Từng là “ngôi sao” trên chính trường Malaysia, giữ nhiều kỷ lục về sự “nhất” ở nước này trước khi đạt đỉnh cao quyền lực ở cương vị thủ tướng nhưng giờ đây ông Najib Razak lại đang phải đối mặt với khả năng bị tống giam vì cáo buộc tham nhũng.
Tin nên đọc
Thứ trưởng Nhật Bản từ chức vì bị cáo buộc quấy rối tình dục
Cựu Tổng thống Hàn Quốc bị bắt giữ với cáo buộc tham nhũng
Tiếp tục trả hồ sơ vụ nữ giám đốc bị cáo buộc lừa 35 tỷ đồng
Hàn Quốc cáo buộc máy bay Trung Quốc xâm phạm vùng nhận dạng phòng không
Nghị sỹ trẻ tuổi nhất
Ông Najib Razak sinh năm 1953 tại Pahang trong một gia tộc “có số có má” trên chính trường Malaysia. Cha của ông là Thủ tướng thứ 2 của Malaysia Abdul Razak.
Còn chú của Najib là Thủ tướng thứ 3 của Malaysia Hussein Onn. Ngoài ra, trong gia tộc họ cũng có rất nhiều nhân vật có tiếng tăm trên cả chính trường lẫn thương trường Malaysia.
 |
| Ông Najib và vợ. |
Tốt nghiệp chuyên ngành kinh tế công nghiệp ở Anh, ông Rajib trở về nước vào năm 1974 và gia nhập giới kinh doanh với vị trí quản lý các vấn đề công chúng tại Ngân hàng trung ương Negara, sau đó là công ty dầu khí quốc gia Malaysia Petronas.
Tuy nhiên, một thời gian ngắn sau đó, cha của Rajib đột ngột qua đời, khiến ông quyết định từ bỏ sự nghiệp đang theo để tiếp bước cha trên con đường chính trị. Sự tôn trọng cùng nỗi tiếc thương của người dân dành cho ông Abdul đã giúp Najib dễ dàng được bầu vào Quốc hội, lấp chỗ trống mà cha ông để lại.
Ở tuổi 23, ông trở thành nghị sỹ trẻ nhất được bầu vào Quốc hội Malaysia tính đến thời điểm đó. Đó cũng là điểm khởi đầu để Najib liên tục có những bước thăng trên con đường chính trị.
Năm 25 tuổi, ông được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Năng lượng, truyền thông và bưu điện Malaysia, trở thành thứ trưởng trẻ nhất của nước này.
Từ năm 1982 đến năm 1986, ông giữ chức Thủ hiến bang Pahang, là thủ hiến trẻ tuổi nhất của bang khi nhậm chức ở tuổi 29. Đến năm 1986, ông tiếp tục được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thanh niên và thể thao trong nội các của Thủ tướng Mahathir Mohamad.
Trong sự nghiệp chính trị của mình, ông Najib từng 2 lần giữ chức bộ trưởng quốc phòng Malaysia. Ngoài ra, ông cũng là Bộ trưởng giáo dục Malaysia nhiệm kỳ 1995-2000, giữ chức Phó Thủ tướng trong 4 năm từ 2004 đến 2009 trước khi trở thành thủ tướng vào tháng 3/2009.
Năm 2012, ông Najib trở thành Bộ trưởng phụ nữ, gia đình và phát triển cộng đồng của Malaysia trước khi được bầu lại làm Thủ tướng tại cuộc bầu cử năm 2013.
Ông cũng là Chủ tịch đảng Mặt trận Dân tộc Mã Lai Thống nhất (UMNO) – nòng cốt của liên minh Mặt trận Quốc gia (BN) nắm quyền ở Malaysia kể từ khi nước này giành được độc lập năm 1957.
Trên cương vị thủ tướng, Najib đã thực thi một số cải cách mạnh mẽ để tạo thuận lợi cho tiến trình tự do hóa nền kinh tế đất nước, tạo đà để Malaysia trở thành một nền dân chủ hiện đại, tiến bộ và phát triển mạnh mẽ. Ông cũng đã khởi xướng chiến dịch 1Malaysia kêu gọi hòa hợp và đoàn kết dân tộc, quản trị tốt hơn.
Nguồn cơn của những thất bại
Trong thời gian ông Najib nắm quyền, nền kinh tế Malaysia tăng trưởng khá nhanh nhưng Chính phủ của ông cũng vướng nhiều bê bối tài chính, trong đó đặc biệt là các vấn đề liên quan đến Quỹ đầu tư nhà nước 1Malaysia Development Berhad (1MDB).
1MDB được thành lập theo sáng kiến của ông Najib vào năm 2009 nhằm hỗ trợ các dự án phát triển Malaysia. Quỹ này do chính ông làm chủ tịch, là một phần của Chương trình chuyển đổi kinh tế của Chính phủ Malaysia lúc bấy giờ.
Tuy nhiên, chỉ sau 6 năm hoạt động, 1MDB đã làm phát sinh khoản nợ lên đến 11,1 tỉ USD, kéo lùi triển vọng tăng trưởng kinh tế của Malaysia. Tháng 7/2015, tờ The Wall Street Journal công bố các kết quả điều tra, theo đó cáo buộc 700 triệu USD đã được chuyển từ 1MDB tới các tài khoản ngân hàng cá nhân của ông Najib.
Bất chấp những kêu gọi từ chức, ông Najib bác bỏ việc có hành vi sai trái, thậm chí còn dọa kiện tờ báo trên vì tội phỉ báng. Vụ bê bối đã gây ảnh hưởng khá xấu tới nền kinh tế Malaysia. Trước tình hình này, một lực lượng đặc nhiệm bao gồm thành viên từ nhiều cơ quan khác nhau đã được thành lập để điều tra về các cáo buộc chống lại ông Najib.
Tuy nhiên, báo cáo của lực lượng đặc nhiệm sau đó cho hay tài khoản cá nhân của ông thủ tướng tại Ngân hàng AmBank Islamic đã bị đóng trước khi các cáo buộc được đưa ra. 6 tài khoản khác được cho là đã được dùng để nhận tiền cũng được kết luận không phải là của ông Najib.
Cách thức xử lý bê bối của ông Najib khi đó đã vấp phải nhiều chỉ trích khi ông quyết định cải tổ nội các, sa thải Phó Thủ tướng Muhyiddin Yassin và một số bộ trưởng khác đã lên tiếng chỉ trích ông.
Đến tháng 8/2015, Ủy ban chống tham nhũng Malaysia tuyên bố rằng số tiền 700 triệu USD đã được chuyển vào tài khoản cá nhân của ông Najib là do một thành viên thuộc hoàng tộc Ả rập Xê-út tặng chứ không phải tiền của 1MDB.
Một thành viên trong đảng UMNO cầm quyền ngay sau đó đã đệ đơn kiện cáo buộc thủ tướng vi phạm các quy định về thực hiện nhiệm vụ, lừa dối các thành viên trong đảng, đồng thời yêu cầu ông Najib phải trả lại 650 triệu USD đã nhận được qua một tài khoản ngân hàng ở Singapore.
Cùng tháng này, ông Najib bất ngờ thay Tổng chưởng lý Abdul Gani Patail. Truyền thông nhà nước Malaysia đưa tin ông Gani bị thay vì lý do sức khỏe nhưng nhiều người cho rằng việc ông này bị sa thải có liên quan đến cuộc điều tra tham nhũng tại 1MDB.
Người được đưa vào thế chỗ là ông Mohamed Apandi Ali. Đến tháng 1/2016, Tổng chưởng lý Malaysia tuyên bố đóng cuộc điều tra về việc chuyển tiền vào tài khoản của ông Najib. Ủy ban chống tham nhũng do ông Apandi đứng đầu kết luận rằng việc chuyển tiền đó không phạm luật và món quà đó không cấu thành hành vi tham nhũng.
Cùng với vụ bê bối trên, ông Najib còn hứng phải những chỉ trích về việc chi tiêu hoang phí. Theo một số cáo buộc, một phần số tiền 700 triệu USD đã được chuyển vào tài khoản của ông này là để phục vụ cho việc mua sắm của vợ ông.
Một số tờ báo cho biết ông Najib và vợ là bà Rosmah Mansor đã chi đến 15 triệu USD mua hàng hóa xa xỉ và trả chi phí đi lại cho một chuyến đi. Có lần, bà Mansor đã tiêu đến hơn 130.000 USD tại một cửa hàng của Chanel ở Mỹ.
Bà này cũng không được lòng nhiều người vì bị tố kênh kiệu. Tháng 4/2016, con trai của ông Najib là Mohd Nazifuddin Najib cũng đã xuất hiện trong Hồ sơ Panama. Thoát điều tra ở Malaysia nhưng ông Najib vẫn bị giới chức ít nhất 6 nước khác, trong đó có Mỹ và Thụy Sỹ, điều tra về cáo buộc rút ruột khoảng 4,5 tỉ USD từ quỹ 1MDB.
Trong đó, tờ New York Times đưa tin các nhà điều tra tại Mỹ đã tiến hành điều tra những tài sản ở Mỹ được cho là do các công ty vỏ bọc do con trai ông Najib lập ra đứng ra mua cũng như những khoản tiền đã được chuyển vào tài khoản của ông này
Thất bại nặng nề
Bê bối liên quan đến quỹ 1MDB được xem là một phần nguyên nhân khiến ông Najib và liên minh BN lần đầu tiên kể từ khi Malaysia giành được độc lập thất bại tại cuộc tổng tuyển cử diễn ra hôm 12/5 vừa qua.
Sau khi thừa nhận thất bại, ngày 12/5, ông Najib thông báo từ chức chủ tịch đảng UMNO và chủ tịch BN. Mặc dù vậy nhưng sóng gió với cựu thủ tướng không dừng lại ở đó. Cũng trong ngày 12/5, Tân Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad xác nhận đã cấm ông Najib xuất cảnh, đồng thời tuyên bố sẽ mở lại cuộc điều tra về ông này và quỹ 1MDB.
Việc cấm xuất cảnh được đưa ra sau khi có nhiều lo ngại cho rằng ông Najib sẽ tìm cách trốn ra nước ngoài để tránh bị truy tố. Trong ngày 12/5 cũng có tin đồn cho rằng vợ chồng ông Najib sẽ lên một chiếc máy bay tư nhân để bay tới Jakarta, Indonesia.
Tân Thủ tướng Mahathir cũng thông báo đã sa thải Tổng chưởng lý Apandi Ali – người từng xóa cáo buộc nhằm vào ông Najib về vụ 1MDB.
Đến ngày 14/5 vừa qua, cựu Giám đốc văn phòng chống tham nhũng Malaysia Abdul Razak Idris đã đệ đơn tố cáo ông Najib với sự giúp đỡ của các công chức khác đã ém các chứng cứ và ngăn cản cuộc điều tra về các cáo buộc biển thủ công quỹ nhằm vào ông ta. 1 ngày sau đó, tân Thủ tướng Mahathir tái xác nhận đang điều tra các cáo buộc sai phạm của ông Najib, đồng thời tuyên bố sẽ không thỏa hiệp với ông này.
Đáng chú ý là ông Mahathir – người từng có hơn 20 năm làm thủ tướng Malaysia - chính là người từng hậu thuẫn để ông Najib lên nắm quyền. Nhưng, mâu thuẫn giữa họ đã gia tăng do vụ bê bối 1MDB.
Cuối cùng, ông Mahathir đã quyết định ra tranh cử thủ tướng, thách thức quyền lực của ông Najib khi đã bước sang tuổi 92. Các động thái gần đây cho thấy nhiều khả năng ông Najib sẽ đối mặt lệnh khởi tố hình sự và có nguy cơ bị kết án tù giam nếu bị kết tội.
