Giữa nhịp sống hối hả và guồng quay mưu sinh không ngừng nơi Thủ đô, giấc mơ về một mái nhà riêng - khát vọng tưởng chừng giản đơn nay lại biến thành gánh nặng khổng lồ trên vai của cả một thế hệ.
Đăng Cường (28 tuổi, nhân viên phân tích tín dụng tại một ngân hàng thương mại cổ phần), từng tin rằng sở hữu nhà là mục tiêu trong tầm tay khi anh là một người trẻ ở tỉnh lẻ lập nghiệp ở Hà Nội. Với mức thu nhập gần 25 triệu đồng/tháng – con số mơ ước với nhiều người cùng tuổi, Cường nghĩ chỉ cần thêm vài năm tích lũy, việc an cư sẽ không quá xa vời. Nhưng rồi thực tế thị trường bất động sản Hà Nội khiến Cường…vỡ mộng.
Cuối năm ngoái, Cường nhắm tới một căn 55m² ở khu vực Thanh Trì với giá rao bán là 1,9 tỷ đồng.
Nhưng chỉ sau chưa đầy một quý, căn hộ đã vọt lên 2,3 tỷ đồng. Những dự án mới dù quảng bá là dành cho người trẻ thì giá cũng không dưới 2,5 tỷ đồng.
Mặc dù là người hàng ngày phê duyệt hồ sơ cho khách vay mua nhà, tự mình tính toán ký hợp đồng vay vốn kéo dài hàng chục năm nhưng bản thân Cường vẫn lo lắng.
“Tôi có cảm giác mình không còn khả năng tham gia vào thị trường nhà đất này nữa. Dù làm trong ngành tài chính, hiểu hết các chỉ số và phương án, tôi vẫn thấy việc đưa ra quyết định mua nhà vào lúc này là vô cùng khó khăn”, Đăng Cường chia sẻ.
Câu chuyện của Cường không phải là cá biệt, mà ngày nay nhiều người trẻ ở tỉnh lẻ lập nghiệp tại Hà Nội đều chung hoàn cảnh. Họ mang hoài bão sức trẻ, nhưng lại mắc kẹt trong vòng xoáy sinh kế.
Thực trạng này gợi nhớ đến khái niệm generation rent ở châu Âu, nơi giới trẻ buộc phải chấp nhận thuê nhà dài hạn vì không đủ khả năng sở hữu.
Tại Việt Nam, đặc biệt ở những đô thị lớn như Hà Nội, một nghịch lý tương tự đang hiện hữu rõ rệt, người trẻ không nghèo, nhưng vẫn không thể mua được nhà.
Diễn biến thị trường bất động sản Hà Nội hai năm qua cho thấy điều đó không chỉ là cảm nhận cá nhân. Giá căn hộ sơ cấp năm 2024 (tăng trung bình 36%, lên mức 72–76 triệu đồng/m²).
Đến tháng 4/2025, giá tiếp tục leo thang, chạm ngưỡng 79 triệu đồng/m² ( tăng 32%) so với cùng kỳ năm trước và vượt cả TP.HCM.
Nhà riêng và đất nền cũng không ngoại lệ, so với đầu năm 2023, giá nhà riêng tăng 58%, đất nền tại các huyện ven đô như Hoài Đức, Đông Anh hay Thanh Oai tăng từ 53% đến 90%, đưa giá mặt bằng lên mức kỷ lục.
Đáng nói, nhu cầu về nhà ở thực, đặc biệt từ nhóm người trẻ, ngày càng lớn, nguồn cung mới lại chủ yếu tập trung vào phân khúc cao cấp, thay vì đáp ứng nhu cầu cơ bản của số đông.
Thực tế khắc nghiệt này được ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), mô tả: "Thị trường giống như biển lớn, giá bán như những đợt sóng. Sóng sau cao hơn sóng trước... Điều này ảnh hưởng vô cùng lớn tới vấn đề an sinh xã hội, nhiều người có nhu cầu ở thực, không có cơ hội tiếp cận với nhà ở”.
Nghịch lý này khiến những người trẻ như Cường, dù có thu nhập khá, song vẫn khó chen chân vào thị trường nhà ở nếu gia đình không hỗ trợ về tài chính.
Dữ liệu từ Numbeo (một platform toàn cầu thống kê chỉ số khả năng tài chính của người dân để có thể sở hữu nhà ở) quý I/2025 cho thấy, tỷ lệ giá nhà trên thu nhập năm (HPR) tại Việt Nam lên tới 25-26/ năm, cao hơn nhiều so với mức lý tưởng toàn cầu là khoảng 15 năm.
Riêng tại Hà Nội, chỉ số này là 24,7 năm, tăng mạnh so với mức 20,6 của năm 2024. Điều này có nghĩa là ngay cả khi một người trẻ như Cường dồn tất cả đồng lương mỗi tháng, thì phải mất gần 25 năm (tương đương một đời người trưởng thành) mới tích lũy đủ số tiền gốc để mua một căn hộ trung bình tại Hà Nội.
Một căn nhà đáng lẽ là đích đến cho quá trình trưởng thành và ổn định, giờ đây trở thành rào cản, kéo theo hàng loạt hệ lụy, bao gồm: Trì hoãn kết hôn, sinh con, dịch chuyển nghề nghiệp...
Trong hoàn cảnh đó, “giấc mơ an cư” không còn là đích đến của riêng mỗi cá nhân, mà đã trở thành một bài toán khó.
Người trẻ vẫn mơ ước mục tiêu có một mái ấm không phải lo tiền thuê nhà hàng tháng, có không gian trồng cây cảnh, trồng hoa, trồng rau… Số tiền kiếm được chỉ để lo sinh hoạt hàng ngày sẽ nhẹ nhõm hơn hiện tại.
Hiện nay, có người xây dựng ước mơ ấy bằng cách sống ghép, song lại khó khăn về sinh hoạt, thiếu ổn định về chỗ ở và áp lực phải chia sẻ không gian riêng tư, bó buộc.
Phương án khác là chuyển ra vùng ven để mua nhà, nhưng họ lại khó khăn phải di chuyển, hệ thống hạ tầng chưa đồng bộ và nguy cơ bị cô lập với những cơ hội việc làm, kết nối xã hội.
Trà My - một giáo viên cấp ba là một ví dụ điển hình, cô đang làm nhiều công việc cùng lúc để theo đuổi giấc mơ sở hữu căn nhà nhỏ ở Hà Nội. Nhiều năm nay, cô sống ghép cùng ba người khác trong một căn nhà trọ nhỏ ở quận Cầu Giấy, vừa để tiết kiệm chi phí, vừa cố gắng duy trì sự độc lập tài chính.
Theo My, sau giờ giảng dạy, cô tranh thủ viết bài thuê, chấm thi ngoài giờ, nhận lớp dạy thêm cuối tuần. Dù luôn nỗ lực hết mình, nhưng mỗi lần đối chiếu số tiền tích lũy với bảng giá nhà đất, My lại buồn lòng.
“Có lúc tự hỏi, mình còn phải cố đến bao giờ nữa mới đủ để bước chân vào thị trường nhà ở trong thành phố này, có khi nghĩ hay bỏ phố về quê cho rồi”, My phân trần.
Trường hợp của Huyền Nhi (26 tuổi, công chức nhà nước) và Trung Hiếu (33 tuổi, kiến trúc sư) ở Hà Đông (Hà Nội), đều là người ở tỉnh lẻ đã kết hôn vài năm nay, so với nhiều người thì cơ bản được cho là thu nhập ổn định, nhưng vẫn sống trong một căn hộ tập thể cũ rộng chỉ 35m² suốt ba năm qua.
“Bố mẹ hai bên đều giục có con, bạn bè cùng lứa cũng đã có cả rồi, nhưng nhìn căn nhà này, nhìn vào khoản tiền tiết kiệm ít ỏi và giá nhà ngày càng tăng, mình lại thấy sợ. Người lớn cứ nói có nhà rồi mới yên tâm sinh con, lập nghiệp, nhưng làm sao có nhà khi giá cả cứ tăng vùn vụt thế này”, Trung Hiếu chia sẻ.
Nói về câu chuyện cở hữu nhà ở, Huyền Nhi bảo: “Nếu có con, vợ chồng mình lại phải lo cho con không gian sống an toàn cho con, đủ thoải mái? Lỡ đang có bầu hay nuôi con nhỏ mà chủ nhà đòi lại nhà hoặc tăng giá thuê thì đau đầu, tìm nhà mới lúc đó còn vất vả gấp bội”.
Thay vì nhất quyết bám trụ nơi thủ đô, nhiều người chọn cách dịch chuyển khỏi vùng trung tâm, không phải để chờ đợi cơ hội, mà để xây dựng tương lai ở những vùng đất khác, nơi giá cả sát so với thu nhập thực tế.
Các tỉnh vệ tinh nhiều người trẻ ngày này lựa chọn là Bắc Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên, về cơ bản có giá nhà mềm hơn và hạ tầng đang trên đà hoàn thiện.
Xu hướng này phản ánh sự thay đổi trong tư duy sống, thay vì sở hữu một căn hộ nhỏ ở thủ đô, nhiều người lựa chọn xây dựng nhà riêng hoặc biệt thự tại quê với chi phí tương đương hoặc thấp hơn.
Điều này mang lại không gian sống rộng rãi, gần gũi với thiên nhiên, đồng thời giảm áp lực tài chính từ các khoản vay ngân hàng dài hạn.
Tuy nhiên, việc lựa chọn như trên đòi hỏi phải thay đổi nếp sống, từ công việc, thói quen sinh hoạt đến mạng lưới quan hệ xã hội.
Song, giấc mơ an cư đối với người trẻ ở nông thôn ra thành phố lập nghiệp vẫn là những câu chuyện dai dẳng chưa có hồi kết. Mỗi người trẻ đều có quyền ấp ủ cho mình tương lai sở hữu những căn nhà của riêng mình, giấy chứng nhận quyền sở hữu ghi tên chính họ.
| Bài, ảnh: Diệp Linh - Yến Nhi - Nguyệt Hoà - Thu Thuỳ |