Chương trình thử nghiệm tách các nội dung Fan Page không trả phí sang một bảng tin mới tên gọi Explore đã cho thấy tầm nhìn khủng khiếp của Mark Zuckerberg: cả thế giới phải phụ thuộc vào Facebook. Trong một bài viết có tên gọi “Lần sụt giảm organic reach (truy cập tự nhiên) lớn nhất trong lịch sử” đăng tải lên Medium, một nhà báo tại Slovakia cho biết 6 trang truyền thông lớn nhất của nước này vừa chứng kiến lượng like, comment và share giảm 4 lần vì bị “hạ cấp” xuống Explore.
Hơn bao giờ hết, giờ là lúc các nhà xuất bản nội dung và các nhãn hàng cần phải lo lắng về số phận của mình. Facebook từng là một thế lực giúp các nội dung Internet lan truyền theo mô hình virus. Giờ đây, Facebook đã rút đi sự hậu thuẫn miễn phí của mình với một thông điệp “ngầm” rất cứng rắn: muốn tiếp tục tốt đẹp như trước thì bỏ tiền ra mua chỗ trên News Feed “xịn”, không thì chấp nhận về với Explore.
 |
| Explore là phiên bản "hạng hai" của News Feed, dành riêng cho những Page không mua chỗ đăng bài Sponsored. |
Trong thông báo chính thức, lãnh đạo bộ phận News Feed đã phải lên tiếng trấn an: tách rời News Feed (bài viết từ bạn bè “thật” cùng các Page có trả tiền quảng cáo) và Explore (bài viết từ các Page không trả tiền cho Facebook) chỉ là một thử nghiệm. Facebook “chưa có kế hoạch nhân rộng ra toàn cầu”.
Điều đó không có nghĩa rằng các Fan Page nên yên tâm sinh sống trên Facebook theo cách trước đây. Từ rất lâu, các dịch vụ Internet đều đã đi đến quan điểm rằng miễn phí cho người dùng thì được, miễn phí cho các doanh nghiệp (hoặc người kinh doanh) thì không. Facebook hiển nhiên có các chương trình quảng cáo để bán, nhưng các nhãn hàng và các nhà xuất bản nội dung không nhất thiết phải trả tiền cho Facebook để được hưởng một số lợi ích từ mạng xã hội 2 tỷ người này: không mua Sponsored, bài viết của Fan Page vẫn có thể chạm đến một lượng người dùng nhất định, vẫn sẽ gián tiếp tạo ra doanh thu.
Tức là, khác với quy chuẩn chung của ngành công nghiệp web, Facebook đang “ban ơn” miễn phí cho các đối tượng xuất bản nội dung và các nhãn hàng.
 |
| Thực tế là nhiều Page (cả "chính chủ" lẫn không chính chủ) sử dụng chính những gì Facebook cung cấp để "ăn" vào nguồn sống của Facebook: quảng cáo. |
Nhưng các Fan Page thì không muốn dừng lại ở đó. Những bài đăng kiểu "Hôm nay Chi có sử dụng sản phẩm A" vẫn là một cách quảng cáo kiếm tiền kiếm tiền mà không cần phải mất một đồng để mua Sponsored hay banner trên Facebook. Các fanpage với những cái tên “không liên quan” là một cách để các nhà xuất bản nội dung khéo léo tăng view không chính thống. Hiển nhiên, chúng cũng làm rác News Feed của người dùng khi họ "phải" đọc cả nội dung từ bạn bè lẫn nội dung từ các Fan Page.
Dĩ nhiên, người dùng cũng có lỗi khi cứ Like "vô tội vạ". Song, sự thật là kể cả khi người dùng có lỗi VÀ bớt lên News Feed hơn, doanh thu chính thống của Facebook sẽ bị ảnh hưởng. Không ai nên đổ lỗi cho khách hàng của mình, và Facebook phải bắt tay vào giải quyết vấn đề Fan Page.
Rõ ràng là giải pháp nằm ở một phương pháp kinh doanh mạnh tay hơn với các Page. Không có cách nào hợp lý hơn là tạo ra sự khác biệt giữa nhãn hàng có trả tiền (để lên News Feed cùng bạn bè thật của người dùng) và không trả tiền (bị dồn vào Explore).
 |
| Cuộc sống của các Fan Page sẽ trở nên khó khăn hơn, nhưng người dùng THƯỜNG chắc chắn sẽ hưởng ứng. Và Facebook sẽ thu thêm nhiều tiền. |
Cao tay nhất, động thái này xảy ra rất lâu sau khi Facebook thực hiện nỗ lực “ép” những người nổi tiếng phải chuyển kênh giao tiếp chính thành Fan Page thay vì dùng trang cá nhân. Nếu “đẩy” nốt nội dung từ những người đang Follow (theo dõi) sang Explore, Facebook sẽ vừa được tiếng là công cụ giao tiếp chuẩn mực nhất giữa người thật và người thật, vừa được “miếng” từ doanh thu quảng cáo mà các nhãn hàng buộc phải chi ra để mua chỗ Sponsored.
Hiển nhiên, mọi thứ vẫn có thể đi theo hướng đang được các Fan Page mong ước: thử nghiệm chỉ là thử nghiệm nhất thời, và News Feed sẽ tiếp tục giữ nguyên như bây giờ. Nhưng, mọi chuyện cũng có thể đi theo hướng xấu hơn: Facebook cũng có thể “im ỉm” hạ cấp các nội dung Fan Page không trả phí để nhường chỗ cho nội dung từ bạn bè và nội dung Fan Page có trả phí. Bất chấp tương lai như thế nào, 2 sự thật này sẽ khiến tất cả các nhà xuất bản nội dung và các nhãn hàng phải đau đầu: 1, Facebook nắm đến 2 tỷ người dùng trên toàn cầu, là thế lực mà Google cũng không thể đánh bại được và 2, không một thế lực nào muốn bị qua mặt cả.
