho tác phẩm này. Còn ở tác phẩm “Thông reo ngàn hống” tác giả Nguyễn Thế Quang đã chứa đựng những phẩm chất vô cùng quan trọng đó cũng với một tư duy trầm tĩnh đầy trách nhiệ về lịch sử đã mang tới thành công cho ông. Một điều quan trọng là cho dù tác giả Nguyễn Thế Quang viết về một câu chuyện lịch sử cách đây vài trăm năm hoặc xa hơn thế nhưng nó vẫn mang đến những bài học giá trị cho đời sống của chúng ta hôm nay.
Ở hạng mục Thơ, Giải thưởng Hội nhà văn trao cho hai tập thơ với hai phong cách hoàn toàn khác nhau. Với “Vườn khuya” của tác giả Trần Hùng đã mở ra những khoảng tĩnh lặng ấy hiện dần ra những vẻ đẹp rất đỗi mong manh trong suốt, âm nóng và tinh tế. Những câu thơ, những bài thơ của Trần Hùng luôn mang cho ta cảm giác mong manh, nhưng sự mong manh ấy là mong manh của những cánh hoa đang mở ra vẻ đẹp của nó trong sự tĩnh lặng. Còn với “Trường ca Long Mạch” của Hoàng Trần Cương lại vang lên nhịp chảy khỏe khoắn với những tầng, những lớp của đời sống và văn hóa. Hồn dân gian và cách nói hiện đài quyện vào nhau đã thống lĩnh ngôn ngữ của trường ca này.
 |
| Những tác phẩm chất lượng sẽ được lựa chọn để trai giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam. |
Giải thưởng cho Lý luận phê bình được trao cho một hai chương trình ấn tượng. “Các lý thuyết nghiên cứu văn học, ảnh hưởng và tiếp nhận từ ngày đổi mới đến nay”, tập lý luận của tác giả Nguyễn Văn Dân là một công trình nghiên cứu lý luận công phú, sâu sắc và cần thiết. Còn “Âm thanh của tưởng tượng” tập phê bình của tác giả Lê Hồ Quang lại hiện ra với một phong cách phê bình mới mẻ và đầy quyến rũ. Cuối cùng ở thể loại văn học dịch, bản dịch tiểu thuyết “Người đàn ông đến từ Bắc Kinh” của nhà văn Hanning Mankell đã mang đến cho dịch giả Nguyễn Minh Châu Giải thưởng Hội Nhà văn một cách xứng đáng. Ông đã chính xác trong chọn lựa tác phẩm để dịch, chính xác trong sự nắm bắt cấu trúc, ngôn ngữ và các vỉa tầng của tâm lý con người của ý nghĩa xã hội và văn hóa mà cuốn sách đã thể hiện để đưa tới cho chúng ta một bản dịch rất hấp dẫn và khó có thể tốt hơn được. Một điều đặc biệt, “Người đàn ôn đến từ Bắc Kinh” nói về một vụ án nhưng nó lại cho chúng ta những khám phá thật sâu sắc về bản chất người Trung Quốc và qua đó là những khám phá về một nước Trung Quốc, để từ đó chúng ta nhìn rõ hơn dân tộc này trong quá khứ, hiện tại và tương lại.
Cũng tại buổi lễ, Hội Nhà văn Việt Nam cũng đã trao trao thưởng cuộc thi tiểu thuyết lần thứ 4 (2011 - 2015) cho các tác phẩm xuất sắc. Trong đó, 3 giải B thuộc về tác phẩm “Người thứ hai” của Tô Hải Vân; “Chim ưng và chàng đan sọt” của Bùi Việt Sỹ; “Mảnh vỡ của mảnh vỡ” của Vĩnh Quyền. Ngoài ra, BTC cũng đã lựa chọn trao 9 giải C cho 9 tác phẩm, tác giả xuất sắc.
Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nhà văn Nguyễn Trí Huân cho rằng: “12 tác phẩm được lựa chọn trao giải thưởng là một sự lựa chọn kỹ, khắc nghiệt. 12 giải thưởng cho 12 tác phẩm nhưng không có Giải nhất, phản ánh cuộc thi thành công ở diện rộng, những chưa thành công ở chiều sâu.”
“Một nền văn học không thể lớn nếu như không có những tác phẩm lớn. Một cuộc thi không thể coi là thành công trọn vẹn khi không tìm được giải cao nhất.”, Nhà văn Nguyễn Trí Huân bộc bạch.
