Đi tìm lời giải về hai chiếc thuyền cổ khổng lồ vùi dưới lòng ao vừa được phát hiện gần thành Luy Lâu

Sau gần 20 ngày khai quật, hai cổ vật được xác nhận là hai chiếc thuyền cổ.

Hai cổ vật được cho là lần đầu tiên được phát hiện bởi một gia đình ở khu phố Công Hà (phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) trong quá trình cải tạo ao nuôi cá vào cuối năm 2024. Gia đình này sau đó đã ngừng cải tạo ao và báo cho chính quyền địa phương. Bước đầu, hai vật cổ được xác định có hình dạng giống chiếc thuyền.

Và mới đây, sau gần 20 ngày khai quật, hai cổ vật được xác nhận là hai chiếc thuyền cổ. Thông tin từ các nhà khảo cổ xác định: Vị trí phát hiện cách thành Luy Lâu khoảng 1km, cách chùa Dâu khoảng 600m về phía đông bắc; cách chùa Tổ (thờ Phật Mẫu Man Nương) khoảng 500m theo đường chim bay. Trong phạm vi khai quật khoảng 300m2, hai chiếc thuyền nằm cách nhau khoảng 2m. Một chiếc có chiều dài khoảng 15m, rộng 2,2m; chiếc còn lại dài 14m, rộng khoảng 1,6m. Dù nằm sâu dưới lòng đất song các thuyền đang giữ được hình dạng khá nguyên vẹn.

Thuyền cổ được phát hiện được cho là dùng đinh gỗ, lòng thuyền được đục từ một thân cây gỗ nguyên.

Theo vị trí khai quật, hướng sông Dâu theo chiều Bắc - Nam, thuyền đang nằm ngang theo chiều Đông - Tây. Không gian tổng thể, vị trí thuyền cách thành Luy Lâu theo đường chim bay khoảng 800m. Nếu lấy thành Luy Lâu làm tâm, quay bán kính 1km thì xung quanh khu vực này dày đặc di tích đình, chùa.

TS Phạm Văn Triệu - Phó Trưởng phòng Khảo cổ học lịch sử (Viện Khảo cổ học) cho biết, đây có thể là thuyền song thân, kỹ thuật ghép mộng. Toàn bộ thuyền dùng đinh gỗ, lòng thuyền được đục từ một thân cây gỗ nguyên.

Các chuyên gia vẫn đang xác định niên đại và chủng loại của hai chiếc thuyền. Các mẫu vật được thu thập và phân tích bằng phương pháp đồng vị phóng xạ Carbon-14 (C14). Quá trình này do Viện Khảo cổ học phối hợp với Viện Khoa học và Kỹ thuật Hạt nhân thực hiện. Dự kiến 20-25 ngày có kết quả.

Các chuyên gia ước đoán, hai thuyền cổ có niên đại khoảng thế kỷ XI đến thế kỷ XIV. Thuyền làm bằng gỗ táu và gỗ lim. Việc phát hiện lần này nên được sự quan tâm của các chuyên gia quốc tế. Phương án bảo tồn cũng được các chuyên gia đưa ra. Trả lời trên báo, PGS.TS Bùi Minh Trí cho rằng, có thể bảo tồn bằng một trong hai phương án.

Phương án thứ nhất là lấp lại khu vực khảo cổ để giữ nguyên trạng di tích dưới lòng đất, đồng thời khoanh vùng bảo vệ. Sử dụng hình ảnh 3D tái hiện con thuyền sẽ được sử dụng để phục vụ du khách và người dân, giúp họ hình dung rõ nét về hiện vật mà vẫn đảm bảo công tác bảo tồn.

Phương án thứ hai là bảo tồn ngay tại chỗ mà không lấp, bằng cách xây dựng một bể chứa nước nhằm duy trì hiện trạng con thuyền. Phương án này cho phép du khách tham quan trực tiếp, mang lại giá trị bảo tồn lâu dài và bền vững. Sớm ứng dụng công nghệ quét 3D để ghi lại toàn bộ cấu trúc con thuyền. Điều này sẽ giúp thu thập dữ liệu phục vụ phân tích, so sánh, mở rộng nghiên cứu, đồng thời tạo cơ hội đưa thông tin ra quốc tế, qua đó tìm kiếm sự hỗ trợ về chuyên môn và kỹ thuật từ các chuyên gia nước ngoài.

Ông Lê Quang Vụ - chuyên viên Cục Di sản văn hóa đề nghị, bảo tồn tại chỗ là bảo tồn tối ưu nhất ở giai đoạn này. Cũng như cần mở rộng hố thăm dò để có thêm thông tin về hai thuyền cổ…

Còn ông Nguyễn Văn Đáp - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh thì đánh giá, đây là phát hiện quan trọng.