Để được minh oan và trở về đoàn tụ cùng gia đình tại quê nhà Bắc Giang, ông Hàn Đức Long đã phải trải qua những tháng ngày vô cùng khó khăn.
Bốn lần bị tuyên tử hình
Sau quyết định của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Giang vào chiều ngày 20/12 về việc đình chỉ vụ án, trả tự do cho ông Hàn Đức Long - bị cáo trong vụ án giết người cách đây 11 năm, đây được xem là "vụ án Nguyễn Thanh Chấn thứ 2" ở Bắc Giang.
Nếu như ông Nguyễn Thanh Chấn được trả tự do sau 10 năm ngồi tù oan về tội "Giết người” và “Cướp tài sản" thì tính đến thời điểm được trả tự do, ông Hàn Đức Long đã phải "ăn cơm tù" trong suốt hơn 11 năm về tội “Giết người” và “Hiếp dâm”.
 |
| Từ nhiều năm nay, bà Mai vợ ông Hàn Đức Long "đội đơn" đi kêu cứu khắp các cơ quan chức năng để được xem xét lại dấu hiệu oan sai cho chồng. |
Ông Hàn Đức Long bắt đầu vướng vào vòng lao lý vào khoảng 19h ngày 26/6/2005, khi đó vợ chồng anh Sơn, chị Liễu (đăng ký thường trú tại huyện Tân Yên, Bắc Giang) không thấy con gái Nguyễn Thị Yến (sinh năm 2000) ở nhà nên đã đổ xô đi tìm.
Sáng hôm sau, có người phát hiện xác của cháu Yến tại mương nước ngoài đồng, khám nghiệm hiện trường và tử thi cho thấy âm đạo cháu bị rách.
Sau gần 4 tháng không tìm ra thủ phạm, Cơ quan điều tra (CQĐT) Công an tỉnh Bắc Giang tạm đình chỉ điều tra vụ án và kêu gọi người dân tố giác tội phạm, trình báo việc trước nay có ai bị hiếp dâm hoặc biết được hành vi tình dục bất thường của ai đó thì báo.
 |
| Ông Hàn Đức Long trong ngày được trở về với tự do. |
Sau đó, cơ quan điều tra nhận được đơn tố cáo của bà Ngô Thị Khuyến (SN 1930) và con gái của bà Khuyến là bà Trương Thị Năm (SN 1960) đều tố cáo bị ông Long hiếp dâm (hai người này từng có mâu thuẫn tranh chấp đất đai với ông Long).
CQĐT lập tức bắt giam ông Long để điều tra. Trong quá trình hỏi cung, ông Long thú nhận hành vi hiếp dâm mẹ con bà Khuyến cùng việc hiếp dâm và giết hại cháu Yến.
Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm tuyên Hàn Đức Long án tử hình, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao xử phúc thẩm, tuyên y án tử hình. Sau đó, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xử giám đốc thẩm đã quyết định hủy 2 bản án sơ thẩm, phúc thẩm để điều tra lại từ đầu.
Đến năm 2011, TAND tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm lần hai và Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao xử phúc thẩm lần hai vẫn giữ nguyên phán quyết tử hình đối với Hàn Đức Long.
 |
| Từ khi bị bắt đến lúc được minh oan cả là một chặng đường đầy gian nan của "tử tù" Hàn Đức Long. |
| Nói về nguyên nhân dẫn đến oan sai, Bộ trưởng Bộ Công an nhận định, trước tiên là tinh thần, thái độ, động cơ của cán bộ chiến sĩ công an. Cán bộ chiến sĩ làm nhiệm vụ không khách quan, biến chất, tiêu cực dễ dẫn đến oan sai. Bên cạnh đó, theo Tướng Lâm, một số trường hợp cán bộ điều tra thiếu hiểu biết, nghiệp vụ kém hoặc vì thành tích mà nóng vội, dẫn đến điều tra không chính xác, gây oan sai. |
Hồ sơ điều tra thể hiện bị cáo đã nhận tội nhưng tại các phiên tòa, bị cáo Long đều chối tội và khai bị đánh đập, bức cung. Đáng chú ý, vụ án xảy ra vào năm 2005 nhưng đến khi phải điều tra lại vào năm 2011 thì bị hại Trương Thị Năm cùng Trương Văn Sáu (con trai bà Khuyến) đã xin rút đơn đề nghị xử lý ông Long.
Trong bản kháng nghị của TAND Tối cao, Phó chánh án TAND Tối cao cho rằng vụ án này có tính chất nghiêm trọng, CQĐT Công an tỉnh Bắc Giang đã thu thập chứng cứ và tiến hành điều tra nhiều tháng nhưng vẫn không phát hiện được tội phạm.
Về tội “hiếp dâm” của Hàn Đức Long, bản kháng nghị đã nhận định rằng, Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm chỉ căn cứ duy nhất vào lời khai nhận tội ban đầu của Hàn Đức Long trước CQĐT và các tài liệu do CQĐT cung cấp.
Năm 2009, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã hủy các bản án sơ thẩm, phúc thẩm trước đó và yêu cầu điều tra lại vụ án theo 6 nội dung nhưng các cơ quan tố tụng chưa thực hiện theo 6 yêu cầu này.
Trong đó, có việc thực nghiệm điều tra lại để xác định chính xác thời gian bị cáo thực hiện hành vi phạm tội vẫn chưa được làm rõ.
 |
| Ông Hàn Đức Long (bìa phải) chụp ảnh cùng Nhà báo Phạm Quốc Cường (bìa trái) - người đã đồng hành cùng ông Long và gia đình trong thời gian vụ án chưa sáng tỏ. |
TAND Tối cao cho rằng, chưa có đầy đủ căn cứ vững chắc để xác định chính xác thời gian bị cáo thực hiện hành vi phạm tội như thế nào. Đây là một trong những căn cứ hết sức quan trọng để đánh giá chứng cứ và giải quyết vụ án.
Tại các phiên xử, bị cáo Hàn Đức Long cũng một mực kêu oan và cho biết đã bị ép cung, dùng nhục hình. Bà Nguyễn Thị Mai (43 tuổi), vợ của ông Hàn Đức Long cũng đã có nhiều năm dài đội đơn kêu oan cho chồng, nhưng cho đến khi Nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu gửi lá thư tay đến Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đề nghị chỉ đạo xem xét lại vụ án Hàn Đức Long thì vụ án mới thực sự có những dấu hiệu tích cực.
Đây là một trong những vụ án hình sự kéo dài trong lịch sử tố tụng của chúng ta. Trong 11 năm, vụ án này đã trải qua 2 lần án sơ thẩm (TAND tỉnh Bắc Giang xét xử), 2 phiên tòa phúc thẩm (Tòa phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội) đều tuyên ông Hàn Đức Long án tử hình vì hai tội danh “Hiếp dâm trẻ em” và tội “Giết người”. Tuy nhiên, cả 4 lần xét xử trên đã bị 2 quyết định giám đốc thẩm tuyên hủy để điều tra lại theo thủ tục chung.
Vi phạm tố tụng nghiêm trọng
Điều làm cho luật sư, gia đình cũng như những người quan tâm đến vụ án băn khoăn là trong tất cả các biên bản khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, kết luận giám định, tang chứng vật chứng đều không liên quan đến ông Hàn Đức Long.
Vì lẽ nào mà đã 11 năm đã trôi qua, các cơ quan công quyền liên tục điều tra, xét xử lại vụ án nhưng không có một tình tiết nào mới? CQĐT không thể tìm thấy chứng cứ vật chất nào buộc tội Hàn Đức Long, cũng không có bất cứ một nhân chứng nào thấy Long có mặt ở hiện trường trong quá trình diễn biến vụ án dẫn đến cái chết của cháu Yến…
Vụ án đã được tạm đình chỉ điều tra với lý do là sau 4 tháng điều tra không phát hiện ra thủ phạm. Thế nhưng sau đó, chỉ từ đơn của bà Khuyến và con gái bà cùng tố cáo Long có hành vi hiếp dâm, dù không có ai làm chứng nhưng Long vẫn bị Công an huyện Tân Yên bắt giữ.
 |
| Ông Hàn Đức Long trong lần gặp gỡ nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu sau ngày được tự do. |
Nghiêm trọng hơn, cơ quan điều tra đã tự ý bỏ ra ngoài hồ sơ vụ án tới 49 bút lục. Đây là việc làm vi phạm nghiêm trọng Bộ Luật TTHS. Về nguyên tắc, mỗi lần lấy cung phải có một quyết định trích xuất ra khỏi buồng giam để vào phòng hỏi cung.
Tuy nhiên, qua hồ sơ cho thấy, số lần trích xuất ít hơn số bản cung. Vậy phải chăng các điều tra viên đã vào buồng giam để lấy cung?
Trong 11 năm bị oan ức, ông Long đã 4 lần bị tòa án tuyên tử hình mặc dù tại các phiên tòa, ông Long đều kêu oan và vợ ông Long là bà Nguyễn Thị Mai cũng nhiều năm đi kêu oan cho chồng.
Đến năm 2014, hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã xét xử giám đốc thẩm lần hai, tuyên hủy bản án hình sự sơ thẩm lần hai và phúc thẩm lần hai đối với bị án Hàn Đức Long để yêu cầu điều tra làm rõ sáu vấn đề còn mâu thuẫn của vụ án.
Qúa trình điều tra lại xác định, do thời gian xảy ra vụ án cách đây đã 11 năm nên kết quả điều tra lại và điều tra bổ sung không có thêm tình tiết nào mới.
Cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Bắc Giang xác định, cho đến thời điểm hiện tại, không đủ căn cứ để kết tội ông Hàn Đức Long, phải trả tự do cho ông Hàn Đức Long.
Pháp Luật Plus sẽ tiếp tục thông tin.
