Hai linh vật biểu tượng của nam nữ là Nõ và Nường sẽ đâm vào nhau 3 lần khi chủ tế miếu Đụ Đị (Phú Thọ) hô vang “Linh tinh tình phộc”.
Lễ hội “Linh tinh tình phộc” hay còn gọi là “Lễ hội Trò Trám” được tổ chức thường niên vào các ngày 11 và 12 tháng Giêng hằng năm tại xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
Đúng 0h, thời khắc chuyển giao ngày mới đêm ngày 11 sang ngày 12 (Âm lịch), chủ tế miếu Trò (hay còn gọi miếu Đụ Đị) sẽ làm lễ và mang 2 linh vật Nõ - tượng trưng cho bộ phận sinh dục nam và Nường – tượng trưng cho bộ phận sinh dục nữ ở trong cung xuống để thực hiện nghi thức “tình phộc”.
 |
| Cặp vợ chồng trong làng sẽ được chọn theo sự tín nhiệm của người dân và đề nghị thực hiện nghi thức Lễ Mật. Khi chủ tế miếu Đụ Đị hô vang “Linh tinh tình phộc”, người nam sẽ cầm Nõ đâm vào Nường của nữ. |
Cặp vợ chồng trong làng sẽ được chọn theo sự tín nhiệm của người dân và đề nghị thực hiện nghi thức Lễ Mật. Khi chủ tế miếu Đụ Đị hô vang “Linh tinh tình phộc”, người nam sẽ cầm Nõ đâm vào Nường của nữ. Cứ như vậy, sau 3 lần hô “linh tinh tình phộc” Nõ đều đâm trúng Nường cả năm đó sẽ được may mắn và làm ăn phát đạt.
Để tìm hiểu rõ về 2 linh vật Nõ và Nường, chúng tôi có cuộc trò chuyện với Ông Chử Đức Bách (67 tuổi) – Đại diện Ban Quản lý di tích lịch sử miếu Đụ Đị.
 |
| Nõ và Nường là 2 linh vật của miếu Đụ Đị được làm bằng gỗ mít sơn đỏ. |
Chia sẻ với PV, ông Chử Đức Bách cho biết: “Nõ và Nường là 2 linh vật của miếu Đụ Đị. Chúng đã có tuổi đời lên đến hàng ngàn năm, mà đến nay dân làng không ai biết chính xác và chỉ được mang ra đúng một lần trong năm cho đôi trai gái thực hiện nghi thức “tình phộc” rồi lại cất đi”.
Cũng theo ông Bách, “Đến thời chúng tôi hay những người gia nhất trong làng cũng không biết 2 linh vật có từ bao giờ, chỉ biết nó đã truyền từ đời này sang đời khác, lên đến cả ngàn năm tuổi. Bởi không có văn tự nào ghi lại lịch sự nguồn gốc của 2 linh vật Nõ và Nường. Người dân trong làng chỉ biết theo truyền thuyết kể lại thì Nõ và Nường xuất hiện từ thời Hùng Vương”.
“Ngày xưa Nõ được làm bằng gỗ xoan còn Nường được làm bằng mo cau. Tuy nhiên, do thời gian 2 linh vật này đều bị hỏng nên được người dân phục chế lại”, ông Bách thông tin thêm.
“Năm 1990 toàn dân chúng tôi khôi phục lại “Lễ hội Trò Trám” và đến năm 1993 thì hoàn thành và xây dựng xong miếu Đụ Đị. Vào thời điểm này, người dân đã làm lại Nõ và Nường bằng gỗ mít, sơn màu đỏ chứ không làm gỗ xoan và mo cau nữa.
Nõ và Nường đều được sơn màu đỏ, bỏ vào trong một chiếc hòm nhỏ có che phủ vải điều và khóa cẩn thận. Chiếc hòm nhỏ được đặt ở trong cung nơi trang nghiêm của miếu và khóa một lần nữa, không ai được phép tùy tiện động vào cho đến mùa lễ Mật năm sau”, ông Bách nói.
Theo ông Bách, Nõ và Nường không có kích thước cụ thể. Vì nó chỉ là vật tượng trưng nên người dân làm lại theo tượng tưởng.
Bên cạnh những thông tin chia sẻ về 2 linh vật Nõ và Nường trong Linh tinh tình phộc, ông Nguyễn Thành Ngữ - thủ từ miếu Đụ Đị cho biết: “Miếu Đụ Đị thờ bà Ngô Thị Thanh. Bà được người dân ở đây phong làm thành hoàng làng vì đã có công dạy nhân dân 4 nghề “Tứ dân chi nghiệp – Sĩ nông công thương”. Tức là dạy học, làm ruộng, lao động thủ công như (quay tơ, dệt lụa, nghề mộc,... ) và thương mại (buôn bán, chợ búa)”.
 |
| Ông Nguyễn Thành Ngữ - thủ từ miếu Đụ Đị cho biết: “Sở dĩ người ta gọi là miếu Trò bởi ngày xưa, khu vực miếu Đụ Đị có rất nhiều cây Trò và cây Trám, nhiều cây to phải 2-3 người ôm mới hết nên người dân ở đây còn gọi miếu Đụ Đị là miếu Trò". |
“Sở dĩ người ta gọi là miếu Trò bởi ngày xưa, khu vực miếu Đụ Đị có rất nhiều cây Trò và cây Trám, nhiều cây to phải 2-3 người ôm mới hết nên người dân ở đây còn gọi miếu Đụ Đị là miếu Trò”, ông Ngữ thông tin.
Do thời gian và chiến tranh miếu Đụ Đị được xây dựng từ xưa đến năm 1965 thì bị tán phá.
Đến năm 1990 UBND tỉnh Phú Thọ và người dân xã Tứ xã bắt đầu đi tìm tài liệu, hình ảnh để khôi phục miếu Đụ Đị. Năm 1993, miếu được phục dựng lại bằng gỗ xoan.
Đến năm 2000, miếu Đụ Đị được xây dựng lại miếu khác ở cạnh vị trí cũ, có diện tích khoảng 40m2 là miếu Trò ngày nay.
