Mỗi độ xuân về 4/1( Âm lịch), hội rước pháo Đồng Kỵ lại thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước tới xem lễ hội đặc sắc này.
Đến hẹn lại lên, năm nào cũng vậy, hội pháo ở làng Đồng Kỵ(Từ Sơn, Bắc Ninh) là một trong những lễ hội “độc nhất, vô nhị”, là lễ hội mở màn đầu tiên trong hàng trăm lễ hội ở xứ Kinh Bắc trong dịp mùa xuân. Từ xa xưa, mỗi độ xuân về, vào ngày mùng 4 tháng 1 Âm lịch, dân làng Đồng Kỵ lại tổ chức hội pháo, thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước tới xem lễ hội đặc sắc này.
 |
| Pháo rước của Lễ hội rước pháo Đồng Kỵ trưng bày trong nhà truyền thống của làng. |
Tương truyền, lễ hội này có tử đời Hùng Vương thứ VI, bắt nguồn từ việc tướng quân Thiên Cương về làng chiêu quân giúp vua Hùng đánh giặc. Khi thắng giặc, Thiên Cương dẫn đoàn quân thắng trận trở về và được làng mở hội khao quân, trong đó có rước pháo và đốt pháo. Điều này đã trở thành nét đẹp trong phong tục, tập quán lễ hội của làng Đồng Kỵ duy trì từ bao đời nay.
 |
| Pháo Nhất, Nhì được làm kỳ công sơn son, thiếp vàng với tứ quý long, ly, quy, phượng. |
Để có được lễ rước pháo này, người dân làng Đồng Kỵ đã phải chuẩn bị từ trước đó cả tháng, đội ngũ rước được tuyển chọn tương đối khắt khe, hội tụ những phẩm chất tốt đẹp mới được tham gia đội hình rước pháo. Có thể kể đến các đội như: đội khiêng kiệu, cầm cờ, đánh trống, múa lân… Đặc biệt, là sự có mặt của các trai tráng trong làng khiêng pháo ra Đình làng.
 |
| Trung tâm của Lễ hội là Đình làng. |
Đúng 9 giờ sáng ngày 4 tháng Giêng, hai “ông pháo” mô hình làm bằng gỗ được các chàng trai khiêng ra Đình làng(trước đây Nhà nước chưa cấm đốt pháo, hội pháo Đồng Kỵ đều đốt bằng pháo thật, tuy nhiên sức công phá không mạnh vì người dân tự chế thuốc). 2 “ông pháo” có tên Pháo Nhất và Pháo Nhì. Pháo Nhất có đường kính 60cm, chiều dài 6m. Pháo Nhì có kích cỡ nhỏ hơn một chút. Cả 2 “ông pháo” được sơn đen, trang trí hình tứ long, ly, quy, phượng và được dát vàng. Ước tính, mỗi quả pháo nặng hơn 1 tấn và trị giá hơn 500 triệu đồng.
 |
| Pháo Nhất, Nhì khi rước cần tới hàng trăm trai tráng hội tụ phẩm chất tốt đẹp tham gia rước tại Lễ hội |
Dù hội pháo Đồng Kỵ không có tiếng nổ như xưa, song những giá trị và nét đẹp về lễ hội truyền thống, thể hiện tinh thần “Uống nước nhớ nguồn”, cũng như tinh thần thượng võ của dân tộc, hội rước pháo nơi đây vẫn có “sức hút” lớn mỗi mùa xuân về.
 |
| Đình làng Đồng Kỵ- nơi sẽ diễn ra hội rước pháo đã được trang trí cờ hoa đón hội |
Năm nay, với ý nghĩa là năm đầu tiên hội pháo Đồng Kỵ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, lễ hội rước pháo ở Đồng Kỵ đã được dân làng chuẩn bị ngay từ những ngày đầu tháng Chạp.
Theo nghi thức rước pháo, đi đầu đám rước là đội múa lân, rồng với tiếng trống chiêng rộn rã, hai kiệu ông và kiệu bà rồi đến các phường bát âm, các cụ ông, cụ bà. Cuối cùng là hai quả pháo khổng lồ được các chàng trai lực lưỡng khiêng trên vai. Đám rước pháo trở nên sôi động, trong niềm vui hào hứng của cả người rước pháo và người xem rước pháo.
 |
| Các trai tráng trong làng chuẩn bị cho lễn rước. |
Sau phần nghi lễ của các vị cao niên trong làng thì đến tiết mục xô quan đám. Đây là một phần không thể thiếu của lễ hội rước đại pháo mà mọi người mong đợi. Nghi lễ này yêu cầu phải có bốn giáp trong làng, tượng trưng cho bốn tổ dân phố cử ra bốn người đàn ông tròn 50 tuổi, có đạo đức tốt và gia đình không có tang trong năm để làm quan đám. Cùng đó, là 50 trai tráng lực lưỡng rước quan đi. Đám trai cởi trần, đeo khố đỏ nâng vị quan đám lên cao. Quan đám chính là hình ảnh tượng trưng cho những người anh hùng của một vùng đất thượng võ, có công dẹp giặc- mặc áo khoác vàng, quần đỏ, khăn đỏ, vừa hò hét, vừa múa vòng quanh trong sân Đình.
 |
| Lễ rước "Ông Pháo" hằng năm diễn ra vào ngày 4/1( Âm lịch) |
Lễ hội rước pháo được xuất phát từ Nhà truyền thống của làng tới Đình làng và trưng bày tại đó(vào sáng ngày mùng 4 Tết), sau đó rước pháo trở lại nhà truyền thống vào ngày kết thúc hội sau đó 3 ngày.
Trao đổi với phóng viên phapluatplus, ông Dương Đức Sinh- Phó Chủ tịch UBND phường Đồng Kỳ cho biết: “Vừa rồi, Đồng Kỵ có làm quả pháo trao cho Bảo tàng lịch sử Quốc gia, có đường kính 71cm, dài 6m, chiều cao từ đế lên con rồng là 3,5m. Pháo được làm bằng chất liệu gỗ sơn son, thiếp vàng… nên rất bền bỉ với thời gian. Xuất phát từ truyền thống của quê hương, những năm qua, nguồn kinh phí xây dựng tôn tạo, tổ chức lễ hội được thực hiện bằng nguồn xã hội hóa do nhân dân đóng góp. Năm nay với ý nghĩa là lễ hội được công nhận là Văn hóa phi vật thể quốc gia, người dân Đồng Kỵ chúng tôi cảm thấy rất tự hào về lễ hội truyền thống đặc sắc này trên quê hương mình”.
