Nếu Viện Dệt may không tính đất vàng vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa thì phải chứng minh quyền sử dụng đất thuộc trường hợp ngoại lệ.
Phải chứng minh trường hợp ngoại lệ
Theo quyết định ngày 22/5/2017 của Bộ Công thương về việc xác định giá trị Viện Dệt may do Tập đoàn Dệt May Việt Nam tạm thời quản lý để cổ phần hóa, tổng giá trị tài sản đang dùng của Viện dệt may tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp (ngày 30/9/2016) là hơn 72,793 tỷ đồng.
Sau khi trừ đi khoản nợ phải trả thực tế, giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại Viện Dệt may chỉ còn hơn 50,9 tỷ đồng.
Theo lãnh đạo Viện Dệt may Việt Nam, các khu đất này không được tính vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa, chúng đều được sử dụng cho các mục đích nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, thí nghiệm.
Về vấn đề này, Luật sư (LS) Trương Xuân Tám, Uỷ viên Hội đồng Luật sư toàn quốc, Phó chủ nhiệm Đoàn Lật sư tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, Viện Dệt may là đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) hoạt động theo hình thức tổ chức khoa học và công nghệ tự trang trải kinh phí. Việc xử lý tài chính và xác định giá trị tài sản là một trong những vấn đề quan trọng khi tiến hành cổ phần hóa ĐVSNCL.
Vị luật sư dẫn quy định tại Điều 7 Quyết định số 22/2015/QĐ-TTg cho biết, ĐVSNCL có trách nhiệm kiểm kê, phân loại tài sản; lập bảng kê xác định số lượng, chất lượng và giá trị của tài sản; kiểm quỹ tiền mặt, đối chiếu số dư tiền gửi ngân hàng,….
Khoản 4 và 5 Điều 8 Quyết định số 22/2015/QĐ-TTg đưa ra quy định về cơ chế xử lý riêng đối với tài sản có nguồn gốc từ quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi.
Cụ thể, đối với công trình phúc lợi (nhà trẻ, nhà mẫu giáo, các tài sản phúc lợi khác) đầu tư bằng quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi thì không tính vào giá trị ĐVSNCL; công ty cổ phần tiếp tục kế thừa quản lý và sử dụng để phục vụ mục đích phúc lợi cho người lao động.
Đối với diện tích nhà, đất đã bố trí làm nhà ở cho cán bộ, nhân viên nếu có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật đất đai thì chuyển giao cho cơ quan nhà, đất của địa phương để quản lý.
Tài sản dùng cho hoạt động của đơn vị đầu tư bằng nguồn quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, số dư bằng tiền của quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi được chia cho người lao động đang làm việc tại thời điểm xác định giá trị đơn vị theo số năm công tác.
 |
| Trụ sở Viện Dệt may Việt Nam |
Bên cạnh đó, Nghị định số 126/2017/NĐ-CP (văn bản thay thế cho Nghị định số 50/2011/NĐ-CP và Nghị định số 189/2013/NĐ-CP) , trong đó có các nội dung điều chỉnh việc cổ phần hoá ĐVSNCL chưa được quy định tại Quyết định số 22 cũng đưa ra một số trường hợp đặc biệt về các tài sản không tính vào giá trị khi thực hiện cổ phần hoá quy định tại các Điều 14, 18 và 28. Bao gồm:
Tài sản thuê, mượn, nhận góp vốn liên doanh, liên kết và các tài sản khác không phải của doanh nghiệp, ĐVSNCL.
Các tài sản khác đã được hình thành từ tiền vốn hỗ trợ đầu tư từ ngân sách nhà nước mà doanh nghiệp cổ phần hóa, ĐVSNCL chỉ được giao làm chủ đầu tư nhưng không được giao quản lý, sử dụng và khai thác kết cấu hạ tầng kỹ thuật.
Những tài sản không cần dùng, ứ đọng, chờ thanh lý.
Các khoản nợ phải thu không có khả năng thu hồi.
Các khoản đầu tư vào doanh nghiệp khác đã thống nhất với các bên góp vốn để thực hiện chuyển giao cho doanh nghiệp nhà nước khác làm đối tác.
Các khoản đầu tư vào doanh nghiệp khác nhưng ĐVSNCL đã bán lại phần vốn góp cho đối tác hoặc các nhà đầu tư khác theo quy định của pháp luật.
Các tài sản của các đơn vị sự nghiệp có thu khi thực hiện cổ phần hóa Công ty mẹ của Tập đoàn kinh tế, Công ty mẹ của Tổng công ty nhà nước, Công ty mẹ trong tổ hợp công ty mẹ - công ty con (ngoại trừ các cơ sở đào tạo, giáo dục nghề nghiệp và khám, chữa bệnh); tài sản hoạt động sự nghiệp, được cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, quyết định chuyển giao cho các cơ quan liên quan để thực hiện xã hội hóa theo quy định của pháp luật.
Tóm lại, các loại tài sản không thuộc các trường hợp đặc biệt được đề cập đến trong Quyết định số 22/2015/QĐ-TTg và Nghị định số 126/2017/NĐ-CP đều sẽ phải được tính vào giá trị của ĐVSNCL khi tiến hành cổ phần hoá.
"Theo như trả lời của lãnh đạo Viện Dệt may trên báo chí, các khu đất số 478 phố Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội và khu đất số 354/128A Trần Hưng Đạo, Quận 1, TP.HCM đều được quy hoạch với mục đích sử dụng cho nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, thí nghiệm nên không được tính vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa Viện Dệt may Việt Nam là không phù hợp với quy định hiện hành của pháp luật.
Bởi vì các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về cổ phần hoá ĐVSNCL không đưa ra trường hợp ngoại lệ nào đối với tài sản sử dụng cho mục đích nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, thí nghiệm", LS Trương Xuân Tám chỉ rõ.
Từ đây, ông cho rằng, Viện Dệt may Việt Nam cần cân nhắc và nghiên cứu lại thật kỹ các quy định của pháp luật hiện hành, đặc biệt là trong việc xử lý tài chính và xác định giá trị tài sản khi tiến hành cổ phần hoá nhằm tránh làm thất thoát tài sản của Nhà nước.
"Nếu Viện Dệt may Việt Nam cho rằng quyền sử dụng các khu đất trên vẫn không được tính vào giá trị khi tiến hành cổ phần hoá thì Viện Dệt may Việt Nam cần chứng minh rằng quyền sử dụng đất đó thuộc các trường hợp ngoại lệ theo quy định tại Quyết định số 22/2015/QĐ-TTg và Nghị định số 126/2017/NĐ-CP đã được liệt kê ở trên", LS Trương Xuân Tám nhấn mạnh.
Bịt kẽ hở để lọt đất vàng
Khẳng định lại rằng, việc xử lý tài chính và xác định giá trị tài sản đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình cổ phần hoá ĐVSNCL, LS Trương Xuân Tám cho hay, nếu thực hiện không tốt công tác xử lý tài chính, xác định giá trị tài sản sẽ rất dễ gây ra tình trạng thất thoát tài sản Nhà nước, mà nổi cộm hiện nay chính là việc để lọt các khu đất vàng.
Theo ông, cơ sở pháp lý của việc cổ phần hoá ĐVSNCL hiện nay là Quyết định số 22/2015/QĐ-TTg và Nghị định số 126/2017/NĐ-CP. Tuy nhiên, quy định trong các văn bản pháp lý này vẫn chưa thực sự đầy đủ và vẫn thiếu hướng dẫn chi tiết, cụ thể để các ĐVSNCL có thể áp dụng khi tiến hành cổ phần hoá.
Cụ thể, quyết định số 22/2015/QĐ-TTg chỉ đưa ra các quy định chung về trình tự, thủ tục và một số nội dung về cổ phần hoá ĐVSNCL, các quy định về xử lý tài chính và xác định giá trị tài sản ĐVSNCL khi tiến hành cổ phần hoá còn tương đối ít. Đối với các nội dung mà Quyết định số 22 chưa điều chỉnh, ĐVSNCL sẽ áp dụng quy định tại các Nghị định số 50/2011/NĐ-CP và Nghị định số 189/2013/NĐ-CP về cổ phần hoá DNNN.
Tuy nhiên, cả Nghị định số 50/2011/NĐ-CP và Nghị định số 189/2013/NĐ-CP đều có nhiều điều khoản không phù hợp với điều kiện thực tế, do đó, cả hai văn bản này đã được thay thế bởi Nghị định số 126/2017/NĐ-CP, Nghị định này mới chỉ vừa có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2018 và đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thi hành.
"Trong bối cảnh cơ sở pháp lý chưa thực sự cụ thể và chặt chẽ, việc để lộ ra các kẽ hở thâu tóm tài sản Nhà nước, đặc biệt là các khu đất vàng là điều không thể tránh khỏi.
Điều trước tiên và cũng là quan trọng nhất để bịt kín các kẽ hở thâu tóm đất vàng chính là hoàn thiên cơ sở pháp lý điều chỉnh hoạt động cổ phần hoá ĐVSNCL. Chúng ta cần ban hành một văn bản quy phạm pháp luật mới cụ thể, chi tiết hơn kèm theo đó là các văn bản hướng dẫn thi hành, trong đó các quy định liên quan đến việc xử lý tài chính, xác định giá trị tài sản cần được thể hiện một cách thật chi tiết.
Quyết định số 22 vẫn chưa thực sự cụ thể, cùng với đó, chúng ta cũng không nên sử dụng các quy định điều chỉnh hoạt động cổ phần hoá của DNNN để vận dụng trong trường hợp cổ phần hoá ĐVSNCL vì dù sao đi chăng nữa giữa DNNN và ĐVSNCL vẫn có những sự khác biệt nhất định.
Song song với việc hoàn thiện khung pháp lý, việc tổ chức thanh tra, kiểm tra quá trình tiến hành cổ phần hoá cũng cần được đẩy mạnh hơn nữa, những trường hợp sai phạm cần được xử lý nghiêm, đặc biệt, cần áp dụng các quy định pháp luật về hình sự, hành chính trong việc xử lý các hành vi cố ý làm trái, vi phạm pháp luật về cổ phần hoá, gây thất thoát tài sản Nhà nước.
Cổ phần hoá ĐVSNCL là xu hướng tất yếu và chắc chắn sẽ mang đến nhiều lợi ích về chính trị, về kinh tế - xã hội cho đất nước ta. Tôi tin rằng, nếu chúng ta làm tốt việc xây dựng khung pháp lý, quá trình thanh tra, kiểm tra được tiến hành mạnh mẽ, chắc chắn những kẽ hở sẽ được khắc phục triệt để, tạo nền tảng vững chắc cho những bước tiến mới về kinh tế - xã hội của cả nước", LS Trương Xuân Tám kết luận.
