Đặc xá – mở ra “cuộc đời mới” cho người lầm lỗi

Đặc xá là một chính sách khoan hồng, nhân đạo đặc biệt của Đảng và Nhà nước ta giúp nhiều người phạm tội phấn đấu học tập, cải tạo tốt, có cơ hội sớm hoàn lương.

Chính sách khoan hồng, nhân văn của Đảng, Nhà nước

Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của Việt Nam hoặc trong trường hợp đặc biệt, từ năm 2008 được cụ thể hóa tại Luật Đặc xá được Quốc hội biểu quyết thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2008.

Bên cạnh quy định về đặc xá thì luật pháp nước ta còn quy định về việc giảm thời hạn chấp hành án và chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2018.

Trong những năm qua, các cơ quan Tư pháp, Tòa án, Công an, Viện kiểm sát đã phối hợp thực hiện tốt công tác xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho các phạm nhân trên toàn quốc. Việc đặc xá có tác dụng khuyến khích những người bị kết án đang chấp hành án phạt tù tích cực học tập, lao động, chấp hành tốt các quy định, nội quy cơ sở giam giữ để có thể sớm trở về đoàn tụ với gia đình và cộng đồng.

Từ đó, nhiều mô hình, phong trào, cách làm hay giúp đỡ người phạm tội hoàn lương đã huy động, phát huy vai trò của tổ chức, đoàn thể xã hội và nhân dân cùng chung tay giúp người được đặc xá.

Như các mô hình quản lý giáo dục, giúp đỡ người chấp hành xong án phạt tù tái hòa nhập cộng đồng, cảm hóa người lầm lỗi ở cộng đồng dân cư, phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư... Qua đó, phần lớn người được đặc xá, tha tù đã thoát khỏi tâm lý tự ti, mặc cảm, từng bước tạo lập cuộc sống mới, trở thành người có ích trong cộng đồng.

Đặc xá như mở ra “cuộc đời mới” đối với những người biết ăn năn, hối cải, ngày mai, ngày kia họ được trở về, sẽ là những người tự do viết tiếp ước mơ của mình. Họ được Nhà nước cho vay vốn làm ăn, được tạo điều kiện để tái hoà nhập cộng đồng để không bao giờ lặp lại sai lầm…

Trước mỗi dịp đặc xá, cán bộ trại giam số 6 - Nghệ An phổ biến cho các phạm nhân về quyền và nghĩa vụ đối với những người được đặc xá. Ảnh Phạm Kiên/TTXVN

Năm nay, nhân dịp 50 năm Ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), Chủ tịch nước đã ký Quyết định số 266/QĐ-CTN về đặc xá năm 2025.

Cụ thể, ngày 29/4, Văn phòng Chủ tịch nước phối hợp với Bộ Công an, Toà án nhân dân tối cao, Bộ Ngoại giao tổ chức họp báo công bố Quyết định đặc xá năm 2025 của Chủ tịch nước. Tại đây, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà công bố Quyết định đặc xá số 767/QĐ-CTN do Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Lương Cường ký ban hành ngày 29/4/2025.

Chủ tịch nước quyết định đặc xá cho 8.055 phạm nhân đang chấp hành án phạt tù và 1 người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, có đủ điều kiện được hưởng đặc xá năm 2025.

Theo Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà, đặc xá năm 2025 một lần nữa tiếp tục khẳng định chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước CHXNCN Việt Nam và truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội.

Đồng thời, đặc xá cũng là sự ghi nhận kết quả cải tạo, chấp hành tốt các nội quy, quy định của phạm nhân; là kết quả của quá trình giáo dục, cải tạo phạm nhân, thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa trại giam, gia đình, các cơ quan có liên quan và toàn xã hội trong việc thực hiện chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước Việt Nam.

Cũng như các lần đặc xá trước đây, quá trình xét, quyết định đặc xá cho những phạm nhân đang chấp hành án phạt tù và những người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù được thực hiện chặt chẽ, công khai, công bằng, chính xác và bảo đảm dân chủ theo quy định của pháp luật.

Cán bộ trại giam số 6 - Nghệ An phổ biến, tư vấn về chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước đối với người phạm tội bị kết án phạt tù. Ảnh Phạm Kiên/TTXVN

Trung tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an, cho biết trong số 8.055 phạm nhân được đặc xá lần này, có 741 phạm nhân phạm các tội về xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, còn có 25 phạm nhân là người nước ngoài (21 phạm nhân là nam và 4 nữ), thuộc 9 quốc tịch khác nhau.

Theo Thứ trưởng Bộ Công an, tổng số phạm nhân hiện nay trong các trại giam, trại tạm giam, cơ sở giam giữ của Bộ Công an khoảng trên 190.000 phạm nhân, và con số này thay đổi thường xuyên. Số 8.055 phạm nhân được đặc xá lần này chiếm trên 4% tổng số phạm nhân đang bị giam giữ.

Ai cũng có cơ hội làm lại cuộc đời

Mỗi phạm nhân vào thụ án đều có câu chuyện, hoàn cảnh riêng. Và trong những ngày này, các phạm nhân có tên trong danh sách được đề nghị đặc xá đang mong ngóng từng giờ để được trở về bên gia đình, khép lại một khoảng tối trong quá khứ và mong muốn một tương lai tốt đẹp hơn.

Theo Công an TP Hà Nội, xác định công tác đặc xá là nhiệm vụ chính trị quan trọng, Công an TP đã chủ động, nghiêm túc triển khai thực hiện theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chủ tịch nước, Hội đồng tư vấn đặc xá Trung ương và Bộ Công an. Với phương châm “đúng pháp luật, dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, chặt chẽ, đúng đối tượng, đúng điều kiện, không để xảy ra sai sót và tiêu cực”, Công an TP đã sớm ban hành kế hoạch, tổ chức tập huấn cho cán bộ, chiến sĩ, đồng thời chỉ đạo các Trại tạm giam của Công an TP thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, đúng quy trình xét duyệt đặc xá.

Hướng dẫn phạm nhân nghiên cứu tài liệu để đối chiếu tiêu chuẩn đặc xá. Ảnh: CAHN

Tại Trại tạm giam số 1 - Công an TP Hà Nội, hơn 80 phạm nhân được đề nghị đặc xá đã được Trại tạm giam phổ biến công khai về điều kiện, tiêu chuẩn đặc xá; Cán bộ quản giáo cũng hỗ trợ những người đủ điều kiện làm đơn, viết cam kết và hướng dẫn họ hoàn thiện hồ sơ theo quy định. Với niềm tin vào chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng, Nhà nước, hơn 80 phạm nhân đang hồi hộp mong chờ ngày trở về để trở thành công dân có ích cho xã hội.

Chính sách đặc xá không chỉ là sự khoan dung của Nhà nước đối với người phạm tội biết ăn năn hối cải, mà còn là động lực để họ nỗ lực cải tạo, sửa mình, hướng về cuộc sống tốt đẹp.

Tưng là nhân viên văn phòng, phạm nhân N. H. S (SN 1993, trú tại huyện Đông Anh), trong một lần đi liên hoan và sử dụng đồ uống có cồn đã gây tai nạn khiến một người thiệt mạng và bị kết án 3 năm tù giam. Những tháng ngày sau song sắt là quãng thời gian để S suy ngẫm, ân hận về lỗi lầm với khao khát được sớm trở về gia đình, làm lại cuộc đời.

“Lúc đầu vào trại, tôi đau buồn lắm. Nhất là nghĩ đến vợ và hai con thơ dại ở nhà. Nhưng được cán bộ quản giáo động viên, chia sẻ, tôi đã thay đổi suy nghĩ, cố gắng cải tạo tốt. Những ngày này, tôi đếm từng phút giây chờ mong được trở về với vợ con. Được hưởng chính sách đặc xá là một ân huệ lớn. Tôi tự hứa sẽ sống tốt, trở thành người cha, người chồng có trách nhiệm và là công dân có ích cho xã hội” - Sơn xúc động chia sẻ.

Những phạm nhân khác cũng đang từng ngày nỗ lực cải tạo, hy vọng một ngày không xa sẽ được hưởng sự khoan hồng. Phạm nhân Nguyễn Văn Chiến - dù chưa được đặc xá lần này - vẫn cảm thấy lạc quan: “Tôi chưa đủ điều kiện nhưng thấy anh em được xét đặc xá khiến tôi rất mừng. Tôi sẽ cố gắng hơn nữa để cải tạo thật tốt, chờ cơ hội tiếp theo”.

Gần gũi, chia sẻ, động viên phạm nhân cải tạo tốt. Ảnh: CAHN

Trung tá Trần Ngọc Hạnh - Trưởng phân trại quản lý phạm nhân, Trại tạm giam số 1 cho biết, ngay khi có Quyết định đặc xá năm 2025, đơn vị đã niêm yết công khai các tiêu chuẩn, điều kiện xét đặc xá tại các buồng giam, nhà học tập, khu vực thăm gặp để phạm nhân nắm rõ, tự đối chiếu. Đơn vị còn tổ chức phát thanh, tuyên truyền hằng ngày để người chấp hành án hiểu rõ chính sách của Đảng và Nhà nước, từ đó tự giác cải tạo.

Đáng chú ý, để chuẩn bị cho ngày các phạm nhân được đặc xá tái hòa nhập cộng đồng, Công an Thành phố đã phối hợp tổ chức các hoạt động tư vấn tâm lý, hướng nghiệp, dạy nghề và trang bị kỹ năng sống cho người được đề nghị đặc xá. Những khóa học về hòa nhập cộng đồng giúp họ vững vàng hơn, xóa bỏ mặc cảm, sẵn sàng làm lại cuộc đời.

Đối với những phạm nhân chưa được đặc xá đợt này, công tác tuyên truyền, giáo dục vẫn tiếp tục được đẩy mạnh để khơi dậy niềm tin, tạo động lực phấn đấu. Chính sách khoan hồng luôn rộng mở, chỉ cần người phạm tội thực sự ăn năn, quyết tâm cải tạo, sẽ có ngày họ được tha thứ.

Theo kế hoạch, ngày 1/5/2025, Công an TP Hà Nội sẽ tổ chức lễ công bố Quyết định đặc xá, tiến hành tha người được đặc xá đúng quy định, trang trọng và đầy ý nghĩa nhân văn. Để tạo điều kiện thuận lợi cho người được đặc xá trở về, Công an TP đã chỉ đạo lực lượng Công an cấp cơ sở phối hợp cấp ủy, chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể xây dựng kế hoạch tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ họ hòa nhập cộng đồng.

Chính sách đặc xá thể hiện rõ quan điểm của Đảng, Nhà nước ta: Luôn giang rộng vòng tay nhân ái, trao cơ hội cho những người từng lầm lỗi biết sửa mình. Đó không chỉ là một quy định của pháp luật mà còn là điểm tựa cho những người lầm lỡ đứng dậy, làm lại từ đầu.

Ánh sáng của đợt đặc xá 30/4/2025 không chỉ thắp lên hy vọng cho hàng nghìn phạm nhân trên cả nước, mà còn khẳng định tinh thần nhân đạo sâu sắc của chế độ ta. Sự chuẩn bị chu đáo, nhân văn của Công an TP Hà Nội trong công tác đặc xá chính là minh chứng sống động cho điều đó - rằng mỗi con người, dù từng lầm lỗi, nhưng nếu biết ăn năn hối cải, phấn đấu sửa chữa thì đều có cơ hội được trở về và xứng đáng được cộng đồng đón nhận, để làm lại cuộc đời, trở thành công dân có ích cho xã hội.