Nếu những người làm phóng viên không được Luật Báo chí đưa vào đối tượng áp dụng thì “phóng viên có quyền và nghĩa vụ thế nào trong hoạt động báo chí?”. Đó là những vấn đề được quan tâm tại buổi Hội thảo góp ý xây dựng Luật Báo chí từ góc nhìn về quyền lợi của phóng viên vừa diễn ra tại Hà Nội.
Thống kê của Chương trình bảo vệ tác nghiệp của Trung tâm Truyền thông phát triển (RED) cho biết, có tới 80% phóng viên bị cơ quan chức năng từ chối cung cấp thông tin, thậm chí bị hành hung khi tác nghiệp bởi phóng viên đó không có thẻ nhà báo (NB).
Theo quy định hiện hành, để được cấp thẻ NB thì phải có tối thiểu 3 năm làm việc liên tục trong cơ quan báo chí (biên chế hoặc hợp đồng dài hạn).
 |
| Ảnh minh họa |
Trong thời gian đó, người làm báo phải dùng giấy giới thiệu của tòa soạn để tác nghiệp. Nhưng giấy giới thiệu không có tác dụng thay thế thẻ NB mà chỉ để giới thiệu phóng viên đến một cơ quan, tổ chức, cá nhân… để tiếp cận thông tin chứ không phải chứng nhận hành nghề thường xuyên.
Trong khi đó, hoạt động báo chí là cả một quá trình và có tính liên tục.NB Phạm Trung Tuyến, Đài Tiếng nói Việt Nam lo lắng: “Thời gian ba năm đầu hành nghề là thời điểm đặc biệt quan trọng của nghề phóng viên. Đó là thời điểm hình thành các thói quen tác nghiệp, quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp của một NB chuyên nghiệp.
Nhưng do không được công nhận hợp pháp việc hành nghề, các NB trẻ buộc phải sử dụng những thủ thuật, mánh lới để đáp ứng công việc. Điều đó gián tiếp tác động tới thói quen hành xử của NB sau này”.Cũng theo ông Tuyến, ngoài thời gian công tác, quy định về bằng cấp cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc sử dụng nguồn lực của các cơ quan báo chí.
“Quy định người được cấp thẻ NB phải có bằng tốt nghiệp đại học là cứng nhắc, bởi có những công việc không cần thiết phải tuyển dụng những cử nhân báo chí. Nhiều NB có mặt tại Hội thảo cũng cho rằng, chính những quy định cứng nhắc này đã tạo ra thói quen lách luật và áp dụng các cơ chế “hợp lý nhưng không hợp pháp”, như cấp giấy giới thiệu khống hoặc ban hành chứng nhận của tòa soạn để thay thế thẻ NB.
Từ những bất cập trên, hội nghị đã chỉ rõ những khuôn khổ cứng nhắc về điều kiện cấp thẻ NB có thể bị lạc hậu, xa rời thực tiễn. Phóng viên nào có đủ điều kiện hành nghề? Đó là câu hỏi mà chỉ các cơ quan báo chí mới có thể trả lời chính xác, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) trong vai trò quản lý nhà nước không thể trả lời thay được.
Để thuận lợi cho hoạt động báo chí, nên chăng Bộ TT&TT chỉ nên giữ vai trò cấp, đổi, thu hồi Thẻ NB theo đề nghị của cơ quan báo chí. Còn điều kiện cấp thẻ nên để các cơ quan báo chí tự chủ và chịu trách nhiệm.
