Hết thời Titoker, KOL, KOC quảng cáo sai sự thật, pháp luật sẽ xử nghiêm!

Gần gây, khi các cơ quan chức năng đang truy quét hàng giả, hàng kém chất lượng thì cho xã hội thấy một “vấn nạn” nhức nhối "đính kèm” là việc những người nổi tiếng, Tiktoker, KOL, KOC... đã dùng sức ảnh hưởng của mình trên mạng xã hội để quảng cáo, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và hành vi này dù cố tình hay vô ý, đều đã “tiếp tay” cho vấn nạn sữa giả lộng hành, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người tiêu dùng, đặc biệt là các đối tượng yếu thế trong xã hội như trẻ em, người cao tuổi, bà bầu, người bệnh cần phục hồi sức khỏe...

Theo quan điểm của Luật sư Dương Thị Thanh Bình (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) - Văn phòng Luật sư Trang Nguyễn thì những người nổi tiếng, Tiktoker, KOL, KOC này không chỉ phải xin lỗi, phải thức tỉnh lương tâm, đạo đức, trách nhiệm xã hội mà còn là vấn đề phải trách nhiệm trước pháp luật.

Trách nhiệm của người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng khi nhận lời quảng cáo

Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định 55/2024/NĐ-CP thì người có ảnh hưởng là chuyên gia, người có uy tín, người được xã hội chú ý trong lĩnh vực, ngành, nghề cụ thể được tổ chức, cá nhân kinh doanh tài trợ dưới mọi hình thức để sử dụng hình ảnh, lời khuyên, khuyến nghị của người này nhằm xúc tiến thương mại hoặc khuyến khích người tiêu dùng mua, sử dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Theo đó, người được xem là người có ảnh hưởng khi thuộc một trong các trường hợp sau:

Người có trình độ, chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực, ngành nghề cụ thể được cơ quan, tổ chức có thẩm quyền công nhận.

Người tiêu biểu, có nhiều công lao, đóng góp, có uy tín trong xã hội, lĩnh vực, ngành nghề cụ thể, được cơ quan, tổ chức có thẩm quyền công nhận.

Người được xã hội chú ý, có lượng người quan tâm, theo dõi đáng kể trên phương tiện truyền thông hoặc có tài khoản có đủ điều kiện tham gia các chương trình quảng cáo, kinh doanh trên các nền tảng số.

Tiktoker, KOL, KOC... vô tư quảng cáo sai sự thật cho những hảng sữa giả rồi khi bị phát hiện chỉ lên tiếng "xin lỗi" hoặc chọn cách im lặng.

Liên quan đến trách nhiệm của người có sức ảnh hưởng khi thực hiện quảng cáo, theo Luật sư Dương Thị Thanh Bình, căn cứ khoản 3 Điều 22 Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 quy định như sau: Khi quảng bá sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho tổ chức, cá nhân kinh doanh thì người có ảnh hưởng có trách nhiệm sau đây:

Bảo đảm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp và chương trình đánh giá, xếp hạng liên quan (nếu có).

Yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp thông tin, tài liệu, phương tiện để chứng minh tính chính xác, đầy đủ của thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Chịu trách nhiệm liên đới về việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; trừ trường hợp chứng minh đã thực hiện tất cả biện pháp theo quy định của pháp luật để kiểm tra tính chính xác, đầy đủ của thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Thông báo trước cho người tiêu dùng về việc mình được tài trợ để cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Thực hiện quy định khác của pháp luật có liên quan.

Do đó, việc những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng, khi nhận lời quảng cáo sản phẩm, nếu sản phẩm đó bị phát hiện là hàng giả, hàng kém chất lượng thì không thể nói mình bị lừa và xin lỗi là xong trách nhiệm. Những người này phải chịu trách nhiệm liên đới về việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Người nhận lời quảng cáo bắt buộc phải biết quy định pháp luật về quảng cáo

Ngay sau khi có thông tin khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, bắt tạm giam 9 đối tượng là lãnh đạo và nhân viên Công ty Cổ phần Z Holding (trụ sở tại đường Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội) và 1 Giám đốc Công ty TNHH Kinh doanh và Công nghệ Alama liên quan đến hành vi sản xuất, buôn bán sản phẩm dinh dưỡng giả mang tên HIUP 27.

MC Vân Hugo và BTV Quang Minh đã chia sẻ trên trang facebook cá nhân ngay trong tối 19/6, nữ MC thừa nhận thời gian qua từng nhận lời quảng bá cho sản phẩm sữa Hiup với đầy đủ hồ sơ pháp lý do nhãn hàng cũng cấp. Đáng chú ý, trong bài viết trần tình của mình, MC Vân Hugo và BTV Quang Minh nói rằng bản thân đã bị chính phía công ty lừa. Tuy nhiên, trước những lời giãi bày của 2 MC, BTV này nhiều người bày tỏ không đồng tình, bởi nhiều người dù không phải là người có hiểu biết nhưng khi nhìn thấy những công dụng được quảng cáo của sữa HIUP 27 họ đã bày tỏ sự nghi ngờ và chọn không sử dụng. Nhưng đây 2 MC lại đang quá "vô tư" tin tưởng những lời quảng cáo từ phía công ty để giới thiệu cho người tiêu dùng liệu có đáng tin.

Đáng nói, ngoài Quang Minh, Vân Hugo còn hàng loạt nghệ sĩ, người nổi tiếng khác cũng đã từng quảng cáo cho sản phẩm sữa giải HIUP 27 như Trung Ruồi, Chí Trung, Lâm Vỹ Dạ, Bảo Thy... đã tham gia quảng bá với những lời cam kết có cánh như “cao như hoa hậu sau 3 tháng”, “chắc chắn cao” với hai ly mỗi ngày.

Nghệ sĩ Trung Ruồi cũng quảng cáo cho sữa HIUP nhưng khi sản phẩm này bị phát hiện là giả thì chọn cách im lặng.

Luật sư Dương Thị Thanh Bình khẳng định, theo quy định của pháp luật hiện tại thì người nhận quảng cáo bắt buộc phải biết về các quy định của luật quảng cáo.

Một trong những hành vi tổ chức, cá nhân bị nghiêm cấm thực hiện trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được quy định tại khoản 1 Điều 10 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 đó là “Lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua việc cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ, không chính xác về một trong các nội dung sau đây: sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà tổ chức, cá nhân kinh doanh bán, cung cấp; uy tín, khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh; nội dung, đặc điểm giao dịch giữa người tiêu dùng với tổ chức, cá nhân kinh doanh; hình ảnh, giấy tờ, tài liệu chứng nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ hoặc tổ chức, cá nhân kinh doanh”.

Đồng thời, tại Điều 8 Luật Quảng cáo 2012 cũng quy định, một trong các hành vi bị cấm trong hoạt động quảng cáo đó là “Quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; về số lượng, chất lượng, giá, công dụng, kiểu dáng, bao bì, nhãn hiệu, xuất xứ, chủng loại, phương thức phục vụ, thời hạn bảo hành của sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ đã đăng ký hoặc đã được công bố”.

Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật và phải tuân thủ đầy đủ các quy định khi thực hiện bất cứ việc gì. Bởi vậy, người nổi tiếng, tiktoker, KOL, KOC bắt buộc phải biết, phải tuân thủ các quy định của pháp luật, phải chịu trách nhiệm trước pháp luật khi nhận quảng cáo bất cứ sản phẩm, dịch vụ nào.

"Nhiều năm qua, việc những người nổi tiếng “vô tư” nhận quảng cáo cho các sản phẩm thực phẩm chức năng như sữa, siro ăn ngon... với những từ ngữ không được phép quảng cáo, nhưng tới khi có thông tin những sản phẩm này là giả, là quảng cáo sai sự thật thì họ lại nói là “không biết” và “bị lừa”, họ đổ lỗi cho kịch bản quảng cáo từ phía công ty. Để biết được họ có thực sự “bị lừa” hay không thì phải xem xét những người này đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm của người quảng cáo theo quy định của Luật quảng cáo và Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hay chưa?", Luật sư Dương Thị Thanh Bình lên tiếng.

Người quảng cáo sai sự thật, sản phẩm giả có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Cũng theo Luật sư Dương Thị Thanh Bình, liên quan đến hoạt động quảng cáo, kinh doanh sữa giả, tùy thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm của hành vi mà người nổi tiếng, KOC, KOL có thể phải bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc chịu trách nhiệm hình sự.

Về xử phạt hành chính, nếu người nổi tiếng, tiktoker, KOL, KOC...đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm của người quảng cáo sản phẩm theo quy định của Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì sẽ bị xử phạt vi phạm hình chính vì liên quan đến quảng cáo gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng của sản phẩm, quy định tại khoản 5, điều 34, nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo: "Phạt tiền từ 60 - 80 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; về số lượng, chất lượng, giá, công dụng, kiểu dáng, bao bì, nhãn hiệu, xuất xứ, chủng loại, phương thức phục vụ, thời hạn bảo hành của sản phẩm, hàng hóa dịch vụ đã được công bố".

Sữa giả, sữa kém chất lượng được người nổi tiếng quảng cáo "thổi phồng" công dụng khiến người tiêu dùng tin mua.

Luật sư Dương Thị Thanh Bình khẳng định: "Người nổi tiếng, Tiktoker, KOL, KOC có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm giúp sức, trong trường hợp những người này chưa thực hiện hết trách nhiệm của người quảng cáo theo quy định của Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật quảng cáo hoặc biết rõ sản phẩm có chất lượng không đúng như quảng cáo nhưng vẫn cố tình quảng cáo sai nhằm mục đích lừa dối khách hàng để vụ lợi". Cụ thể:

Căn cứ Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 quy định về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm hoặc Tội lừa dối khách hàng được quy định tại Điều 198 Bộ luật hình sự 2015.