Nằm ở phía Bắc dòng sông Cầu, thuộc địa phận xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, Chùa Bổ Đà là một ngôi chùa có kiến trúc độc và lạ.
Cùng với chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà là trung tâm Phật giáo lớn của Bắc Giang thuộc Thiền phái Trúc Lâm.
Ca dao xưa có câu: "Thứ nhất là chùa Đức La,Thứ nhì chùa Bổ, thứ ba chùa Tràng".
Tương truyền rằng, vào thế kỷ thứ 11, dưới chân núi Bổ có một gia đình tiều phu tuy nghèo nhưng rất tốt bụng, chăm chỉ hiền lành, dân trong làng ai cũng quý mến.
Hiềm một nỗi đã ngoài 40 tuổi mà họ vẫn chưa có con.
Ngày tháng qua đi, họ chỉ còn biết cầu khấn “Quan Thế Âm Bồ Tát” và lời cầu của họ đã ứng nghiệm.
Một hôm, người chồng vào rừng gặp một cây thông già trên núi, ông giơ rìu định chặt về nhưng khi bổ nhát đầu tiên bỗng dưng từ thân cây bật ra 32 đồng tiền. (Đó là 32 phép ứng hiện của “Quan Thế Âm Bồ Tát”).
Người tiều phu sung sướng chạy về khoe với dân làng, ai cũng vui cho họ.
Ít lâu sau vợ ông sinh được một cậu con trai khôi ngô, tuấn tú, ông đặt tên là Minh.
Để tỏ lòng thành và tạ ơn “Quan Thế Âm Bồ Tát”, ông dựng chùa ngay gốc cây thông già. Đó chính là chùa “Quan Âm”, dân gian thường gọi là “chùa Bổ - núi Bổ Đà”.
Sau gọi là “chùa Thượng” vì chùa ở cao trên sườn núi. Vì thế, người dân thường đồn nhau, gọi đây là ngôi chùa cầu con.
 |
| Cổng vào chùa Bổ Đà rêu phong cổ kính. |
Chùa Bổ là một trong những nơi còn giữ nguyên bản nét kiến trúc truyền thống Việt cổ.
Chùa có kiến trúc độc đáo và khác biệt so với các ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc Việt Nam, đó là lối kiến trúc “nội thông ngoại bế” tạo vẻ u tịch, thanh vắng và huyền thoại, xung quanh là đồi núi.
 |
| Mái ngói chùa độc và lạ. |
Lối vào chùa nền lát đá muối có kích thước to nhỏ khác nhau, xây theo kiến trúc thời Nguyễn mang dáng dấp gác chuông.
 |
| Lối vào chùa được lát bằng đá muối. |
Nét cổ của ngôi chùa còn được thể hiện qua bộ kinh Phật khắc trên gỗ thị cổ nhất Việt Nam, được xếp trên 8 chiếc giá, mỗi giá có 4 tập sách kinh bằng 240 tấm ván gỗ hợp thành, tất cả có khoảng 2000 tấm.
Mỗi tấm gỗ dùng để khắc kinh dài trung bình là 50cm, rộng 25cm và dày khoảng 2,5cm.
Kinh được khắc nổi bằng những nét chữ Hán đầy tinh xảo, chưa hề có dấu hiệu mai một nét chữ bởi thời gian.
 |
| Nét hoa văn cổ và độc đáo. |
 |
| Hành lang chùa nhiều cột gỗ. |
 |
| Giếng nước cổ. |
Vườn tháp với 97 ngôi tháp (là vườn tháp lớn nhất Việt Nam), các ngôi tháp tại chùa được xây dựng chủ yếu bằng đá và gạch chỉ, mạch được chít bằng vôi trộn mật mía và bột giấy bản nên rất bền và mịn.
 |
| Vườn tháp tại chùa Bổ. |
 |
| Tường đất bao quanh chùa. |
Hằng năm, vào ngày 16, 17, 18 tháng 2 âm lịch Lễ hội Bổ Đà được tổ chức với sự tham dự của nhiều du khách gần xa để cầu mong sức khoẻ, an bình và hạnh phúc.
