Mặc dù liên tiếp bị bắt giữ, xử lý nhưng khu vực biên giới Móng Cái vẫn là “điểm nóng” trung chuyển nhiều loại hóa chất phụ gia thực phẩm không nhãn mác, không hạn sử dụng từ Trung Quốc nhập lậu vào nội địa Việt Nam, gây hiểm họa khôn lường đối với sức khỏe người tiêu dùng.
 |
| Lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra quầy hàng bán chất phụ gia thực phẩm. |
Khó khăn kiểm soát chất phụ gia thực phẩm nhập lậu
Thông tin từ Cục Hải quan Quảng Ninh cho biết, thủ đoạn mà các đối tượng buôn lậu loại hàng hóa này thường là chia nhỏ, xé lẻ hàng hóa, thuê cửu vạn vận chuyển qua các đường mòn, lối mở dọc theo biên giới đưa vào các chợ, bến xe, trung tâm thương mại.
Sau đó, hàng hóa sẽ được tập kết lại đưa lên giấu trong các xe container, xe tải, xe du lịch, xe khách tuyến Móng Cái đi sâu các địa phương khác trong nội địa. Thậm chí được giấu trong tàu, thuyền nhỏ đi bằng đường biển.
Nhiều giải pháp ngăn chặn tình trạng này nhưng chưa thực sự hiệu quả, bằng chứng là hóa chất phụ gia thực phẩm không nguồn gốc, hạn sử dụng vẫn được bán khá phổ biến tại các chợ khu vực tỉnh Quảng Ninh và Hải Phòng.
Giải pháp hiệu quả nhất mà đến nay lực lượng chức năng đã và đang thực hiện, đó là tăng cường kiểm soát, ngăn chặn và triệt phá các đường dây nhập lậu ngay từ “cửa ngõ”, trên khu vực vùng biên Móng Cái.
Từ đầu năm 2016 đến nay, các lực lượng chức năng TP Móng Cái đã thu giữ và xử lý hàng trăm tấn chất phụ gia thực phẩm Trung Quốc không rõ nguồn gốc. Điển hình cuối tháng 4/2016, lực lượng Hải quan Móng Cái đã thu giữ 750 tấn bột thực phẩm công nghiệp, 4 tấn cá trắm, trên 1,1 tấn sò lông...
Sau đó một tháng (tháng 5/2016), Công an TP Móng Cái tiếp tục thu giữ 600kg chất bột tạo màu thực phẩm, do Trần Thị Nguyệt (phường Ka Long, TP Móng Cái) đang vận chuyển từ Trung Quốc về Việt Nam tiêu thụ.
 |
| Chất phụ gia mác Trung Quốc dùng làm bim bim, nước ngọt. |
Tuy nhiên, theo nhận định của các cơ quan chức năng, số lượng bị thu giữ này chiếm tỷ lệ nhỏ so với chất phụ gia thực phẩm đã được “tuồn” vào nội địa Việt Nam.
Thông tin từ Đại tá Nguyễn Văn Dương, Trưởng phòng Cảnh sát Môi trường, Công an tỉnh Quảng Ninh cho biết, thời gian gần đây, các loại hóa chất phụ gia, bảo quản, tẩy trắng, tẩy mùi, chống ôi thiu thực phẩm nhập lậu từ Trung Quốc có chiều hướng gia tăng về số vụ và số lượng, bằng nhiều thủ đoạn hoạt động tinh vi của các đối tượng buôn lậu khiến cho lực lượng chức năng gặp không ít khó khăn. Nhiều vụ chỉ được phát hiện, bắt giữ khi các đối tượng đang vận chuyển hoặc bày bán sâu trong nội địa.
Điều này được khẳng định qua nhiều vụ bắt giữ sâu trong nội địa, như vụ thu giữ 4,2 tấn chất phụ gia thực phẩm vào ngày 7/4, tại khu 2, phường Bạch Đằng, TP Hạ Long.
Tiếp đó ngày 16/4, thu giữ 1,3 tấn phụ gia thực phẩm tại quận Đống Đa, Hà Nội. Chủ các lô hàng trên đều khai nhận số hàng được mua thu gom từ Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) về tiêu thụ trong nội địa.
Bên cạnh đó, khó khăn kiểm soát còn do tính chất đặc thù của loại hàng hóa này, theo ông Trần Sơn, Đội quản lý thị trường số 4 TP Móng Cái cho biết, nhiều loại hóa chất dùng cho chế biến thực phẩm có trọng lượng nhỏ, có loại không mùi vị, đa dạng chủng loại và có thể tồn tại rất nhiều dạng khác nhau nên rất dễ trà trộn với các loại hàng hóa khác.
Thậm chí khi bắt được đối tượng mang chất phụ gia thực phẩm độc hại, nhưng lực lượng chức năng phải mất nhiều thời gian giám định, xác định rõ danh mục chất cấm rồi mới được xử lý. Nhiều chất phụ gia thực phẩm được các đầu nậu Việt Nam đặt hàng, kèm theo nhãn mác của các hãng sản xuất có uy tín để đóng gói tại Trung Quốc rồi đưa vào Việt Nam.
Xuất hiện nhiều loại chất phụ gia thực phẩm có độ độc cao
Điều đáng lo ngại nhất hiện nay, đó là trong vô số hóa chất thực phẩm lậu qua biên giới Móng Cái, lực lượng chức năng phát hiện ngày càng nhiều chất phụ gia mới, nhiều chất phụ gia, hương liệu có độ độc cao, chuyên dùng để tẩm ướp thực phẩm đã phân hủy thành thực phẩm tươi sống, tẩy mùi thối, giữ màu; các loại hương liệu dùng để sản xuất nước mắm, nước chấm, pha chế đồ uống giải khát và đồ uống có cồn.
Điển hình ngày 25/5, Công an TP Móng Cái đã bắt quả tang cơ sở hoạt động trái phép của Đồng Thị Thu Thủy, tại khu 5, phường Hải Hòa chuyên ngâm tẩm thịt bò thối thành bò khô. Tại hiện trường, lực lượng công an thu giữ 1,2 tấn thịt bò bốc mùi thối, 250kg chất phụ gia, 120kg hương liệu nước mắm.
Trước đó 10 ngày, tại bến sông thuộc khu II, phường Ka Long, TP Móng Cái, Bộ đội Biên phòng Quảng Ninh thu giữ 600kg bột trà sữa trân châu nhập lậu từ Trung Quốc. Theo kết quả kiểm nghiệm, thành phần chỉ là kem béo pha với bột mỳ, bột đá cùng với các hương liệu dầu thơm, bột màu chế biến thành.
Gần đây, trong các thực phẩm nhập lậu còn có bột tăng trọng cho trẻ em, không hạn sử dụng. Như lời khai của chủ lô hàng, mỗi bữa trẻ chỉ cần dùng 2 thìa bột này sẽ nhanh chóng tăng cân.
Bên cạnh đó, các chất phụ gia cấm sử dụng như chất tạo vị ngọt Aspartame, chất bảo quản Sodium Nitrite, hydrogen peroxide, chất béo tổng hợp Olestra, đường hóa học, chất làm tăng mùi vị Monosodium glutamate… đang được nhập lậu vào nội địa khá phổ biến và thường được thay đổi xuất xứ, nhãn mác, gắn hạn sử dụng mới.
Đầu tháng 8 vừa qua, Công an TP Móng Cái đã thu giữ 2.000 gói gia vị nấu lẩu Trung Quốc các loại, đây là loại gia vị thay thế cho nước dùng hầm xương nấu lẩu có độ độc cao.
Theo khuyến cáo từ Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm Quốc gia, có hơn 80% số gia vị nấu lẩu của Trung Quốc được bày bán ngay trên thị trường có pha trộn nhiều hóa chất, hương liệu, phẩm màu. Một số loại phụ gia còn chứa các kim loại nặng như thạch tím, chì..., gây tổn thương cho hệ thống thần kinh và tiêu hóa, dẫn tới nguy cơ rối loạn về thần kinh và bệnh ung thư.
