Một cuộc khủng hoảng mới đang leo thang ở khu vực biên giới Mỹ - Mexico khi các quan chức nhập cư đã giữ hàng trăm gia đình vượt biên trong các cơ sở tạm bợ, bao gồm cả bãi đỗ xe.
Hệ thống nhập cư Mỹ tới “giới hạn”
Tại một cuộc họp báo ở El Paso, Texas, ngày 27/3, Ủy viên Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) Kevin McAleenan cho hay sự gia tăng số lượng người nhập cư từ Trung Mỹ đã đẩy hệ thống nhập cư Mỹ tới "giới hạn" và họ phải huy động mọi nguồn lực sẵn có để đối phó.
Với số lượng người bị bắt ở biên giới đã đạt mức cao nhất trong vòng 10 năm trở lại đây, các nguồn lực của CBP đang dần cạn kiệt. Bên cạnh đó, sự thay đổi thành phần những người vượt biên, là các gia đình Trung Mỹ chứ không phải nam giới Mexico như trước, cũng làm phát sinh vấn đề.
 |
| Một gia đình nhập cư trèo qua hàng rào ở biên giới Mỹ - Mexico hồi cuối tháng 11 năm ngoái. |
"Chúng ta đang đối mặt với cuộc khủng hoảng về năng lực xử lý", Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Arizona David Schweikert nhận xét. "Chúng ta không có khả năng xử lý số lượng người quá lớn đang tập trung ở biên giới vào lúc này". CBP ước tính trong tháng ba, số gia đình vượt biên vào Mỹ sẽ vượt quá 55.000, mức cao nhất từ năm 2012 đến nay.
Những tháng mùa xuân và mùa hè ấm áp sắp tới có thể đẩy lượng người lên cao hơn nữa. Một thập kỷ trước, những người vượt biên vào Mỹ chủ yếu là nam giới trưởng thành đến từ Mexico. Việc đưa họ về nước diễn ra nhanh hơn, thường chỉ bằng cách đi bộ qua biên giới.
Nếu bị bắt, họ cần tương đối ít dịch vụ y tế, xã hội. Hơn nữa, một luật liên bang năm 2008 và một thỏa thuận song phương có liên quan cho phép Mỹ hồi hương trẻ vị thành niên Mexico không có người giám hộ rất nhanh chóng. Luật trên, mang tên Đạo luật sửa đổi Bảo vệ Nạn nhân Buôn người, không áp dụng với trẻ em đến từ Trung Mỹ.
Việc số lượng trẻ em nhập cư từ Trung Mỹ gia tăng buộc các cơ quan nhập cư Mỹ phải huy động tăng cường nhà tâm lý học, nhà dinh dưỡng, nhà giáo dục cùng hàng loạt chuyên gia khác để chăm sóc. Giới chức biên giới cho biết, giờ đây, có nhiều người nhập cư gặp vấn đề về sức khỏe hơn trước. "Chúng tôi đang làm mọi thứ để đơn giản là tránh một thảm kịch", Ủy viên McAleenan nói.
"Nhưng với số lượng như hiện nay, với tình trạng bệnh tật chúng tôi đang chứng kiến ở biên giới, tôi sợ rằng thảm kịch xảy ra chỉ là vấn đề thời gian".
Tòa án liên bang Mỹ những năm gần đây giới hạn thời gian trẻ em nhập cư bị giam giữ là 20 ngày, đồng nghĩa cơ quan chức năng phải thả những đứa trẻ cùng gia đình chúng trong khung thời gian trên. Điều này đẩy nhanh tốc độ xử lý nhưng lại gây quá tải cho các nhân viên biên giới và khuyến khích người nhập cư tiếp tục tràn vào Mỹ, McAleenan lập luận.
Một lựa chọn khác, chia tách trẻ em và gia đình ở biên giới, đã tạo nên làn sóng phản đối gay gắt hồi mùa hè năm ngoái và tiếp tục là chủ đề tranh cãi. Dòng di cư hiện nay cũng khác trước, bắt nguồn từ tỷ lệ đơn xin tị nạn tại biên giới ngày càng gia tăng. Các gia đình Trung Mỹ tới biên giới thường hướng tới quy chế tị nạn, đặt họ vào một quy trình nhập cư có thể mất nhiều năm để giải quyết.
Nỗi lo “thảm họa biên giới”
Mark Krikorian, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nhập cư, so sánh làn sóng di cư ở biên giới Mỹ hiện tại giống với cuộc khủng hoảng di cư tại châu Âu năm 2015. "Chúng ta đang nhìn thấy thảm họa kiểu Angela Merkel ở biên giới, xuất phát từ những lỗ hổng trong luật pháp của ta mà đảng Dân chủ từ chối cân nhắc thay đổi", ông nói.
Tại cuộc họp báo của McAleenan ở El Paso, các phóng viên chứng kiến cảnh hàng trăm gia đình có trẻ nhỏ đang bị giữ tại một bãi đỗ xe được chuyển đổi thành trung tâm tạm giam. "Đây là giải pháp họ đưa ra ư? Đây không phải giải pháp", Hạ nghị sĩ Escobar tuyên bố.
"Ở cộng đồng của tôi, khi những gia đình này được thả, cộng đồng... phải tìm cách và cố gắng thiết lập các trung tâm lưu trú, cung cấp thực phẩm cho họ và giúp đưa họ tới địa điểm cuối cùng. Nếu chúng tôi có thể làm điều đó chỉ với một phần tài nguyên và quyền lực của chính phủ liên bang thì Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) cũng có thể tìm ra giải pháp tốt hơn".
Theo Escobar, DHS chưa có những bước đi hợp lý để đối phó với xu hướng nhiều gia đình và trẻ em nhập cư dồn về Mỹ trong dài hạn. Biên phòng vẫn sử dụng những buồng giam bê tông nhỏ vốn chỉ phù hợp với đàn ông và thường được gửi trả về Mexico trong vài ngày.
"Họ vẫn hành động và phản ứng theo cùng một cách như vậy suốt 5 năm qua, bất chấp những thay đổi về thành phần người nhập cư", bà nói. Escobar cho rằng nếu Tổng thống Trump thực sự coi tình hình ở biên giới là tình trạng khẩn cấp quốc gia, ông cần tích cực hơn trong việc cung cấp nơi lưu trú và chăm sóc cho những người nhập cư, có thể với sự hỗ trợ từ Cơ quan Đối phó Tình trạng Khẩn cấp Liên bang hay hội Chữ Thập Đỏ.
Với quan điểm "không khoan nhượng", chính quyền Trump đã tìm cách truy tố tất cả những người bị nghi vượt biên bất hợp pháp. Trẻ em không thể đi cùng cha mẹ chúng tới các cơ sở giam giữ tội phạm, vì thế chúng được xếp vào danh sách "không có người giám hộ" và chuyển tới cơ sở chăm sóc của Bộ Y tế và Dịch vụ Xã hội.
Hàng nghìn gia đình đã bị chia cắt tại biên giới Mỹ từ tháng 4 đến tháng 6/2018. Chính quyền cũng gia tăng thời gian chờ đợi đối với những người xin tị nạn. Họ buộc các gia đình xin tị nạn phải lưu lại Mexico, chỉ chấp nhận một số lượng người xin tị nạn nhất định tại cửa khẩu mỗi ngày.
Theo một báo cáo từ DHS hồi tháng 9/2018, việc ép người nhập cư chờ đợi ở cửa khẩu thực tế càng khuyến khích họ vượt biên trái phép hơn. Nhiều người nhập cư nói họ đã cố tìm đường vào Mỹ khi bị từ chối tại cửa khẩu. Tuy nhiên, chính quyền Trump vẫn kiên định với quan điểm của mình.
| Nếu một người nào đó lần đầu tiên bước qua cây cầu Paso del Norte kết nối thành phố El Paso ở Texas, Mỹ, với thành phố Ciudad Juarez của Mexico, họ sẽ không thể phân biệt đâu là Mỹ và đâu là Mexico bởi mọi thứ gần như tương đồng. Ở mỗi bên của cây cầu đều là các đường phố na ná nhau với những hàng dài cửa hiệu, người dân tấp nập mua bán. Điểm khác nhau duy nhất có lẽ nằm ở biển hiệu. Ở phía Mỹ, biển hiệu được viết bằng tiếng Tây Ban Nha trong khi ở phía Mexico là Anh. Tại El Paso, họ quảng cáo các mặt hàng đến từ những thương hiệu Mỹ như Nike, Adidas, Hermes, Prada. Tại Juarez, người ta quảng cáo dược phẩm, dịch vụ nha khoa và thẩm mỹ, xóa nếp nhăn giá rẻ. Đó là hình ảnh về thương mại trong thế giới hiện đại. Hàng nghìn người Mexico đổ sang phía bắc cây cầu để tìm kiếm những sản phẩm Mỹ và hàng nghìn người Mỹ đổ sang phía nam cây cầu để trải nghiệm các dịch vụ của Mexico. Lượng lưu thông qua cầu mỗi ngày đạt khoảng 23.000 người, tương đương 7 triệu người một năm. Trước lời đe dọa đóng cửa biên giới mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đăng trên Twitter hồi cuối tuần trước, người dân hai bên bờ cây cầu đang có chung một nỗi sợ hãi. Họ sợ rằng chỉ với một cú búng tay, Trump có thể phá hủy mối quan hệ suốt 400 năm giữa hai thành phố, khiến cuộc sống của hàng trăm nghìn người rơi vào cảnh khó khăn. Giá trị giao dịch thương mại giữa El Paso và Juarez hàng năm đạt khoảng 82 tỷ USD, biến nơi đây trở thành trung tâm sản xuất lớn thứ 4 khu vực Bắc Mỹ. Nó hỗ trợ khoảng 5 triệu việc làm cho người Mỹ, phần lớn trong lĩnh vực sản xuất và các doanh nghiệp đặt tại các bang như Pennsylvania, Michigan hay Wisconsin, những bang góp phần làm nên chiến thắng của Trump trên đường đua vào Nhà Trắng năm 2016. "Đề cập tới việc đóng cửa biên giới sẽ khiến ngành sản xuất Mỹ gặp rủi ro bởi nguy cơ chuỗi cung ứng hỗ trợ các ngành công nghiệp này bị phá vỡ", Tom Fullerton, giáo sư kinh tế tại Đại học Texas ở El Paso, đánh giá. Fullerton cảnh báo trong ngắn hạn, nó có thể khiến một số doanh nghiệp phá sản và trong dài hạn, các doanh nghiệp sẽ tính đến chuyện rút hoàn toàn khỏi khu vực biên giới. |
