Bộ tộc hoang dã ở Amazon: Ăn tro cốt để tưởng nhớ người đã khuất

Bộ lạc Yanomami là một trong những bộ lạc nguyên thủy, sống sâu trong rừng nhiệt đới Amazon và hầu như không có bất kỳ liên hệ gì với thế giới bên ngoài. Bộ lạc này vẫn còn rất nhiều những hủ tục, nghi lễ không chỉ độc đáo, riêng biệt mà đôi khi còn khiến người trong thế giới văn mình cảm thấy rùng mình khiếp sợ, một trong số đó là hủ tục ăn tro cốt người chết.

Bộ lạc da đỏ hoang dã

Bộ lạc Yanomami là một nhóm sắc tộc người da đỏ, sống trong một khu rừng nhiệt đới Amazon bất khả xâm phạm, nằm giữa Venezuela và Brazil, với dân số được ước tính khoảng 35.000 người. Họ sống trong những ngôi nhà hình tròn được dựng lên bằng lá cọ và gỗ, người dân bộ lạc sẽ chọn một nơi bằng phẳng trong rừng, sau đó dọn dẹp và pháp quang để xây nhà. Thông thường, những ngôi nhà sẽ được xây dựng gần nhau tạo nên một khu dân cư. Hầu như họ sống tập thể không có nhà riêng biệt và chia sẻ thức ăn cho nhau, một ngôi nhà nhỏ có thể chứa đến 40-50 người, những ngôi nhà lớn hơn có thể chứa đến 250 người.

Cuộc sống hàng ngày của bộ tộc Yanomami hầu như không khác là mấy so với thời nguyên thủy, họ thu lượm hoa quả, rau củ, đi săn bắt thú rừng và cá để làm thức ăn hàng ngày. Thực phẩm chính của họ là chuối và sắn.

Khi săn bắn bộ tộc này là họ dùng các loại độc từ nhựa cây, họ tin rằng các vị thần đã sáng tạo ra những chất độc này để cứu rỗi cuộc sống của bộ tộc. Thế nhưng, họ có thể ăn thịt những con động vật bị săn bắn bởi những chất độc mà họ sử dụng và không hề hấn gì, nhưng nếu người ngoài hoặc khách du lịch đến đây mà ăn phải thịt của những con vật hầu như đều bị trúng độc mà chết. Ngoài ra, thức ăn chính của họ cũng là cá, người dân bộ lạc bắt cá bằng cách ném cây độc vào một góc được quây sẵn, khi cá trúng độc thì họ nhon nhặt và đem về làm thức ăn.

Người dân của bộ tộc sống mà không có muối, do đó nếu như có một ai cho họ muối thì họ sẽ cảm thấy vô cùng hạnh phúc và ăn nó một cách thèm khát giống như họ được ăn mật ong hay đường. Người dân bộ lạc cũng thích hút thuốc và nhai thuốc lá. Họ có một loại cây thuốc lá riêng và chỉ hút thuốc vào những dịp có lễ hội.

Cả đàn ông và phụ nữ của bộ tộc kỳ dị ăn mặc theo truyền thống đó là ở trần và chỉ che phần cơ thể nhạy cảm bằng một mảnh vải nhỏ màu đỏ. Họ trang trí cơ thể bằng các hình vẽ quái dị và cài thêm lông chim trên đầu. Đặc biệt, vào những dịp lễ quan trọng, người Yanomami xiên những chiếc đũa tre qua mũi, cằm hay miệng để tăng phần hấp dẫn.

Tục lệ ma chay đáng sợ

Bộ lạc nguyên thủy này có một tục lệ ma chay vô cùng man rợ, đó là ăn tro cốt người chết. Họ tin rằng, việc này sẽ giúp họ giữ gìn sự đoàn kết của bộ lạc. Khi một thành viên trong bộ tộc qua đời, cả làng sẽ tập hợp lại để tham dự đám tang. Người chết sẽ được đưa lên giàn hỏa táng ở một khu vực cách hẻo lánh cách xa ngôi làng và thiêu cho đến khi thành tro, bởi vì linh hồn người chết chỉ có thể siêu thoát và được cứu rỗi khi thân xác được hỏa thiêu. Trong khi hỏa táng, người dân trong bộ tộc sẽ bôi đen cả khuôn mặt, cùng nhau khóc và hát những bái hát buồn để tiếc thương người đã khuất. Sau khi hỏa thiêu xong, những phần còn lại của thân xác chưa thể cháy hết, họ đem bỏ vào một cối lớn và nghiền nát xương cốt thành bột, đựng trong quả bầu khô và cất giữ trong nhà.

Một năm sau, khi đến ngày giỗ của người quá cố, họ sẽ mang số tro cốt này ra và chế biến thành nhiều món ăn, trong đó chủ yếu là với chuối. Tất cả dân làng cũng như người thân đều phải ăn, bởi họ tin rằng, chỉ có ăn tro cốt của người đã chết thì linh hồn của họ mới được cứu rỗi. Còn đối với những người thân trong gia đình, họ ăn tro của người đã khuất với mong muốn linh hồn của người chết có thể nhập vào cơ thể của họ, cho họ sức mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần để có thể chống chọi lại những tai họa mà khu rừng tạo ra. Nếu họ không thực hiện nghi thức này, linh hồn của người chết sẽ mãi mặc kẹt giữa giữa thế giới của người sống và thế giới của người chết.

Chết là một vấn đề vô cùng quan trọng đối với người Yanomami, họ cho rằng linh hồn của người chết cần phải được bảo vệ. Họ đặc biệt quan tâm đến cái chết của các thành viên trong bộ lạc. Đối với họ, nếu như một người nào đó chết ở trong rừng và không thể tìm thấy xác sẽ là một điều kinh khủng và đáng sợ. Đối với người Yanomami, nếu 2 người trong bộ lạc là kẻ thù của nhau, họ rất sợ hãi nếu như địch thủ của mình đe dọa sẽ không ăn thịt của người kia, nếu như một trong người chết trước.

Mặc dù người Yanomami được cho là có thể ăn nhiều loại thức ăn khác nhau, nhưng có một đặc điểm là họ không bao giờ săn bắt chim ưng, khỉ và rái cá, bởi họ tin rằng khi chết, linh hồn người đàn ông sẽ đầu thai thành chim ưng và khỉ, còn cho phụ nữ sẽ đầu thai thành rái cá. Nếu như người nào đó giết chết một con rái cá thì có nghĩa là một phụ nữ hoặc đứa trẻ nhỏ của bộ lạc sẽ chết sớm. Do đó, khi đi săn bắn thú rừng, họ rất cẩn thận và cố gắng để không phạm phải điều cấm kỵ.

Phụ nữ bị bạo hành

Nghi thức trưởng thành của bộ lạc vô cùng khắc nghiệt đối với người phụ nữ. Khi bắt đầu vào tuổi dậy thì (10-12 tuổi) để chứng minh rằng mình đã trưởng thành, họ phải trải qua một số nghi thức. Đầu tiên, cô gái sẽ bị nhốt vào một cái lồng nhỏ trong vòng 1 tháng và không được ăn trong 1 tuần đầu. Sau khi trải qua nghi thức này, những người thân của cô sẽ trả tự do cho cô bằng cách vẽ lên cơ thể cô và đưa cô đi giới thiệu với các già làng như một người phụ nữ trưởng thành. Người Yanomami tin rằng, nếu bỏ qua nghi thức này cả làng sẽ bị nhấn chìm trong một cơn lũ.

Một điều vô cùng thú vị, mặc dù nghi thức ma chay rất phức tạp thì ngược lại, nghi thức cưới xin lại vô cùng đơn giản. Khi một người đàn ông thích một người phụ nữ trong bộ lạc, họ chỉ cần đến nhà cô dâu và làm việc cho gia đình cô dâu, sau đó nếu được chấp nhận thì hai người sẽ sống chung với nhau. Tuy nhiên, phụ nữ của bộ tộc hầu như không có quyền hạn gì. Họ thường nạn nhân của bạo lực, lạm dụng tình dục và là nơi để đàn ông trút bỏ những bực tức vô cớ. Nếu như muốn ly dị, người phụ nữ có thể tìm một người đàn ông khác mà mình thích và ngủ lại bên cạnh anh ta. Dĩ nhiên, để giành lại vợ, người chồng cũ sẽ phải chiến đấu với người chồng mới, nhưng không được phép chiến đấu cho đến chết.

Bộ lạc Yanomami cũng có ý thức trong việc phòng tránh có con cận huyết, họ sẽ đi bắt những cô gái ở làng bên cạnh về làm vợ. Để thể hiện sức mạnh và quyền thống trị của mình, người chồng thường xuyên bị đánh đập vợ bằng dùi cui, những vật sắc nhọn khiến cho vợ phải ngoan ngoãn và trung thành với bộ lạc của mình.

Dịch bệnh hoành hành

Được phát hiện từ năm 1929 và bộ lạc này đang phải chịu nhiều áp lực do người văn minh. Năm 1968, một nhóm các nhà dân tộc học đến từ đại học California tại Santa Barbara đã đến đây và mang theo 2.000 liều vắc xin phòng chống bệnh sởi, sau khoảng 3 tháng tiêm chủng, dịch bệnh tồi tệ nhất trong lịch sử của bộ lạc bùng nổ khiến cho vô số thành viên của bộ lạc bị chết, dân số của bộ lạc giảm đến 20%. Thêm nữa, khoảng những năm 1980, có tới 40.000 người đến vùng đất này để tìm kiếm vàng, khai thác khoáng sản khiến cho nhiều người mắc phải dịch sốt rét, nhiễm độc thủy ngân, suy dinh dưỡng và bị những kẻ đào vàng sát hại, nhất là trong vụ thảm sát 16 người Yanomam năm 1993 gây nên nỗi khiếp sợ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến bộ lạc vì họ nghĩ rằng linh hồn những người thân yêu sẽ mất đi mãi mãi.