Chùa được xây dựng trên gò đất cao “ nơi núi sông hội tụ, vạn thủa anh linh” do tấm lòng thảo thơm của ngu]ời dân cúng tiến.
Theo bia cũ của chùa Gia Hưng còn lưu giữ ở xã Trường Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh cho biết chùa khởi công mồng 1 tháng 3 năm Quang Hưng thứ 10 (1587).
Chùa xây xong quy mô tráng lệ, điêu khắc tinh xảo, xa trông như tòa sen như cung ngọc cao ngất sánh ngang Tây Trúc, lâu đài sáng rõ trong vườn hoa, cảnh trí trường xuân, gió sen rực rỡ đời đời truyền đạo”. Đó là không gian của ngôi chùa đã cách xa chúng ta hơn 400 năm mà bây giờ chỉ còn là phê tích.
Về thăm lại quê nhà lòng quá xót xa khi cảnh xưa biến mất theo biến đổi thời cuộc. Trên nền cũ của chùa thấy nỗi u hoài mà hậu thế chưa làm được với người xưa đã gieo mầm tốt tươi.
Nơi gieo điều tốt lành cho nhân gian
Theo nội dung của văn bia chùa Gia Hưng đã được Viện Hán Nôm dịch thì chùa gắn liền với triều đại nhà Lê, khởi công năm 1587 và hoàn thành vào 1588.
Chùa được xây dựng trên gò đất cao “ nơi núi sông hội tụ, vạn thủa anh linh” do tấm lòng thảo thơm của từ tầng lớp quan lại cho tới dân thường cúng tiến.
“Phụng ngự Trần Tịnh cùng mọi người khởi phát từ tâm trung tù chùa Gia Hưng, đúc tượng mới. Ta biết thiện có thiện báo là đương nhiên, sẽ thấy trời giáng trăm điều tốt lành, càng ngày càng có phúc đức, giàu sang mạnh khỏe lâu dài.
 |
| Bà con xã Trường Lộc cùng sư thầy phát quang nền đất cũ để dựng chùa Gia Hưng. |
Đó là điều mong muốn cho bản thân, cho con, cho cháu. Cái phúc đó mãi mãi được người sau trân trọng như Đường Tướng công, Trần Tư đồ. Công danh sự nghiệp tỏa sáng ở đây” (trích văn bia).
Việc trùng tu này là do trước đó ngôi chùa cổ này bị phế tích quá lấu, đổ nát hoang toàn nên Phụng ngự Văn Phúc Trần Tĩnh mới nghĩ chuyện phục dựng. Việc làm của ông như mối lương duyên, giữ gìn một di sản tinh thần cho muôn đời sau.
Nhưng rồi thời gian lâu dài, gần 500 năm, vùng đất Nghệ Tĩnh biết bao binh biến, vật đổi sao dời, ngôi chùa lại thêm một lần nữa đổ nát.
Theo ông Võ Trí Lương, xóm trưởng Quỳnh Sơn cho biết: “ Chùa Gia Hưng bây giờ chỉ còn lại một tấm bia đá đã được con cháu họ Lê đưa ra nhà thờ để bảo tồn.
Việc ngôi chùa trở thành phế tích là do chiến tranh tàn phá và chính quyền nhân dân thời bấy giờ thiếu quan tâm nên ngôi chùa đã trở thành phế tích hoang tàn.
Theo lịch sử Đảng bộ huyện Can Lộc thì chi bộ Nguyệt ao là một trong bảy Chi bộ cộng sản đầu tiên của đảng bộ Can Lộc được thành lập tháng 3/1930 tại chùa Gia Hưng.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa là nơi sinh hoạt, hội họp của quân dân du kích xã Lam Kiều (nay là xã Song Lộc) và xã Trường Lộc”.
Hiểu được giá trị lớn lao về lịch sử, tâm linh bà con xã Trường Lộc luôn mong mỏi, tâm niệm phục dựng lại ngôi chùa cổ để bà con nhân dân có nơi bày tỏ, chia sẽ, nguyện cầu cho sự an lành.
Đó là điều mà trước đó ông cha đã làm, thế hệ tiếp nối phải dựng xây lại con đường yêu thương đó. Nó sẽ là trở về, gửi gắm cho quê nhà của mỗi người con Trường Lộc.
Phục dựng lại từ hoang tàn
Nhân dân xã Trường Lộc đã có tâm nguyện thỉnh sư để cùng gánh vác việc chùa và người được chọn là Thầy Thích Tịnh Quang, phó ban trị sự Hội Phật giáo huyện Can Lộc.
Thầy đã hoan hỉ cùng nhân dân quyết tâm phục dựng, hướng nhân dân đi theo con đường chính đạo, dưới ánh sáng của Phật pháp yêu thương, từ bi.
Gia đình anh Thanh đã thuê diện tích 5.764,7m2 dù thời hạn hợp đồng còn nhưng đã vui vẻ trả lại đất để cho việc giải phóng mặt bằng nhanh gọn.
UBND xã Trường Lộc đã có công văn gưi các cơ quan chức năng xin phục dựng lại ngồi chùa trên nền đất cũ.
Ngày 18/6/2018, UBND huyện Can Lộc đã có công văn số 1001/UBND-NV gửi UBND xã Trường Lộc về việc khôi phục chùa Gia Hưng.
Công văn chỉ đạo: “UBND xã giải quyết dứt điểm việc thuê đất, vận động nhân dân đã thuê đất trồng cây trả cho chính quyền để triễn khai xây dựng chùa Gia Hưng.
Hoàn thiệt thiết kế, quy hoạch, trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt. UBND xã và Ban trị sư Phật giáo giám sát thi công đảm bảo đúng quy định”.
Những ngày này bà con xã Trường Lộc hoan hỉ cùng nhà chùa phát quang cây cỏ, bụi rậm, vùng đất rộng hơn 5 ngàn m2 hiện ra, như mở ra một chương mới, tinh thần mới cho bà con xã Trường Lộc.
“ Việc xây chùa bà con mong ngóng từ lâu, vùng đất Trường Lộc là đất văn hiến, có người đỗ đạt cao như dòng họ Nguyễn Huy mà đỉnh cao là Nguyễn Huy Tự.
Nơi đây có phong cảnh hữu tình, trước đấy đình, chùa, thư viện, cây đa bến nước, sân đình…nhưng bây giờ cũng không còn cảnh cũ, đó là điều đáng tiếc. Việc phục dựng lại ngồi chùa này là sự mở đầu cho con đường tìm lại những di sản của ông cha”, anh Lê Văn Toàn, cán bộ tư pháp xã bày tỏ.
