Một trong những nút thắt trên thị trường ngoại hối là nguồn cung USD giảm sút. Thêm vào đó là tỷ giá thấp nên ngân hàng khó mua được và ngân hàng cũng không muốn bán cho doanh nghiệp (DN) theo tỷ giá đó. Những yếu tố này khiến bài toán về thị trường ngoại tệ luôn căng thẳng.
 |
| Ngân hàng khó mua USD vì tỷ giá thấp (Ảnh minh họa) |
Nếu như cách đây khoảng vài năm, khi tỷ giá trên thị trường chính thức tương đối ổn định, nguồn cung dồi dào, chênh lệch giá thị trường tự do và chính thức được thu hẹp thì hầu như cả DN và người dân đều chọn giao dịch ngoại tệ tại ngân hàng (NH), khiến cho các "chợ đen" ngoại tệ cũng hoạt động khá cầm chừng.
Tuy nhiên, từ cuối năm 2011 đến nay, khi nhu cầu ngoại tệ cho nền kinh tế tăng đột biến do DN trong nước phải bỏ ra hàng trăm triệu USD để nhập khẩu vàng, phải gom USD để mua nguyên liệu sản xuất; thanh toán các hợp đồng vay vốn bằng USD v.v… đã gây áp lực lên tỷ giá, khiến cho giá ngoại tệ tại các NH (sau khi cộng thêm các chi phí phát sinh khác) đã gần ngang bằng với giá trên thị trường tự do.
Các NHTM chỉ ưu tiên bán USD cho các DN, hạn chế bán USD cho khách hàng cá nhân đã khiến nhiều người có nhu cầu phải tìm đến các "chợ đen", "kích" thị trường này hoạt động mạnh trở lại.
Theo một số DN, để có được USD thanh toán cho khách hàng thì tìm đến “chợ đen” là nhanh nhất. Tuy tỷ giá có cao hơn so với ngân hàng những không phải chờ đợi và cần bao nhiêu cũng có. Trong khi đó, mua USD tại NH phải nộp tiền trước và chờ đợi khá lâu nhưng cũng chưa chắc có đủ số lượng cần thiết.
Anh Nguyễn Văn Hùng (Giám đốc một công ty chuyên nhập khẩu các thiết bị nội thất ở Hoàng Hoa Thám, Hà Nội) cho biết: Từ cuối năm 2011 đến nay, DN của anh không thể mua USD tại NH đúng với giá niêm yết. Muốn có USD để nhập hàng về, công ty anh phải chấp nhận giá tương đương với giá trên thị trường tự do. Khoản chênh lệch này được các NH tính dưới dạng các loại phí như phí kiểm đô, hồ sơ, phí giải ngân, phí giao dịch ngoại tệ, phí tư vấn tài chính và thậm chí là cả phí… phạt vì không đầy đủ giấy tờ.
Cũng theo anh Hùng, theo quy định, cá nhân đi nước ngoài được mua tối đa 1.000 USD, tuy nhiên trong thời điểm này, người thân của anh chuẩn bị đi công tác chỉ mua được khoảng 500 USD do NH ưu tiên bán USD cho khách hàng DN.
Xác nhận việc nguồn cung USD tại các NHTM đang căng thẳng do nhu cầu sử dụng USD vào cuối năm tăng và DN khó mua được đúng với giá niêm yết, Phó Giám đốc một NHTM tại Hà Nội phân trần: Do nguồn cung USD đang căng thẳng nên NH phải hạn chế bán USD cho khách hàng cá nhân, ưu tiên bán cho DN. Tuy nhiên, hiện NH khó có thể bán USD cho DN đúng với giá niêm yết vì trên thực tế NH đang phải mua USD từ các DN với giá thỏa thuận.
Trao đổi với Phapluatplus về giải pháp “dẹp” yên thị trường tự do USD, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng: “Cần phải bổ sung thêm những quy định như cho phép một số điểm nhận giấy phép chính thức thực hiện các hoạt động giao dịch thông thường.
Ngoài ra mở cửa cho các ngân hàng có quan hệ giao dịch với các khách hàng tự do theo kiểu cá nhân được mua bán, có thể là không theo tỷ giá chính thức mà theo tỷ giá cộng phụ phí nào đó đảm bảo sự trôi chảy bình thường trong những quan hệ này".
Đồng thời mở cho khách hàng thêm kênh khác, tức là tỷ giá không hoàn toàn theo đúng tỷ giá của nhà nước vì trong bối cảnh không đủ ngoại tệ cho các giao dịch chính thức thì chắc chắn các giao dịch tự do không nằm trong diện ưu tiên nhập khẩu đô la phải thực hiện theo tỷ giá mềm, tức là nằm trong biên độ cho phép.
Chuyên gia này cho biết thêm:“Thị trường ngoại tệ chính thức có thể thay thế hoàn toàn thị trường tự do nếu như các ngân hàng tự do mua bán ngoại tệ theo tỷ giá chính thức mà NHNN quy định và lượng cung đô la dồi dào, chất lượng dịch vụ của ngân hàng cao".
Tuy nhiên, trên thực tế thị trường còn tồn tại nhiều bất cập. Chính vì ngân hàng ít chi nhánh, thủ tục rườm rà, giá lại cao nên người dân và DN mới tìm đến thị trường phi chính thức để giao dịch.
