Hơn 10 năm thời niên thiếu Bác sống và học tập trên đất Cố đô Huế, đây cũng là mảnh đất ươm mầm những tư tưởng cứu nước của Người về sau.
Bôn ba ở nước ngoài hơn 30 năm để học tập và tìm đường cứu nước, nhưng ít người biết rằng trước đó, dấu chân thời niên thiếu của Người đã in hằn bên bờ sông Hương xứ Huế hơn 10 năm. Bây giờ, người dân xứ Huế vẫn luôn tự hào rằng mảnh đất Cố đô Huế là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng gia đình của Người từng sống, lao động, học tập, tham gia hoạt động cách mạng.
Đã hơn 120 năm nhưng nơi đây vẫn lưu giữ được nhiều dấu tích của Người cùng gia đình mình.Khoảng thời gian Người mới 5 đến 11 tuổi (năm 1895-1901) cho tới khi 16 đến 19 tuổi (năm 1906-1909), khoảng thời gian hơn 10 năm đó là những năm tháng tuổi thơ đầy gian khó, cực khổ, nhưng chính tại mảnh đất này, tính cách và tư tưởng yêu nước của Người dần được hình thành, cũng có thể mảnh đất Cố đô Huế chính là nơi ươm mầm cho con đường cứu nước của Người sau này.
Hiện nay, Cố đô Huế ngoài những đền đài, lăng tẩm thuộc quần thể di tích cố đô, nơi đây cũng lưu giữ lại được một nhóm di tích bao gồm nhiều địa điểm mà dấu chân của Người từng in dấu, những nơi đó gắn liền với cuộc sống gia đình, tuổi thơ của Người.
Một trong các địa điểm đó là Di tích nhà lưu niệm thời niên thiếu Bác Hồ tại 112 - đường Mai Thúc Loan (TP Huế), là di tích quan trọng nhất trong số những di tích về nơi Người đã sống những năm 1895-1901…
 |
| Ngôi nhà số 112 tại đường Mai Thúc Loan, nơi cả gia đình Người đã sống trong thời gian đầu khi tới Huế. |
Sau khi cụ Nguyễn Sinh Sắc (thân sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh) thi đỗ Cử nhân ở trường thi Hương tại Nghệ An, năm 1895 ông vào Huế thi Hội nhưng không đỗ. Sau đó, ông về quê đưa vợ là bà Hoàng Thị Loan và hai con trai là Nguyễn Sinh Khiêm và Nguyễn Sinh Cung vào Huế để có điều kiện chăm sóc và đèn sách để chuẩn bị cho kỳ thi sau.
 |
| Bộ khung cửi mà bà Hoàng Thị Loan dùng để dệt vải, kiếm tiền lo cho chồng đèn sách khi ở Huế. |
Tại ngôi nhà này, cậu Nguyễn Sinh Cung (tên Bác Hồ lúc nhỏ) đã trải qua những năm tháng tuổi thơ trong sự tảo tần của mẹ, sự nghiêm khắc và nhân nghĩa của cha.
 |
| Những vật dụng còn lại bên trong căn bếp của ngôi nhà. |
Một thời gian sau, mẹ của Người đổ bệnh nặng và qua đời, cha và anh trai thì ở xa, Người dần thấm thía hơn với tình yêu thương, sự bao bọc và tình thương yêu của con người lao động xứ Huế.
 |
| Đôi guốc mộc của thân mẫu bác để lại. |
 |
| Bút và nghiên mực của, những vật dụng gắn liền với việc đèn sách của Người. |
Gần với di tích nhà 112 - đường Mai Thúc Loan có ngôi miếu Âm Hồn, đây là ngôi miếu tưởng niệm, thờ cúng các anh hùng liệt sĩ, đồng bào đã anh dũng hy sinh trong sự kiện lịch sử bi hùng dưới thời nhà Nguyễn - sự kiện thất thủ kinh đô ngày 23/5 năm Ất Dậu (5/7/1885).
 |
| Đình làng Dương Nỗ, nơi gắn liền với tuổi thời Bác. |
Trong những ngày tháng xa quê hương, khoảng thời gian thiếu thời này, Người được chứng kiến những lễ cúng tế, nghe những bài văn tế cảm động dành cho những người anh hùng, liệt sĩ tại ngôi miếu Âm Hồn này.
Có thể đây chính là những hình ảnh đầu lòng khơi gợi cho Người nhận thức và nuôi dưỡng tình yêu quê hương đất nước của mình.Năm 1898, sau khi thi trượt ở cuộc thi Hội lần thứ 2, ông Nguyễn Sinh Sắc (thân sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh) được ông Nguyễn Sĩ Độ mời về nhà dạy học (tại làng Dương Nỗ, xã Phú Dương, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế).
Hai anh em Khiêm, Cung theo cha về đây, vừa để đỡ gánh nặng kinh tế gia đình cho bà Loan, và cũng để ông Sắc có điều kiện dạy học cho hai con đã đến tuổi học chữ…
 |
| Ngồi nhà mà cụ Nguyễn Sinh Sắc cùng 2 con trai ở và dạy học khi ở làng Dương Nỗ. |
Tại làng Dương Nỗ, ông Sắc được gia đình ông Độ giao cho ngôi nhà tranh ba gian hai chái làm chỗ ở cho ông và hai con, đồng thời cũng là nơi ông Sắc mở lớp dạy học. Ở đây, Người được cha dạy cho những bài học chữ Hán đầu tiên, kiến thức mà Người học được trong thời gian này cũng là nền móng vững chãi cho sự phát triển về học vấn sau này.
 |
| Đài tưởng niệm ở khu di tich Trường Tiểu học Pháp - Việt Đông Ba. |
Tại làng Dương Nỗ, một ngôi làng giàu truyền thống văn hóa, Nguyễn Sinh Cung bao bọc bởi tình cảm yêu thương của những con người thôn quê mộc mạc, nhân hậu.
Chính những điều này đã góp phần nuôi dưỡng tâm hồn và nhân cách vĩ đại của Người. Những tháng ngày sau đó, năm 1906-1909, Người theo học tại Trường Tiểu học Pháp - Việt Đông Ba, nay chỉ còn lại di tích và được xây dựng một đài tưởng niệm Người tại đây.
Một số tài liệu lịch sử về tiểu sử, sự nghiệp Hồ Chí Minh có ghi, những năm tháng học tại trường Quốc Học Huế được đánh giá là những năm tháng đánh dấu bước chuyển biến quan trọng trong tư tưởng của Người.
Năm 1908, Tất Thành là 1 trong 10 học sinh giỏi nhất trường Tiểu học Pháp - Việt Đông Ba thi vượt cấp vào lớp đệ nhị trung học tại trường Quốc học khóa 1908-1909. Tại đây, Người đã lĩnh hội được bản chất của chế độ thực dân cùng vấn đề chính trị, xã hội đương thời.
Trường Quốc học nay đã khác, không còn những dãy nhà lợp tranh dột nát khi Người vẫn theo học nhưng khuôn viên vẫn vậy. Đáng nói hơn cả, qua thời gian tinh thần dân tộc vẫn được nuôi dưỡng, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
 |
| Trường Quốc Học Huế, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng theo học. |
Đến tận bây giờ, Người vẫn luôn là niềm tự hào của những người con xứ Huế, với những dấu tích của Người cùng gia được giữ gìn, bảo tồn gần như nguyên vẹn, khiến du khách có cảm giác hình bóng Người vẫn ở đây khi ghé thăm.
