Hé lộ không gian kiến trúc điện Kính Thiên tại Hoàng thành Thăng Long

Ngày 14/12, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ tổ chức “Báo cáo sơ bộ kết quả khai quật thăm dò khu vực Chính điện Kính Thiên năm 2015”.

Năm 2015, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật thăm dò khu vực phía Bắc di tích Đoan Môn với tổng diện tích gần 1.000 m2, gồm 3 hố (H1, H2 và H3) nhằm nghiên cứu khu vực không gian Chính điện Kính Thiên.

Sau gần một năm tiến hành khai quật, thăm dò và nghiên cứu chỉnh lý, về địa tầng, các nhà khảo cổ học tiếp tục xác định tầng văn hóa dày, có niên đại kéo dài từ thế kỷ VIII-IX đến thế kỷ XIX-XX. Trong đó đáng lưu ý, các tầng đất đắp thời Lý rất dày (1,15 mét) và tầng đất đắp thời Đại La thế kỷ IX-X dày khoảng 0,5 mét. Những tầng tích của các thời kỳ này dày đặc, đan xen, chồng xếp liên tiếp. Bố cục, các cấu trúc mặt bằng, vật liệu và các kỹ thay đổi liên tục. Trong phức hợp di tích kiến trúc đó bước đầu các nhà chuyên môn đã nhận định được một phần bố cục quy chỉnh, cân đối của thời Lý.

Đường nước thời Lý dài và rất lớn nên có thể khẳng định quy mô khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long có diện tích lớn.

PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam đưa ra nhận định: “Chúng tôi và cả những chuyên gia khảo cổ Nhật Bản đều tin rằng quy mô, bố cục của của các di tích kiến trúc thời Lý rất lớn và hoàn chỉnh nhất. Mặc dù diện tích khai quật chưa đủ lớn, nhưng với những cơ sở khoa học thu được chúng tôi có thể đưa ra giả thiết ban đầu về một phần kiến trúc Điện Kính thiên.”

Trong lần khai quật này, Viện Khảo cổ học cũng xác định rõ thêm cấu trúc và quy mô của các dấu tích kiến trúc thời Lý. Các nhà khảo cổ học khẳng định, đường nước lớn thời Lý (được phát hiện trước đó) có cấu trúc phức tạp hơn dự kiến ban đầu rất nhiều và đi theo hướng Đông – Tây. Đến nay đường nước xác định chính xác dài 83 mét.

Với kết quả khai quật năm 2015, cho thấy đường nước lớn thời Lý có cấu trúc phức tạp hơn dự kiến ban đầu của các nhà Khảo cổ.

Các dấu tích kiến trúc thời Lý thu được qua quá trình khai quật khảo cổ năm 2015, xuất lộ thêm 2 móng cột lớn. Điều này cho thấy ngay bên ngoài đường nước lớn đã có các kiến trúc thời Lý khá quy mô.

Ngoài ra, các nhà khảo cổ cũng phát hiện dấu tích kiến trúc thời Trần mới, rất quy mô, thể hiện rõ nhất là dấu tích các dải nền hoa chanh và tường gạch, trong đó dấu tích hoa chanh có xu hướng phát triển rộng. Tuy nhiên, do hố khai quật nhỏ nên chưa thể xác định rõ quy mô và cấu trúc của các dấu tích.

Riêng ở thời Lê sơ và Lê Trung Hưng, Viện Khảo cổ học đã làm rõ cấu trúc góc Tây Nam của không gian Chính điện Kính Thiên nhờ vào phát hiện những móng tường Lê sơ khá kiên cố. Các móng tường này có độ rộng 1.7m, dày 1.2 - 1.4m, chứng tỏ khối kiến trúc đó rất lớn. Nhờ vào kết quả thu được các nhà khảo cổ xác định rõ các gian nhà của hành lang thời Lê sơ bắt góc về phía Đoan Môn. Theo dấu tích từ địa tầng những chuyên gia khảo cổ xác định gian nhà hành lang thời Lê Trung Hưng nằm chồng lên kiến trúc thời Lê sơ.

PGS.TS Tống Trung Tín, cho biết: “Với một khu di sản mà nhiều giá trị quý còn ẩn chứa trong lòng đất, công tác bảo tồn, tôn tạo luôn đặt ra thách thức cho giới khảo cổ học.”

Các hố khai quật đã bước đầu giúp các nhà khoa học giải thiết được cấu trúc của Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long.

Đánh giá cao giá trị của việc khai quật khảo cổ, mong muốn các nhà khảo cổ sẽ tiếp tục mở rộng diện tích thăm dò để có sớm xác định rõ quy mô, kiến trúc và sự độc đáo của các tầng văn hóa tại Hoàng thành Thăng Long Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn VH-XH của Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam chia sẻ: “Chúng ta cần đánh giá đúng về những giá trị khảo cổ tại khu vực Hoàng thành. Từ đó có kế hoạch lâu dài, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc thăm dò, khai quật khu vực này nhằm nhanh chóng phát lộ kiến trúc, quy mô Điện kính thiên và các công trình khác.”

Những cọc gỗ, gạch lát kè ở đường nước thời Lý vẫn còn dù bị nhiều tầng tích chồng chéo

Thực tế cho thấy, dù phần diện tích khai quật nhỏ hẹp nhưng đã đem lại những nhận thức khoa học và giá trị vô cùng to lớn về quy mô, cấu trúc của Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long trong lịch sử. Quy hoạch chi tiết bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội được coi là cơ sở để tu bổ, tôn tạo vùng lõi của di sản. Đến nay, quy hoạch này đang từng bước được triển khai với nhiều đề án khác nhau.

“Nhưng để nhanh chóng xác định được quy mô, diện mạo kinh đô Thăng Long xưa. Ngay từ bây giờ chúng ta cần các kế hoạch khai quật lớn với nghiên cứu lâu dài có tính chất “thế kỷ” ở khu di sản Hoàng thành Thăng Long.”, TS. Nguyễn Viết Chức nói.