Khủng hoảng Syria, cục diện thế giới thay đổi

lSyria sẽ tiếp tục là một trong những “điểm nóng” của thế giới trong năm 2016

Xung đột tại Syria và mối đe dọa khủng bố

Không chỉ gây ra tình trạng quá tải, năm 2015 làn sóng người di cư từ Syria còn trở nên nguy hiểm hơn khi các phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan, đặc biệt là phiến quân thuộc tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) lợi dụng trà trộn vào dòng người này để tràn vào các nước mục tiêu ở phương Tây.

Trên thực tế, đây không còn là mối đe dọa nữa mà đã trở thành nỗi sợ thật sự sau vụ tấn công khủng bố ở thủ đô Paris của Pháp ngày 13/11/2015, làm 130 người chết và 350 người khác bị thương.

Các nhóm khủng bố, đặc biệt là tổ chức IS, cũng không hề che giấu âm mưu phát triển những “mầm mống” của IS ra toàn thế giới, nhất là châu Âu. Mối đe dọa khủng bố này đã thổi bùng ngọn lửa cực hữu vốn đã âm ỉ cháy ở châu Âu.

Khủng bố đã trở thành một trong những chủ đề nổi cộm trong các cuộc tranh luận chính trị tại “Lục địa già”. Dường như lần đầu tiên mối lo ngại an ninh quốc gia đã che khuất mối lo về kinh tế.

Những người theo đường lối dân túy đã tận dụng sự hoang mang, sợ hãi của người phương Tây, kêu gọi những chính sách kiểu như không tiếp nhận người di cư, cấm cửa người Hồi giáo mà phần lớn trong số đó đến từ Syria.

Như vậy có thể thấy, chỉ riêng cuộc nội chiến ở Syria đã gây ra vô số hệ lụy khiến cả thế giới, đặc biệt là châu Âu rúng động.

Thay đổi cục diện quan hệ nhiều nước

Năm 2015, cộng đồng quốc tế đã có nhiều nỗ lực nhằm tìm kiếm một giải pháp chính trị chấm dứt cuộc khủng hoảng kéo dài hơn 4 năm qua tại Syria.

Từ đầu tháng 8/2015, các cuộc tham vấn về tình hình khủng hoảng tại Syria bất ngờ gia tăng với nhịp độ chưa từng thấy và tần suất các cuộc tiếp xúc ngày càng dày đặc.

Đại diện các nước Nga, Mỹ, Saudi Arabia, Iran không ngừng trao đổi, gặp gỡ để thảo luận nhằm tìm hướng giải quyết cuộc nội chiến ở Syria.

Vấn đề về Syria đã góp phần thay đổi cục diện quan hệ giữa các nước lớn khi cho phép Nga không kích tổ chức IS trên lãnh thổ Syria. Chỉ trong vòng 3 tuần đầu không kích chống lực lượng IS ở Syria, Nga đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện trong cuộc chiến chống nhóm khủng bố này ở Trung Đông.

Hàng trăm cứ điểm quan trọng, nhiều nhà máy sản xuất vũ khí của IS đã bị phá hủy, hàng trăm tay súng IS bị tiêu diệt, nhiều chiến binh của tổ chức này phải rời bỏ hàng ngũ vì khiếp sợ.

Chỉ với thời gian ngắn và gần 500 đợt không kích liên tục cả ngày lẫn đêm, Nga đã làm được điều mà Mỹ và liên quân hùng hậu gồm hàng chục quốc gia đã không thể làm được trong một năm qua.

Sự đảo ngược tình thế nhanh chóng này tại Trung Đông đã khiến Mỹ và phương Tây hoàn toàn bất ngờ và rơi vào thế bị động. Chiến dịch không khích chống IS của Mỹ và các đồng minh phương Tây bị lu mờ.

Dù Lầu Năm Góc khẳng định chiến dịch ném bom của Nga để hậu thuẫn Tổng thống Bashar alAssad sẽ không thay thế được sứ mệnh quân sự riêng của liên minh do Mỹ đứng đầu nhưng một thực tế không thể phủ nhận là sự hiện diện của Moskva đã buộc quân đội Mỹ phải thích nghi với không gian chiến trường mới, bất ngờ và phức tạp hơn.

Điều này đã giúp Tổng thống Nga V.Putin thể hiện được uy lực và tầm ảnh hưởng lớn hơn của mình tại khu vực Trung Đông, thách thức trực tiếp vai trò của Mỹ tại khu vực chiến lược này.

Bên cạnh đó, chiến dịch không kích IS ở Syria còn tạo ra một nút thắt mới bất ngờ cho quan hệ giữa Nga với nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi một chiếc Su-24 của Nga đã bị Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ trên bầu trời Syria.

Sự kiện này đã khiến Moskva “nổi giận”, đẩy quan hệ Nga - Thổ lao dốc không phanh, kèm theo là những biện pháp trừng phạt trên mọi mặt.

Mặc dù vậy, ngay những ngày đầu năm 2016, cuộc nội chiến Syria đã đón nhận những tín hiệu tích cực khi Đặc phái viên LHQ về vấn đề Syria Staffan de Mistura ngày 8/1 đã tới thủ đô Damascus để gặp Ngoại trưởng nước chủ nhà Walid Muallem nhằm thảo luận các bước chuẩn bị cho cuộc đàm phán hòa bình dự kiến diễn ra cuối tháng 1 giữa chính phủ và các nhân vật đối lập.

Cuộc hòa đàm giữa các phe phái đối địch ở Syria là bước đầu tiên của kế hoạch 18 tháng đầy tham vọng do LHQ làm trung gian nhằm đem lại một giải pháp chính trị cho nước này.

Tuy nhiên, một động thái đặc biệt đáng chú ý là ngày 11/1, người điều phối phe đối lập ở Syria đồng thời là cựu Thủ tướng quốc gia Trung Đông này Riad Hijab lại khẳng định sẽ không có bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào với chính quyền của Tổng thống Bashar alAssad nếu các lực lượng nước ngoài vẫn tiếp tục các hoạt động không kích ở Syria.

Phát biểu trước báo giới sau các cuộc gặp với Tổng thống Pháp Francois Hollande và Ngoại trưởng nước chủ nhà Laurent Fabius ở thủ đô Paris ngày 11/1, ông Hijab nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ không thể tham gia đàm phán với phái đoàn của chính quyền Assad trong khi các lực lượng nước ngoài vẫn đang ném bom nhằm vào dân thường Syria”.

Những diễn biến xung quanh cuộc chiến ở Syria cho thấy những biến động ở nước này đã gây ra nhiều hệ lụy cho châu Âu và thế giới trong năm 2015. Năm 2016, các nhà phân tích dự báo cuộc nội chiến ở quốc gia Trung Đông này sẽ tiếp tục là một trong những “điểm nóng” của thế giới....