Những nếp nhà phủ mầu rêu xám ở bản Che Căn (xã Mường Phăng, TP Điện Biên Phủ) có sức níu giữ kỳ lạ bởi nét cổ kính, trầm mặc. Ở bản Thái cổ bình yên ấy, du khách cảm nhận được nhịp sống sôi động thường ngày hòa trong nét văn hóa nghìn đời của người Thái ở Che Căn nói riêng và cộng đồng dân tộc Thái ở Mường Thanh nói chung.
Nhịp sống thường ngày bên nếp nhà Thái cổ. Ảnh: TÙNG LINH
Thay đổi cùng nhịp sống mới
Nhờ sự hướng dẫn tận tình của chị cán bộ văn hóa xã Mường Phăng, chúng tôi dễ dàng tìm gặp được người cao niên trong bản là ông Cà Văn Hợp, khi ông đang thu dọn quanh ngôi nhà sàn truyền thống của dân tộc Thái đen. Nghe tiếng khách chào, ông Hợp liền ngừng tay, khẽ cười chào lại. Khi biết khách là người nơi khác về tìm hiểu nếp nhà Thái cổ của người Thái bản Che Căn, ông rất ngạc nhiên. Quay sang phía tôi, ông hỏi lại: “Là tìm hiểu nhà Thái cổ à? Vậy thì nhiều lắm đấy”.
Nói rồi, ông Hợp đưa chúng tôi đi vòng quanh nhà giới thiệu cầu thang lên khu bếp, nhà chính, khu thờ cúng. Ông bảo, nhà bây giờ khác so với nhà Thái cổ cả cấu trúc và hình dáng. Về cấu trúc tổng thể của ngôi nhà đã mộng mẹo hóa, số lượng cột trong một vì cũng đã lên thành bốn hàng cột; vì kèo thay đổi, sàm mộc thắt ngàm cột. Đầu cột không còn đẽo ngõng tròn, hai mái, hai chái nhà thành bốn mặt phẳng vuông, không có hình khum mái rùa; các hình ô van trang trí khung cửa sổ, táng ven, táng cơi cũng không còn. Ở trong nhà, các gia đình đã không đặt bếp nữa mà làm rời ra bên chái. Mái nhà giờ cũng không còn khau cút ở hai đầu hồi phía trên nóc nữa… Dừng lời, đưa mắt nhìn xa xăm như để hồi tưởng ngôi nhà truyền thống của người Thái bản Che Căn trong quá khứ, ông Hợp nói rằng thay đổi cũng là tốt và phù hợp với điều kiện hiện tại. Chỉ tay lên mái nhà của mình, ông bảo, trước lợp gianh thì mỗi năm phải thay mái một lần, mất công và tốn kém.
Nhưng từ khi lợp ngói thì mấy chục năm rồi vẫn mái ấy, thỉnh thoảng có viên ngói vỡ mới phải thay viên khác. Không mất thời gian cắt cỏ đánh gianh, lợp mái nhà; các con cháu của ông đã học thêm nghề mộc, sửa chữa xe máy, có người còn biết làm may nữa. Cũng như thế, với cái bếp kiềng đặt giữa nhà ngày xưa là để mọi người sưởi ấm, quây quần tránh thú dữ thì bây giờ thú không còn mà quạt điện chạy được bốn mùa nên rời bếp ra ngoài cho sạch sẽ, phù hợp hơn.
Trưởng bản Che Căn Quàng Văn Sơn cũng giải thích thêm cho cái sự thay đổi một số chi tiết trong ngôi nhà. Theo ông Sơn phân tích, phần nhiều những thay đổi trong ngôi nhà truyền thống của người Thái bản Che Căn đều hướng tới tiện ích và giá trị sử dụng. Ví như “công cuộc” đưa gia súc, gia cầm dưới gầm sàn ra nuôi nhốt riêng tạo thay đổi lớn về cảnh quan, môi trường; chứ nếu như trước thì ô nhiễm lắm, người ngoài không ngồi nổi vài phút trong bản. Ông Sơn đưa chúng tôi ghé thăm gia đình các anh Lò Văn Phương, Lò Văn Đức mới hoàn thành dựng nhà năm ngoái đều là những ngôi nhà sàn truyền thống của người Thái, được trang bị nhiều tiện nghi hiện đại để phục vụ gia đình và khách du lịch theo mô hình homestay.
Phụ nữ bản Che Căn dệt khăn piêu.
Chung tay giữ gìn vẻ đẹp ngôi nhà truyền thống
Hiểu được mong muốn giữ nếp nhà Thái cổ của dân bản Che Căn, ngày 13-4-2010, UBND tỉnh Điện Biên phê duyệt dự án Bảo tồn làng văn hóa truyền thống dân tộc Thái bản Che Căn, xã Mường Phăng với tổng kinh phí thực hiện gần 10,4 tỷ đồng. Trong đó, UBND tỉnh quyết định dành gần 6,6 tỷ đồng để bảo tồn, tôn tạo 10 ngôi nhà có kiến trúc cổ của người Thái đen; đồng thời xây dựng mới một nhà truyền thống và sân lễ hội phục vụ sinh hoạt cộng đồng. Với 10 nhà được lựa chọn bảo tồn, tôn tạo, chủ đầu tư là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Điện Biên đã xin ý kiến các chủ nhà để thay thế một số ván, vách sàn; thay thế cấu kiện, cột cái, cột con đã hư hỏng.
Với nhà truyền thống làm mới, sử dụng nguyên liệu làm móng, chân cột bằng đá hộc, gạch, vữa, xi-măng; toàn bộ khung nhà làm cột gỗ; sàn gỗ; mái lợp ngói đất nung mầu đỏ. Để bảo đảm quá trình bảo tồn, làm mới nhà truyền thống ở Che Căn đúng với mô hình nhà cổ, trước khi triển khai, Sở đã họp, lấy ý kiến thống nhất của dân bản nên quá trình thực hiện nhận được sự đồng lòng, ủng hộ nhiệt tình của bà con.
Kể về quá trình triển khai các hạng mục trong dự án, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đoàn Văn Chì cho biết: Với mong muốn bảo tồn những nét kiến trúc truyền thống còn lại của một số ngôi nhà ở bản Che Căn, được sự đồng ý của UBND tỉnh, Sở đã khảo sát kỹ lưỡng và thấy rằng, tại thời điểm tháng 4-2010, bản chỉ có một ngôi nhà giữ nhiều nét truyền thống trong tổng số 81 ngôi nhà. Nhiều bộ phận trong nhà được cải tiến, song cách bài trí thì hầu như bà con đều giữ được, đó là việc bố trí phòng ngủ của các thành viên trong gia đình theo ngôi thứ.
Thí dụ: Phòng ngủ đầu tiên cạnh gian thờ là của bố mẹ; tiếp theo là phòng ngủ của con trai cả, con trai thứ hai..., con gái và các cháu chắt… Vì cấu trúc nhà sàn ở bản Che Căn đã thay đổi nhiều nên trong quá trình thực hiện các hạng mục bảo tồn, phục dựng, cán bộ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phải tham khảo, ghi chép cẩn thận ý kiến tham gia của các cụ cao niên trong bản. Khi triển khai tu sửa, thay thế từng hạng mục của 10 ngôi nhà, Sở cũng đề nghị các gia đình trong bản cử người hỗ trợ; đồng thời động viên mọi người ghi nhớ, lưu giữ kiến trúc tổng thể cũng như từng chi tiết các bộ phận trong nhà truyền thống của đồng bào dân tộc Thái.
Lò Văn Tuấn - chàng thanh niên cùng tham gia sửa nhà ngày ấy vẫn nhớ: “Đi làm mà như đi học, bởi vừa làm chúng em vừa được các ông, các bác giải thích ý nghĩa từng chi tiết, bố cục của ngôi nhà. Sau những ngày làm nhà em đã hiểu vì sao nhà sàn truyền thống của người Thái đen có hai cầu thang ở hai chái nhà; vì sao trước đây hai chái nhà lại khum khum hình mai rùa mà ngày nay lại làm mái vuông”.
Bằng cách làm trách nhiệm, có sự ủng hộ nhiệt tình của người dân bản Che Căn, sau gần hai năm triển khai, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Điện Biên đã hoàn thành toàn bộ các hạng mục sửa chữa của 10 ngôi nhà và làm mới một nhà truyền thống dân tộc Thái trong niềm vui khôn xiết của mọi người. Ngày chủ đầu tư tổ chức cắt băng khánh thành, bàn giao nhà truyền thống cho bà con dân tộc Thái bản Che Căn, những bậc cao niên trong bản như ông Lò Văn Hợp, bà Vì Thị Phanh, ông Lò Văn Phóng… đã không kìm được niềm vui trào dâng đến tràn nước mắt.
Bởi họ hiểu, từ nay dưới mái nhà truyền thống này người Thái bản Che Căn sẽ có thêm những buổi quây quần đầm ấm; người già sẽ kể cho con cháu nghe chuyện cha ông họ về đây tìm đất dựng nhà, lập bản. Và cả chuyện thế hệ ông cha lấy tên ngọn núi Che Căn làm tên bản bây giờ là bởi vì tên của núi đã mang nghĩa hy vọng, chở che…
Giải thích thêm nghĩa của tên gọi Che Căn theo tiếng dân tộc Thái, bà Thẳm Thị Hiên, Bí thư Đảng ủy xã Mường Phăng nói rằng, nguyên gốc hai từ “Che Căn” là “Che Cẳn”; tiếng Thái nghĩa là che chở, ôm ấp, đùm bọc. Không biết có phải ý nghĩa của tên bản hay không, nhưng thực tế qua bao biến thiên lịch sử, người dân Che Căn luôn đoàn kết, đùm bọc nhau. Xa xưa chỉ là một bản nhỏ với vài nóc nhà, vậy mà nay Che Căn đã có 102 gia đình với 497 nhân khẩu.
Người Che Căn hay lam hay làm nên rất hiếm năm có nhà bị đói, mà nếu có thì bà con lại túm vào người cho ít gạo, ít ngô giúp qua cơn hoạn nạn. Mỗi khi gia đình nào trong bản có việc vui, chuyện buồn thì bà con đều chung tay góp sức để việc vui nhân đôi còn chuyện buồn sẻ nửa. Cũng chính bởi đoàn kết và gắn bó bền chặt nên ở Che Căn chẳng ai bảo ai, mọi người đều tự nguyện giao ước làm cùng một kiểu nhà sàn truyền thống dân tộc Thái để nơi đây mang nét riêng của bản Thái cổ ở Mường Phăng.
Hiện giờ Che Căn đã có 100 gia đình làm nhà sàn kiểu truyền thống dân tộc Thái, còn hai gia đình đang khó khăn đành làm nhà tạm đợi khi đủ kinh phí sẽ làm. Và chắc chắn khi họ làm nhà, bà con trong bản sẽ góp công, góp sức để mỗi nhà sàn mới đều mang dáng dấp nhà Thái cổ Che Căn.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Công văn về việc đẩy mạnh thực thi pháp luật, tuyên truyền, phổ biến công tác bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ các loài hoang dã.
Ngày 8/11, Tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam, cùng các cán bộ, phóng viên, nhà tài trợ, tiếp tục đến với xã Liên Minh - Phú Thọ, để trao tặng hai căn nhà cho hộ dân còn gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống.
Trong kỷ nguyên hội nhập sâu rộng, thượng tôn pháp luật không chỉ là nền tảng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới, kiến tạo phát triển bền vững.
Tối qua ngày 5/11/2025, Lễ kỷ niệm 10 năm ra mắt Chuyên trang truyền thông Pháp luật + (Pháp luật Plus) – Báo Pháp luật Việt Nam đã diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế, Ba Đình (Hà Nội) trong không khí trang trọng, ấm áp và đầy cảm xúc.
Ca sĩ Phương Nhung đánh dấu cột mốc 20 năm hoạt động nghệ thuật bằng đêm nhạc mang tên “Mắt Nhung” - nơi đôi mắt như lời tự tình chứa đựng những cung bậc của cảm xúc, dấu ấn và tâm sự của một hành trình dài bền bỉ với âm nhạc.
Không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường phát triển đầy nỗ lực của một chuyên trang báo chí trẻ trung, hiện đại mà còn khẳng định vị thế, vai trò và trách nhiệm của Pháp luật Plus trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ.
Hiện nay, tại TP HCM, các loại hình nhà ở, nhà cho thuê, và đặc biệt là nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh; cơ sở lưu trú đang phát triển mạnh mẽ. Mô hình này, phổ biến ở hầu hết các xã, phường và cả đặc khu Côn Đảo.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính ký Quyết định số 2640/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Kết luận số 84-KL/TW ngày 21/6/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về “tiếp tục xây dựng v
Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Ngày 4/6, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang và Thường trực Tỉnh ủy An Giang về tình hình triển khai các nghị quyết, kết luận của Trung ương; công tác tổ chức bộ máy; quốc phòng, an ninh
Công an tỉnh Tiền Giang đang tiến hành điều tra, làm rõ vụ một chủ doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo nghi bị lừa đảo trên không gian mạng với số tiền trên 420 tỷ đồng.
Gần 1 tháng nay trên tuyến tỉnh lộ 337 và Quốc lộ 279 đoạn từ xã Thống Nhất đến cảng Làng Khánh (TP Hạ Long), thường xuyên xuất hiện hàng chục xe tải lớn chở đất chạy rầm rập suốt ngày đêm, cuốn theo bụi mù mịt.
Chiều 17/3, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm đồng chí Nguyễn Thanh Tú, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế giữ chức Thứ trưởng Bộ Tư pháp.
