Đắk Nông: “Cô ơi! Em đã nhịn đói từ hôm qua tới nay rồi”

Hôm ấy, cô Huệ phải dành ra 15 phút đầu giờ, xuống tận chiếc giường nơi Sảng đang nằm để hiểu rõ tình hình. Có lẽ, đó là lần đầu tiên, sau rất nhiều lần đặt chân đến “khu nội trú” của học sinh, cảm giác của cô Huệ lại nghẹn ngào, khó tả đến như vậy. Trong căn phòng chật hẹp, bám đầy bùn đất và thiếu ánh sáng, hai học trò của cô đang nằm thều thào trên giường. Ngay lúc đó, cô chỉ kịp định thần, rồi tức tốc chạy đi mua bành mì và mấy gói mì tôm về pha cho học trò đang trong cơn đói lả.

Xót xa những bữa cơm nội trú

Sảng là 1 trong gần 70 học sinh của Trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc phải ở nội trú vì nhà cách xa trường hơn 20km. Hàng tuần, em được bố mẹ gửi gạo, rau và một ít cá khô kèm theo mấy chục ngàn để ăn uống sinh hoạt. Bữa cơm của em chủ yếu chỉ là cơm với canh bí, cá khô kho mặn. Những ngày cuối tuần, khi trong người không còn đồng nào, cá khô, canh bí cũng trở thành món ăn "xa xỉ", các em chỉ có thể tìm tới gói mì tôm, pha chế để làm canh ăn chung với cơm.

Bữa cơm nội trú chỉ có cơm trắng và rau xào, nước mắm

Theo thầy La Minh Tuấn, hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc, hàng tuần em Sảng được gia đình chu cấp gạo và tiền nhưng do mới học lớp 1, còn đang độ tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới” nên số tiền bố mẹ cho, em chỉ tiêu trong một hoặc hai ngày đầu tuần. Những ngày sau đó, do không còn tiền, em phải đổi gạo để mua thức ăn nên mới xảy ra chuyện “nhịn đói từ hôm qua tới nay” và “xin cô giáo gọi điện cho bố mẹ mang gạo và thức ăn ra cho em”.

Giống như Sảng, cuộc sống nội trú của Phùng A Sử, học sinh Trường tiểu học Bế Văn Đàn (xã Quảng Hòa, huyện Đắk G’Long) cũng khó khăn, thiếu thốn không kém. Cậu học trò lớp 5 năm nay vừa tròn 15 tuổi, là người lớn tuổi nhất nên cậu trở thành anh cả trong căn nhà nội trú với 11 đứa em không cùng họ hàng. Hàng ngày, sau giờ học, cậu học sinh người H' Mông này phải đảm đương việc cơm nước cho mấy đứa nhỏ còn lại.

Hơn 11h trưa, Sử mới chạy một mạch từ trường về đến nhà. Quăng vội chiếc cặp sách xuống giường, Sử lao ngay xuống bếp nấu cơm để chiều còn kịp đi thi. Quệt ngang dòng mồ hôi đang chảy cay xè mắt, Sử cho biết: "Tất cả chúng em đều ở xã khác đến đây học nhờ, nhà cách trường hơn 15km nên phải mượn nhà dân để ở, cuối tuần bố mẹ mới lên đón. Trong số 12 người đang ở đây, em được bố mẹ gửi cho nhiều tiền và gạo nhất, mỗi tuần là 3kg gạo và 30 ngàn".

Hết gạo, hết thức ăn, hết tiền nhiều em phải ăn mì tôm cầm cự đến cuối tuần.

“Với số tiền và gạo ấy, chúng em phải ăn tiêu làm sao cho đủ từ thứ hai đến thứ sáu. Hàng ngày chúng em góp tiền, gạo nấu cơm chung. Bữa cơm cũng chỉ có rau và nước mắm, còn nếu trong tuần có bữa nào ăn trứng thì cuối tuần phải mua mì tôm về làm canh hoặc đi xin thức ăn của các bạn nhà khác”, Sử nói vẻ ngượng ngùng.

Là người có nhiều năm gắn bó với ngôi trường vùng cao Quảng Hòa, thầy Nguyễn Quang Trung, giáo viên Trường THCS Quảng Hòa không biết bao nhiêu lần xót xa trước bữa cơm của học sinh nội trú.

Thầy bảo: “Có lần vào đúng bữa trưa, tôi đi qua nhà nội trú của học sinh. Thấy tụi nhỏ đang xúm nhau lại chỗ chậu nước nên tôi chạy lại xem, không ngờ rằng, chúng đang làm thịt chuột để ăn. Một lần khác, tôi vào tận bếp, xem những nồi cơm của tụi nhỏ, nồi cơm vẫn còn nguyên nhưng đã mốc xanh, mốc đỏ. Vì không có thức ăn nên chúng nấu cơm rồi để đó. Nhìn cảnh ấy chẳng giáo viên nào mà cầm lòng nổi”.

Thiếu ăn, thiếu cả chỗ ở

Ngoài những thiếu thốn trong bữa ăn khiến nhiều học sinh phải nhịn đói đến trường thì học sinh xã Quảng Hòa còn thiếu cả chỗ ở. Hiện nay có khoảng hơn 100 em học sinh của cả ba trường đang ở khu “nội trú” tự phát, tức là phụ huynh các em tự thuê hoặc mượn nhà dân để các em trọ học. Trong số học sinh nội trú này, phần lớn là các em học từ lớp 1 đến lớp 5.

Sử là anh cả trong nhà nên đảm nhận luôn việc nấu nướng cho các em.

Theo thầy La Minh Tuấn, gần 70 học sinh đang ở nội trú đều là học sinh dân tộc H' Mông, nhà ở tận khu vực Suối Phèn (cách trường ít nhất 22km). Những năm trước, khi chưa có nhà xây kiên cố thì nhà trường phải dành một khoảng đất trong khuôn viên để các học sinh ở Suối Phèn tự dựng lều trọ học. Cách đây 2 năm các em được một đoàn từ thiện xây hỗ trợ 6 phòng bán trú, bây giờ chuyển thành nơi ở thường xuyên của 68 em.

Mỗi căn phòng rộng 12 m² được bố trí kê 4 chiếc giường tầng. “Phòng nhìn chật chội vậy thôi nhưng cũng đủ cho 12 em trong một phòng, hai em ngủ chung một giường vẫn được. Từ ngày có nhà xây kiên cố, mấy căn nhà tôn cũ được chuyển thành nơi nấu ăn và nhà tắm. Tuy nhiên do không có điện, các em vẫn phải sử dụng củi đế nấu nướng, ngoài giờ học ở lớp, học ngoài giờ, các em còn dành thời gian đi nhặt củi” - thầy Tuấn chia sẻ thêm.

Vì không có phòng, Chư phải kê chiếc giường ngay cạnh bếp

Trong khi đó, hơn 30 học sinh Trường tiểu học Bế Văn Đàn, THCS Quảng Hòa phải mượn lại 3 căn nhà tái định cư của người dân trong xã làm nơi trọ học. Mỗi căn nhà rộng khoảng 20m² vừa là chỗ ở, vừa là bếp của ít nhất 8 học sinh.

Bên trong căn nhà nội trú của Phùng A Sử, những bức tường đã bong tróc hết vôi vữa, nhiều chỗ cáu bẩn bám thành lớp dày. Nhà có hai phòng nhưng có tới 12 học sinh (cả nam, nữ) nên Mùa Thị Chư (học sinh lớp 5) cùng hai bạn khác phải ngủ dưới bếp và lối ra vào nhà vệ sinh. “Ngày mới tới đây, anh chị làm cho em một chiếc giường bằng những thân lồ ô đập dập, bên trên trải một chiếc chiếu đã rách tả tơi. Bên dưới này là nơi để sách vở, quần áo, củi và xong nồi”, vừa nói, Chư vừa chỉ tay xuống gầm giường nơi em đang ngồi.

Căn nhà nội trú được mượn của xã là nơi ở của 8-12 em học sinh nam nữ

Thầy Đỗ Ngọc Khanh, Hiệu trưởng Trường THCS Quảng Hòa cho biết, với hơn 90% hộ nghèo, xã Quảng Hòa là địa phương có nhiều hộ nghèo nhất tỉnh Đắk Nông, việc học hành của con em trong xã vì thế cũng gặp nhiều khó khăn. Cả ba trường đóng chân trên địa bàn xã đều hy vọng, trong thời gian tới sẽ lập được khu bán trú để các em được hưởng chế độ bán trú qua đó có điều kiện đến đời sống ăn ở, học hành của các em hơn.

Theo UBND xã Quảng Hòa, ngoài học sinh trong xã, tại ba trường này có cả học sinh từ Thác 4 (thôn Phú Vinh, xã Quảng Phú, huyện Krông Nô) đến học nên các em phải xin ở nhờ trong các nhà tái định cư của xã. Tuy nhiên, do nhiều học sinh thuộc diện di dân tự do nên không có hộ khẩu tại địa phương. Mặc dù các trường đều thuộc diện vùng 3, nhưng chế độ cho các em hầu như không được nhận vì các em có mỗi giấy khai sinh.