Kỳ thi định đoạt cuộc đời học sinh Trung Quốc

Chi tiết về ngày thi thứ 2 kỳ thi THPT quốc gia 2019

Các hotgirl mạng xã hội kết thúc ngày đầu kỳ thi THPT ra sao?

Wang cho biết thường gặp ác mộng khi chuẩn bị cho kỳ thi. "Cuộc cạnh tranh khốc liệt khiến tôi lúc nào cũng lo lắng vì chỉ 10% thí sinh dự thi trúng tuyển vào các trường đại học năm 1992", anh nhớ lại. "Nhưng nó vô cùng đáng giá", Wang nhấn mạnh.

Anh hiện là người đứng đầu một công ty bảo vệ môi trường ở Bắc Kinh, cho biết kỳ thi đại học (hay còn gọi là cao khảo) đã mang lại cho mình một cuộc sống sung túc như hiện nay. Kỳ thi tuyển sinh đại học quốc gia thường niên của Trung Quốc đã thay đổi cuộc sống của hàng chục triệu người, bao gồm Wang, khi được nối lại vào năm 1977.

Kỳ thi năm nay đã diễn ra trong hai ngày 7 và 8/6, với sự tham gia của hơn 10 triệu học sinh cạnh tranh giấc mơ vào đại học. "Suốt một thời gian dài, cao khảo là lối thoát duy nhất, đặc biệt với học sinh nông thôn những năm 1980", Deng Wenqing, chuyên gia cấp cao về văn hóa và truyền thông Trung Quốc, nói.

Đạt điểm cao không chỉ giúp học sinh tiếp cận nền giáo dục tốt mà còn giúp họ tìm được việc làm lương cao sau khi ra trường. "Cao khảo từng được coi là lối tắt cho học sinh nông thôn và con em gia đình có thu nhập thấp thay đổi cuộc đời", ông Deng nói.

Tạo dựng hoặc phá vỡ tương lai

Năm nay, hơn 10 triệu học sinh trung học phổ thông ở Trung Quốc hồi đầu tháng đã tham gia kỳ thi cao khảo, được mệnh danh là "kỳ thi khắc nghiệt nhất thế giới" bởi sự cạnh tranh rất khốc liệt. Kể từ năm 2016, những người gian lận trong kỳ thi này có thể bị xử lý hình sự. Tại Trung Quốc, cao khảo được hầu hết người dân coi là kỳ thi quan trọng nhất, có thể tạo dựng hoặc phá vỡ tương lai của một người trẻ tuổi, đồng thời giúp thu hẹp khoảng cách giàu nghèo trong xã hội.

Cao khảo, có nghĩa là bài kiểm tra ở mức độ cao, là tên viết tắt của Kỳ thi Tuyển sinh Đại học Quốc gia. Tất cả học sinh trung học phổ thông đều phải trải qua kỳ thi này để có cơ hội được nhận vào trường đại học. Kỳ thi đầu tiên theo quy chuẩn này được tổ chức vào năm 1952, nhưng 14 năm sau bị hoãn do cố chủ tịch Mao Trạch Đông yêu cầu thanh niên về vùng nông thôn để học tập. Cuộc thi được khôi phục vào năm 1977 sau khi Cách mạng Văn hóa kết thúc.

Việc giới hạn độ tuổi dự thi bị xóa bỏ từ năm 2001, giúp bất cứ ai có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông đều có thể tham gia. Số thí sinh dự thi cao khảo đạt kỷ lục vào năm 2008 với 10,5 triệu người. Kỳ thi cao khảo gồm ba môn bắt buộc là Tiếng Trung, Toán và Tiếng Anh, cùng một bài thi tổ hợp phụ thuộc vào chuyên ngành mà thí sinh lựa chọn.

Toàn bộ kỳ thi diễn ra trong 9 giờ, thường được tổ chức trong hai ngày 7/6 và 8/6. Trong một số trường hợp, học sinh dân tộc thiểu số phải làm bài thi bằng ngôn ngữ của mình vào ngày 9/6. Kỳ thi được coi là "thời khắc then chốt" với học sinh Trung Quốc bởi điểm số sẽ quyết định việc các em có đỗ đại học hay không, có thể được nhận vào trường nào, từ đó định hình nghề nghiệp trong tương lai.

Các thí sinh cố gắng làm tốt bài thi với hy vọng đỗ vào trường đại học chất lượng hơn, nơi những sinh viên tốt nghiệp có tương lai tươi sáng, địa vị, sự giàu có, thậm chí là quyền lực. Với hầu hết người dân Trung Quốc, đặc biệt là những người xuất thân từ vùng nông thôn hoặc các gia đình nghèo khó, họ không còn cách nào khác ngoài đạt điểm cao trong kỳ thi cao khảo để tạo ra bước ngoặt cho cuộc đời.

"Đó là một con đường rất hẹp, nhưng là cách duy nhất giúp tôi rời khỏi vùng nông thôn và chuẩn bị bước ra thế giới", Yu Minhong, người sáng lập tổ chức giáo dục tư nhân New Oriental Education, cho biết. "Cao khảo mang tới nhiều cơ hội cho trẻ em, cả ở nông thôn và thành thị. Nếu không có nó, hàng triệu trẻ em tới từ nông thôn, bao gồm cả tôi, sẽ không có hy vọng nào".

Nên duy trì tiếp hay không?

Để đối mặt với kỳ thi quan trọng nhất cuộc đời, các học sinh chỉ có một cách duy nhất là học hành chăm chỉ, tranh thủ ôn bài từng giờ phút. Nhiều học sinh còn hoàn thành chương trình trung học phổ thông trong vòng hai năm và dành toàn bộ năm cuối cùng để luyện thi.

Tại trường trung học Hành Thủy ở tỉnh Hà Bắc, nơi có hơn 100 người đỗ vào Đại học Bắc Kinh và Đại học Thanh Hoa danh giá, học sinh từng được truyền nước trong lúc ôn tập bởi cách này được cho là giúp các em tập trung hơn. Các nữ sinh tại đây còn được cho uống thuốc tránh thai để trì hoãn chu kỳ kinh nguyệt cho tới sau kỳ thi cao khảo.

Phụ huynh thậm chí còn lo lắng hơn thí sinh. Họ tìm cách đặt phòng khách sạn gần các điểm thi để con mình có thể nghỉ ngơi buổi trưa giữa hai bài thi và tránh bị tắc đường vào giờ cao điểm buổi sáng. Chính quyền địa phương thường tạo điều kiện cho kỳ thi cao khảo diễn ra thuận lợi nhất, như hạn chế phương tiện gần các địa điểm thi.

Tuy nhiên, từng có những trường hợp phụ huynh ở tỉnh An Huy, Giang Tô và Sơn Đông lo lắng tới mức chặn các tuyến đường bởi sợ tiếng xe đi lại ồn ào sẽ ảnh hưởng tới phần nghe trong bài thi Tiếng Anh. Các công trường cũng tạm ngừng hoạt động để thí sinh được yên tĩnh. Một số bà mẹ mặc xường xám đến trường thi để cầu may mắn cho con.

Sự cạnh tranh khốc liệt và tầm quan trọng của điểm số khiến kỳ thi bị chỉ trích vì mang tới cho học sinh, thậm chí cả giáo viên và phụ huynh, những áp lực không cần thiết, đồng thời cản trở việc giáo dục toàn diện. Hạn ngạch tuyển sinh đại học cũng là một vấn đề gây tranh cãi. Số lượng này được phân bổ cho từng tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương dựa trên đăng ký hộ khẩu của thí sinh.

Vì vậy, các địa phương ra quy định thí sinh có hộ khẩu thường trú ở đâu thì đăng ký dự thi ở đó. Chính sách này khiến nhiều gia đình biểu tình đòi quyền lợi cho con cái họ, để các em có cơ hội thi và xét tuyển vào các trường đại học danh giá ở Bắc Kinh hay Thượng Hải.

Phụ huynh tại Giang Tô, Chiết Giang và Hồ Bắc, những tỉnh miền đông và miền trung của Trung Quốc, cũng từng biểu tình phản đối Bộ Giáo dục khi họ đề xuất kế hoạch tăng hạn ngạch tuyển sinh cho các tỉnh phía tây để thúc đẩy giáo dục phát triển đồng đều hơn.

Đầu những năm 1990, tỷ lệ nhập học đại học ở Trung Quốc ở mức 5%, thấp hơn so với nhiều nước phát triển. Năm 1999, Trung Quốc đưa ra chiến lược mở rộng giáo dục đại học, nhằm mang tới cho học sinh cơ hội hưởng nền giáo dục cao hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của học sinh tốt nghiệp trung học.

Chính phủ Trung Quốc triển khai nhiều biện pháp mở rộng tuyển sinh đại học, bao gồm xây thêm trường học, tuyển thêm giáo sư và cung cấp học bổng cho sinh viên nhà nghèo. Kết quả là các trường đại học Trung Quốc tiếp nhận khoảng 1,59 triệu sinh viên năm 1999, tăng hơn 47% so với năm trước.

"Chính sách mở rộng tuyển sinh, cùng sự giúp đỡ của chính sách cải cách và mở cửa kinh tế Trung Quốc, cũng như nền kinh tế phát triển vượt bậc, đã khiến giáo dục đại học vốn chỉ dành cho con em các gia đình khá giả trở thành mô hình giáo dục đại chúng ở Trung Quốc", Deng nhận xét.

Thống kê của Bộ Giáo dục Trung Quốc cho thấy các tổ chức giáo dục đại học ở nước này là nơi học tập của 36,99 triệu sinh viên năm 2016, chiếm 20% tổng lượng sinh viên trên thế giới. Tỷ lệ nhập học ở bậc đại học Trung Quốc tăng lên 42,7% năm 2016, so với 30% năm 2012.

Nhưng trong những năm qua, đại học không còn là cơ hội duy nhất để các học sinh nước này thay đổi cuộc đời. "Cao khảo vẫn là cách quan trọng để kiểm tra kiến thức của học sinh trung học, nhưng nó không còn là yếu tố chi phối cuộc đời con người nữa.

Nhiều học sinh đang chuyển sang du học hoặc học nghề chuyên nghiệp", Wang Bo nói. Năm ngoái, Trung Quốc có 660.000 sinh viên du học, tăng 50.000 người so với năm 2017.

Chính phủ Trung Quốc cũng chú trọng đào tạo kỹ năng nghề, đưa ra một kế hoạch mở rộng tuyển sinh dạy nghề thêm một triệu chỉ tiêu trong năm nay để bồi dưỡng sinh viên các kỹ năng chuyên môn khác.

"Sự phát triển kinh tế và xã hội nhanh chóng đã làm tăng nhu cầu về nhân tài trong nhiều ngành công nghiệp. Vì vậy, chúng tôi nhận thấy ngày càng nhiều học sinh chuyển sang học các trường dạy nghề và kỹ năng", Deng nói.