Lời cảnh báo từ vụ việc tự ý sử dụng hình ảnh của Thượng úy Lê Hoàng Hiệp trên mạng xã hội

Xâm phạm quyền nhân thân

Tối 25/5, đại diện Cục Chính trị Quân đoàn 34 cho biết đơn vị này đã có thông báo chính thức liên quan đến Thượng úy Lê Hoàng Hiệp - chiến sĩ bỗng nhiên nổi tiếng sau clip bước xuống xe trong buổi sơ diễn diễu binh, diễu hành cho Lễ Kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Mặc dù sự kiện này đã trôi qua gần 1 tháng, song hình ảnh của Thượng úy Lê Hoàng Hiệp vẫn sốt khắp các diễn đàn, đến thời điểm hiện tại các thông tin về chiến sĩ này vẫn nhận về sự quan tâm cực lớn

Theo Cục Chính trị Quân đoàn 34, hiện nay, trên các nền tảng mạng xã hội, có nhiều tài khoản đã dùng hình ảnh của Lê Hoàng Hiệp (Thượng úy, cán bộ thuộc Sư đoàn 9, Quân đoàn 34) để quảng cáo, bán hàng; kêu gọi tặng quà; đăng các thông tin không đúng sự thật, sai trái.

Trong khi đó, Thượng úy Lê Hoàng Hiệp chưa đồng ý cho ai sử dụng hình ảnh, lời nói, chữ viết của mình để quảng cáo, bán hàng; không kêu gọi nhận quà và hiện tại Hiệp cũng không nhận quà của bất kỳ ai; không có những phát ngôn như các trang mạng đã đăng tải.

Các tổ chức, cá nhân có hành vi nêu trên là vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng đến cá nhân Thượng úy Hiệp, đơn vị công tác, hậu phương gia đình và hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ.

Do đó, Cục Chính trị Quân đoàn 34 đề nghị các trang nhóm nhanh chóng tháo gỡ, xin lỗi, đính chính thông tin. “Đề nghị mọi người yêu mến quân nhân Lê Hoàng Hiệp hết sức cảnh giác, tránh bị lợi dụng lòng tin, tránh bị lừa đảo, tránh vô tình tiếp tay cho kẻ xấu”, thông báo nêu.

Liên quan đến sự việc này, Luật sư Hồ Thị Phượng – Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, theo quy định tại Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, mỗi cá nhân đều có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc tổ chức, cá nhân sử dụng hình ảnh của người khác vì bất kỳ mục đích nào, đặc biệt là mục đích thương mại, như quảng cáo, bán hàng, kêu gọi tặng quà..., đều phải có sự đồng ý của người có hình ảnh. Trong trường hợp sử dụng hình ảnh vì mục đích thương mại, ngoài sự đồng ý, bên sử dụng còn phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ khi hai bên có thỏa thuận khác.

“Nếu hình ảnh được sử dụng mà không có sự đồng ý, thì hành vi này bị xem là xâm phạm quyền nhân thân - cụ thể là quyền đối với hình ảnh”, Luật sư Hồ Thị Phượng khẳng định.

Trong trường hợp của Thượng úy Lê Hoàng Hiệp, việc các tài khoản mạng xã hội tự ý sử dụng hình ảnh để quảng cáo, thậm chí bịa đặt thông tin cá nhân, không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh của quân đội. Do đó, các cơ quan chức năng cần vào cuộc xử lý nghiêm minh để bảo vệ quyền cá nhân, bảo vệ hình ảnh tổ chức và nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật trong không gian mạng.

Hành vi sử dụng hình ảnh của người khác mà không được sự cho phép, đặc biệt là để kêu gọi nhận quà, quảng bá thương mại hoặc lan truyền thông tin không đúng sự thật, là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử lý dưới nhiều hình thức.

Hình ảnh Thượng úy Lê Hoàng Hiệp "gây bão" mạng xã hội trong buổi sơ diễn diễu binh, diễu hành cho Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. (Ảnh chụp màn hình)

Trước hết, theo Điểm a Khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng, đồng thời buộc gỡ bỏ nội dung vi phạm, nhất là những nội dung sai sự thật hoặc gây hiểu nhầm.

Ngoài ra, nếu hành vi này gây ảnh hưởng đến danh dự, uy tín, nhân phẩm hoặc thiệt hại vật chất cho người bị sử dụng hình ảnh, thì người vi phạm còn có trách nhiệm bồi thường theo quy định của Bộ luật Dân sự. Khoản bồi thường có thể bao gồm: chi phí khắc phục hậu quả, thu nhập bị mất và thiệt hại khác phát sinh.

Trong trường hợp nghiêm trọng hơn như cố ý bôi nhọ, vu khống, làm nhục người khác, hoặc lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng xã hội, người thực hiện hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với các tội danh như: Tội làm nhục người khác (Điều 155 BLHS); Tội vu khống (Điều 156 BLHS); Tội sử dụng mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản (Điều 290 BLHS), với mức hình phạt có thể lên tới 7 năm tù, kèm theo phạt tiền hoặc tịch thu tài sản.

Mọi cá nhân, tổ chức cần tôn trọng quyền hình ảnh của người khác, đặc biệt trong môi trường mạng xã hội hiện nay. Việc sử dụng hình ảnh trái phép không chỉ gây tổn thương đến cá nhân bị ảnh hưởng mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nghiêm trọng cho người vi phạm.

Chủ động bảo vệ hình ảnh cá nhân - Ngăn chặn các hành vi trục lợi

Khi hình ảnh của một cá nhân bị sử dụng mà chưa có sự đồng ý, người đó có thể thực hiện các biện pháp sau để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình:

Thứ nhất, cá nhân bị xâm phạm có thể chủ động gửi yêu cầu đến cá nhân, tổ chức đang sử dụng trái phép hình ảnh, đề nghị gỡ bỏ nội dung vi phạm, xin lỗi công khai hoặc khắc phục hậu quả phù hợp.

Thứ hai, trong trường hợp không nhận được sự hợp tác, người bị xâm phạm có quyền yêu cầu Tòa án can thiệp theo khoản 3 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, Tòa án có thể ra quyết định: Buộc cá nhân, tổ chức vi phạm chấm dứt hành vi xâm phạm, thu hồi, tiêu hủy và không tiếp tục sử dụng hình ảnh trái phép; Buộc bồi thường thiệt hại; Áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định pháp luật.

Thứ ba, người bị xâm phạm có thể gửi yêu cầu đến các nền tảng mạng xã hội (như Facebook, TikTok...) để đề nghị gỡ bỏ nội dung vi phạm, đồng thời thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo hoặc tố giác đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền như Sở Thông tin và Truyền thông hoặc cơ quan Công an nếu phát hiện có dấu hiệu vu khống, xúc phạm danh dự, lừa đảo hoặc hành vi vi phạm pháp luật khác.

Luật sư Hồ Thị Phượng - Đoàn Luật sư TP Hà Nội.

Theo đó, Luật sư Hồ Thị Phượng nhận định: "Việc chủ động bảo vệ hình ảnh cá nhân không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm của mỗi người trong thời đại số, nhằm ngăn chặn các hành vi trục lợi, xuyên tạc và giữ gìn uy tín, danh dự, cũng như an toàn thông tin cá nhân".

Bên cạnh đó, theo quy định tại Khoản 2 Điều 32 Bộ luật dân sự 2015, việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp sau đây không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ: Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng; Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.

Tuy nhiên, việc sử dụng hình ảnh trong những trường hợp nêu trên cũng phải tuân thủ giới hạn hợp lý, không được xuyên tạc, cắt ghép, gán ghép nội dung sai lệch hoặc gây hiểu nhầm. Nếu hành vi sử dụng hình ảnh vượt ra ngoài mục đích phục vụ lợi ích công cộng, hoặc làm ảnh hưởng tiêu cực đến người có hình ảnh, thì vẫn có thể bị xem là vi phạm pháp luật và phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.