Kỳ 1 - Sữa từ hạt hay chỉ là trò bịp

Lời tòa soạn

Sữa từ hạt hay thức uống từ hạt, đang được các mẹ bầu rỉ tai nhau như loại thức uống có khả năng bổ sung vitamin, dưỡng chất một cách thần kỳ. Nguy hiểm hơn, những lọ sữa từ hạt này đang được quảng cáo, bán tràn lan trên mạng xã hội với giá từ 25 - 50 nghìn đồng/chai.

Chỉ qua những công thức đơn giản đó là ngâm, hấp, xay và pha với nước lọc...thành sữa. Người tiêu dùng cũng không thể kiểm chứng được loại sữa này có thật sự bảo đảm về dinh dưỡng hay không, chất lượng có thật sự an toàn như quảng cáo?

Trước những lo lắng nêu trên của người tiêu dùng, Pháp luật Plus đã vào cuộc xâm nhập tại nhiều cơ sở chế biến, bán các loại sữa từ hạt để "lật mặt" những chiêu trò kinh doanh "bẩn" của các ông chủ cơ sở. Ngay lập tức, các cơ quan chuyên môn như Bộ Y tế, chính quyền địa phương đã cùng với Pháp luật Plus phanh phui những cơ sở chế biến sữa hạt này.

Video Phóng sự điều tra: Sữa từ hạt hay chỉ là trò bịp

Kỳ 1 - Sữa từ hạt hay chỉ là trò bịp

Những lời quảng cáo sữa hạt với những công dụng "thần thánh".

Thần dược...sữa từ hạt?

Vài năm trở lại đây trào lưu sử dụng loại thức uống từ hạt đang ngày nở rộ, trên các trang mạng xã hội đặc biệt là Facebook, sữa hạt được rao bán rất nhiều và thường thu hút đông đảo mọi người quan tâm, trong đó đa phần là các bà mẹ mang thai hay đang nuôi con.

Ngoài những loại sữa động vật thông thường, những năm trở lại đây, các bà mẹ bỉm sữa, bà bầu,…rỉ tai nhau về một loại thức uống khá mới mẻ được sản xuất từ nguyên liệu chính là các loại hạt như đậu nành, mè đen, hạnh nhân, yến mạch, óc chó…

Thức uống này được quảng cáo với những công dụng “thần kỳ” như “đánh bay” nỗi lo tăng cân, béo phì, phù hợp với cả những người mắc bệnh như tiểu đường, tim mạch...

Không ít bà mẹ còn xem đây là bí quyết “thần thánh” trong thời gian thai kỳ giúp cả mẹ và em bé khỏe mạnh, an toàn.

Thế nhưng một thực tế đó là những loại “sữa hạt” đang được rao bán trên thị trường hầu hết đều được sản xuất một cách thủ công, không đảm bảo điều kiện về vệ sinh an toàn thực phẩm, không rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ.

Các nguyên liệu để chế biến thành sữa hạt thì các cơ sở sản xuất thông tin một cách mập mờ. Không chỉ vậy, người kinh doanh sản phẩm này thường “khuếch đại” sản phẩm khi quảng cáo sữa hạt như một loại thần dược cho sức khỏe.

Sữa hạt (sữa sản xuất từ các loại hạt) là thức uống được chế biến từ các loại hạt được chia làm hai nhóm chính: nhóm hạt giàu chất béo và đạm (hạnh nhân, óc chó, các hạt đậu), nhóm làm từ các loại hạt ngũ cốc (yến mạch, gạo lứt, khoai lang, ngô…).

Không khó để tìm kiếm thức uống “sữa hạt” trên Facebook, chỉ cần gõ dòng chữ “sữa từ hạt” hay “sữa hạt” thì hàng trăm kết quả tìm kiếm hiện ra như: Xanh lá – Sữa từ hạt; Sumo milk - Sữa thảo mộc, ữa từ hạt; Sữa hạt Organic 100%; SỮA MỘC - Sữa hạt dinh dưỡng…,và đa phần các cơ sở sữa hạt tập trung tại các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh…các Fanpage thu hút đông đảo người theo dõi.

Click vào một Fanpage có tên “Xanh lá – Sữa từ hạt” với hơn 35 nghìn lượt thích và theo dõi trang. Fanpage khá bắt mắt và thu hút với những lời quảng cáo về sữa hạt như “thần dược”.

Thông tin quảng cáo từ trang Fanpage này cho biết sữa hạt có hàng trăm tác dụng như “bữa ăn siêu tốc, và cực kỳ bổ dưỡng với các loại hạt, ngũ cốc, sữa hạt Xanh Lá và trái cây sẽ giúp: Cung cấp đầy đủ carbonhydrate, protein, chất xơ, vô vàn vitamin (A, B1, B2, B6, E, D...) và khoáng chất (canxi, sắt, kẽm, đồng, mangan,..), omega 3-6-9.... Tăng chất sữa mẹ, giúp mát sữa, thơm sữa”.

Thậm chí “giảm mỡ thừa, chống lão hóa, nuôi dưỡng tóc, làn da, tái tạo mô. Hỗ trợ sản sinh tế bào máu, tăng cường miễn dịch cho cả mẹ và bé, ngăn ngừa bệnh tim mạch, thiếu máu, loãng xương...”.

Tương tự tại các trang Fanpage khác sữa từ hạt cũng được quảng cáo như thần dược như: “Sữa Gạo lứt nếp cẩm được làm từ gạo lứt vốn được xem là "khắc tinh" của mỡ bụng, có ích trong việc xây dựng và làm săn chắc các mô mỡ ở ngực, là một nguồn cung tinh bột dồi dào và thần kỳ, càng ăn lại càng thon thả, bổ sung ích khí, chữa suy nhược cơ thể, ra mồ hôi trộm, tiêu chảy, viêm loét dạ dày, tá tràng... Bên cạnh đó, chúng cũng giúp ngăn ngừa và phòng tránh căn bệnh ung thư vú.

Đặc biệt gạo nếp cẩm còn rất tốt cho máu huyết và tim mạch, có tác dụng hỗ trợ tuần hoàn máu, giúp ngăn ngừa sỏi mật, giảm nguy cơ mắc bệnh tim" .

Trước những lời quảng cáo và giới thiệu sản phẩm với những tác dụng thần kỳ, những bài viết trên trang Fanpage luôn thu hút đông đảo người theo dõi và đặt mua sản phẩm, nhiều phụ huynh và không ít gia đình đã chuyển hoàn toàn sang dùng sữa hạt.

Nhưng thực chất…

Lần theo những thông tin quảng cáo được biết: cơ sở trên có trụ sở tại số nhà 25, ngách 45, ngõ 69B Hoàng Văn Thái, phường Khương Trung, Hà Nội. Theo thông tin trên phóng viên đã tìm đến địa chỉ trên, cơ sở nằm trong một căn nhà 5 tầng tại một khu chợ đông đúc, nhìn bên ngoài, cơ sở không biển hiệu, phía dưới tầng một căn nhà cửa luôn khép kín.

Trong vai một khách hàng có nhu cầu mua sản phẩm với số lượng lớn, phóng viên được một người phụ nữ tại đây cho biết: "Nguyên liệu sản xuất của bọn em 100% là hạt tự nhiên, không có biến đổi gen hay không có hóa chất, đối với hạt ở Việt Nam bên em nhập của các hộ nông dân nên nó không có các loại giấy tờ chứng nhận, còn hạt ngoại thì chúng em mua về từ các công ty có hóa đơn chứng từ đầy đủ, quá trình sản xuất thì bên em sản xuất thủ công...nếu như tiêu chuẩn vệ sinh thông thường thì nó đạt, em thấy không vấn đề gì cả, giờ chỉ đợi các cơ quan chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm thôi...".

Clip: Chủ cơ sở sản xuất sữa hạt thừa nhận sản phẩm chưa được cơ quan chức năng cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm

Sữa hạt được đóng trong các thủy tinh gồm 3 cỡ: 225ml, 350ml, 1000ml với các hương vị khác nhau và nhiều mức giá, giao động từ 27 nghìn đồng cho đến 115 nghìn đồng/chai.

Trên các chai sữa hạt được gắn mác “xanh lá” với những thông tin sơ sài như: số điện thoại, trang Fanpage, với độc dòng chữ “bảo quản 2-3 ngày ở ngăn mát, lắc đều trước khi sử dụng, chai được thu hồi sau khi dùng” ngoài ra không còn bất kỳ thông tin nào khác như hạn sử dụng, nguyên liệu sản xuất, cách dùng, số đăng ký tiêu chuẩn,…

Theo quan sát của phóng viên, tại khu vực sản xuất với diện tích nhỏ hẹp, chất đầy các chai lọ, các loại hạt và nguyên liệu khác, luôn có từ 3 đến 5 nhân viên trực tiếp sản xuất sữa hạt.

Tay trần, không cách ly hay khử trùng, nguyên vật liệu và các chai nước sữa hạt được sản xuất thủ công, chai sữa thành phẩm ngổn ngang, cùng vơí các dụng cụ đồ đạc khác được bày trong khu sản xuất ẩm thấp là gian nấu bếp cũ.

Ngoài ra tại cơ sở, nhiều túi hạt (nguyên liệu sản xuất sữa hạt) không có nhãn mác, xuất xứ được cơ sở đóng gói và bảo quản một cách sơ sài, các chai lọ đựng “sữa hạt” được xúc rửa trong một khu nhà vệ sinh với các dụng cụ khá thô sơ và không đảm bảo vệ sinh.

Chai lọ sau khi thu gom về được rửa trong khu vực nhà vệ sinh nhỏ hẹp với các dụng cụ thô sơ

Một bao đường phèn không rõ nguồn gốc xuất xứ

Các nguyên liệu khác không rõ nguồn gốc xuất xứ

Thủ đoạn tinh vi

Tiếp tục điều tra phóng viên phát hiện thêm nhiều cơ sở, cửa hàng cũng bán sữa hạt với số lượng lớn. Đặc biệt là cơ sở Sumo family có địa chỉ tại phường Phúc Xá (Ba Đình - Hà Nội).

Với những dữ liệu đã ghi nhận, phóng viên đã cùng tổ kiểm tra của UBND phường Phúc Xá kiểm tra bất chợt địa điểm kinh doanh tại số 10 ngõ 65 Phúc Xá, Ba Đình, Hà Nội.

Tuy nhiên, bằng những thủ đoạn tinh vi chủ cơ sở này đã kịp "dọn dẹp" sang một cơ sở khác mà chính quyền địa phương không hề hay biết.

Bằng nghiệp vụ điều tra, phóng viên đã phát hiện ra chủ cơ sở sữa Sumo family đã thuê căn nhà cấp 4 tại đia bàn phường Quảng An (Tây Hồ - Hà Nội).

Ngụy trang bằng nhiều lối ra vào, phía ngoài cửa luôn có người canh gác, để ý động tĩnh của cơ quan chức năng.

Bên trong cơ sở Sumo family

Trong vai người cần mua sản phẩm thô đề về tự chế biến, phóng viên vào được bên trong cơ sở và không ngoài dự đoán. Các bao bì sản phẩm vứt tứ tung, các chai lọ để đựng sản phẩm được đóng thành các bao kín, nhiều nhân viên của cơ sở đang sang chiết sữa và đóng gói các lại hạt.

Theo tìm hiểu, hiện trên trang Fanpage của các cơ sở trên có rất nhiều người đặt mua sản phẩm, nhiều người còn đặt mua sản phẩm với số lượng lớn và thường xuyên.

Ngoài cơ sở trên, hiện nay trên thị trường còn rất nhiều cơ sở cũng đang rao bán sản phẩm “sữa hạt”. Tuy nhiên trên thực tế tìm hiểu và thâm nhập của nhóm phóng viên hầu hết các cơ sở không đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ của nguyên liệu không đảm bảo, ngoài ra có dấu hiệu quảng cáo sai sự thật về công dụng sản phẩm khiến nhiều người lầm tưởng về công dụng thực sự của thức uống này.

Như vậy các cơ sở trên có đảm bảo điều kiện sản xuất và cung cấp thức uống “sữa từ hạt” đến tay người dùng?

Để hiểu rõ hơn về thức uống “sữa hạt”, ở những bài viết tiếp theo nhóm phóng viên sẽ tiếp tục thâm nhập thực tế, liên hệ với các cơ quan chức năng, các chuyên gia dinh dưỡng để làm rõ hơn về điều kiện kinh doanh, sản xuất và công dụng thực sự của thức uống trên.

Pháp luật Plus sẽ tiếp tục thông tin.