Người ta ngờ rằng các vị hội đồng chấm giải Sách quốc gia không đọc hết cuốn sách này nên mới không nhận biết có nội dung thô tục trong đó.
Trong phần giới thiệu về cuốn sách "Chim ưng và chàng đan sọt", Ban Tổ chức Giải thưởng Sách quốc gia 2018 viết: "Đây là cuốn tiểu thuyết lịch sử viết về nhân vật Phạm Ngũ Lão, một anh hùng xuất thân bình dân. Bên cạnh đó là các hình tượng Trần Hưng Đạo, Trần Khánh Dư... trong không gian cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông.
Cuốn sách gọn gàng, sinh động, không sa đà vào tư liệu, mà thanh thoát, bay bổng, thành một hình tượng trong lòng người đọc". Sau khi đọc cuốn sách, dịch giả Lê Quang bình luận: "Chim ưng và chàng đan sọt" không thiếu những đoạn rẻ tiền và hạ cấp. Ngôn ngữ không chỉ tục tĩu mà ngô nghê. Tiếc cho cả một hội đồng chấm giải hình như… ngủ gật".
Hư cấu… vụng bút
Cá nhân tôi là người biết đến tác giả và cuốn sách này từ năm 2016 khi xảy ra vụ xì-căng-đan nhà văn Bùi Việt Sỹ tố cáo nhà văn Uông Triều "đạo văn" một số chi tiết từ "Chim ưng và chàng đan sọt" (NXB Hội Nhà văn) để đưa vào tiểu thuyết "Sương mù tháng giêng" (NXB Trẻ). Đáng tiếc là sự việc chỉ rộ lên rồi không có bất cứ cơ quan nào phân xử. Cuốn sách này đã được trao giải B (không có giải A) của Hội Nhà văn Việt Nam từ cuộc thi tiểu thuyết giai đoạn 2011-2015.
Đến nay, sau khi "Chim ưng và chàng đan sọt" được trao giải C giải thưởng Sách quốc gia 2018 cho mục Sách hay thì cuốn sách đã bị bạn đọc phản ứng dữ dội vì trang 37 miêu tả cảnh sex một cách thô tục.
Tác giả Bùi Việt Sỹ cho rằng ông bị "ném đá" vì có những người "ghen ghét". Nhưng nhìn một cách công bằng, không ai ném đá ông vì ghen ghét mà bạn đọc phẫn nộ dậy sóng bởi vì chi tiết miêu tả chuyện tình dục thô thiển và.. vụng bút trong đó.
 |
| Bìa sách đoạt Giải Sách hay Giải thưởng Sách quốc gia 2018 'Chim ưng và Chàng đan sọt' |
Chúng ta đều đã đọc "Rừng Nauy" của Haruki Murakami hay "Lolita" của Nabokov, hoặc tiểu thuyết "Vạn Xuân" của nữ văn sĩ Pháp Yveline Féray, được chuyển thể sang tiếng Việt. Các tác giả này đều miêu tả tình dục rất mạnh bạo nhưng không thô thiển. Vì thế phải khẳng định rằng đưa sex vào trang sách không hề bị bạn đọc kỳ thị cũng như cơ quan chức năng tuýt còi. Vấn đề là người viết miêu tả chuyện sex - quan hệ tình dục - có đạt đến thẩm mỹ văn chương không, hay chúng mới chỉ ở ngưỡng của sự trần trụi, thô tục đến thô thiển? Thậm chí, như có ý kiến bạn đọc đánh giá đó là "dâm thư" hoặc "chẳng khác gì truyện khiêu dâm trá hình tiểu thuyết lịch sử".
Là một người đã đọc "Chim ưng và chàng đan sọt" trước khi dư luận dậy sóng, tôi xin khẳng định rằng tác giả không có ý đưa những chi tiết khiêu dâm vào trong sách. "Chim ưng và chàng đan sọt" xây dựng hình tượng hai nhân vật lịch sử, là hai vị danh tướng Trần Khánh Dư (Chim ưng - tác giả vận từ câu nói của Nhân Huệ Vương: Tướng là chim ưng, dân là gà vịt. Lấy gà vịt mà nuôi chim ưng có điều gì lạ.) và Phạm Ngũ Lão (Chàng đan sọt làng Phù Ủng - Ân Thi - Hưng Yên - mải mê suy nghĩ tìm kế đánh giặc Nguyên mà không biết quan binh đi qua, bị giáo đâm vào đùi cũng chẳng hề tỉnh). Tuy nhiên, chỉ một chi tiết miêu tả cảnh làm tình của Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư ở trang 37 đã làm đánh đổ toàn bộ tác phẩm. Sự dày công của tác giả trở thành công cốc.
Trách nhiệm của hội đồng chấm giải
Ở một góc độ khác, tôi nghĩ rằng trách nhiệm của hội đồng chấm giải không thể bỏ qua. "Chim ưng và chàng đan sọt" được chấm giải Sách hay, nghĩa là nội dung sách phải hay, chứ không phải chấm… bìa đẹp. Vậy thì, cuốn sách này có điểm nào hay đối với bạn đọc?
Tôi e rằng Hội đồng khó mà trả lời được với bạn đọc bình dân chứ chưa nói đến việc thuyết phục được bạn đọc có trình độ chuyên môn. "Chim ưng và chàng đan sọt" chỉ là cuốn tiểu thuyết thường thường bậc trung nhưng được thổi lên thành tiểu thuyết có hạng. Thậm chí, xét từ góc độ biên tập, tôi xin nói thẳng rằng cả tác giả và Nhà Xuất bản Hội Nhà văn đều không làm tròn trách nhiệm "đỡ đẻ" cho đứa con tinh thần của Bùi Việt Sỹ. Đó là việc tác giả viết ẩu, còn biên tập viên cũng biên tập cẩu thả. Nếu chỉnh sửa và cắt bỏ những chi tiết mô tả làm tình một cách thô thiển này cũng không ảnh hưởng gì đến nội dung tác phẩm.
Còn về hội đồng chấm giải Sách quốc gia 2018, người ta ngờ rằng các vị không đọc hết cuốn sách này nên mới không nhận biết có nội dung thô tục trong đó?
