Bảo tồn và khai thác Tràng An cần có trách nhiệm

Lễ hội Tràng An năm 2025 với chủ đề: “Tràng An – Di sản ngàn năm, hồn thiêng sông núi” đã diễn ra sáng 13/4/2025. Ảnh Minh Đường

Lễ hội Tràng An năm 2025 gồm các lễ: dâng hương tại đền suối Tiên-nơi thờ Đức Thánh Quý Minh Đại Vương; trống hội tại cổng Tam Quan; rước Rồng từ cổng Tam Quan về bến thuyền Tràng An; nghi lễ rước nước, rước kiệu, rước Rồng… Lễ hội năm nay có nhiều du khách trong nước, quốc tế tham gia.

Trong tổng số 1.223 Di sản Thế giới (tính đến 2024), chỉ có 40 di sản được công nhận là Di sản hỗn hợp (vừa đạt tiêu chí văn hóa vừa đạt tiêu chí thiên nhiên), chiếm tỷ lệ chỉ khoảng 3.2%. Việc được tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận Quần thể danh thắng Tràng An là di sản hỗn hợp thứ 31/40 vào năm 2014 chứng tỏ tầm vóc, giá trị riêng có của Tràng An trong khu vực Đông Nam Á cũng như trong hệ thống các Di sản thế giới.

Đặc biệt, giá trị thương hiệu của Quần thể danh thắng Tràng An vừa được các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế lượng giá 213 tỷ USD. Đây là minh chứng rõ nét về sức hấp dẫn và tiềm năng phát triển mạnh mẽ của Tràng An, không chỉ ở góc độ di sản mà còn về mặt kinh tế, du lịch và thương hiệu quốc gia. Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, hệ thống di tích lịch sử văn hóa đặc sắc cùng những giá trị nổi bật toàn cầu, Tràng An đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch bền vững của Việt Nam, góp phần nâng cao vị thế của tỉnh Ninh Bình, mở ra cơ hội phát triển du lịch và đặt ra trách nhiệm lớn lao hơn nữa cho Tỉnh Ninh Bình trong việc gìn giữ, bảo tồn cho thế hệ mai sau theo Công ước Di sản thế giới 1972.

Lễ hội Tràng An - một nét văn hóa đặc sắc. Ảnh Minh Đường

Lễ hội Tràng An năm 2025 với chủ đề: “Tràng An – Di sản ngàn năm, hồn thiêng sông núi” nhằm tiếp tục tôn vinh chiều sâu lịch sử và giá trị trường tồn của quần thể danh thắng Tràng An, khơi dậy truyền thống cách mạng, niềm tự hào dân tộc của bao lớp thế hệ người dân cùng các giá trị văn hoá, lịch sử, tín ngưỡng mang bản sắc riêng của một kinh đô cổ giữa lòng di sản, hướng tới xây dựng Hoa Lư trở thành Đô thị Di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo, trung tâm công nghiệp văn hoá, du lịch mang tầm cỡ khu vực và quốc tế, lá phổi xanh và là cực tăng trưởng cho Đồng bằng Bắc Bộ.

Tràng An đan xen trong những dãy núi đá vôi là hệ thống các thung lũng, hang động xuyên thủy, thảm thực vật, rừng nhiệt đới nguyên sinh, từng là cái nôi của người tiền sử từ hơn 30.000 năm trước, là kinh đô của nhà nước Đại cồ Việt, nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên của Việt Nam.

Tràng An gắn liền với những dấu ấn lịch sử trọng đại của dân tộc, từ thời vua Đinh Tiên Hoàng tiếp nối quốc thống các vua Hùng bảo vệ nền độc lập, thống nhất giang sơn, vua Lê kháng Tống, bình Chiêm, vua Trần Thái Tông lập Hành cung Vũ Lâm trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông, bước chân thần tốc của Hoàng đế Quang Trung – Nguyễn Huệ tiến về Thăng Long, đại phá quân Thanh…

Cho đến ngày nay, Tràng An đã mang trong mình các giá trị văn hoá và tự nhiên nổi bật toàn cầu cần được gìn giữ cho toàn nhân loại. Qua hàng nghìn năm ấy, Tràng An không chỉ là vùng đất địa linh nhân kiệt, là kho tàng văn hóa – lịch sử sống động, mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, ý chí quật cường và lòng tự tôn dân tộc, được hun đúc và bồi đắp từ quá khứ đến hiện tại để định hướng tương lai.

Lễ hội Tràng An - một nét văn hóa đặc sắc, gắn liền với các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Thế giới Quần thể danh thắng Tràng An, chính là Lễ mở cửa rừng (phát lát) được tổ chức. Lễ hội Tràng An nhằm truyền tải tư duy sống hài hòa và tôn trọng thiên nhiên của tổ tiên, cha ông ta.

Theo quan niệm dân gian, vào mùa đông, cây cối khô cằn, rừng núi cần được “đóng cửa” để bảo vệ muôn loài, phục hồi hệ sinh thái. Khi mùa xuân đến, cây cối đâm chồi nảy lộc, rừng được “mở cửa” để con người tiếp tục gắn bó và sinh sống. Đây chính là thông điệp về việc bảo vệ rừng, giữ gìn hệ sinh thái và phát triển bền vững - điều đặc biệt quan trọng đối với một Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới như Tràng An.

Lễ hội còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện lòng thành kính với thần linh và tổ tiên. Đây là dịp để nhân dân địa phương và du khách trong nước và quốc tế dâng lễ cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đồng thời tôn vinh những bậc tiền nhân đã có công khai phá và bảo vệ vùng đất thiêng của di sản Tràng An.

Lễ hội Tràng An là dịp để cộng đồng người dân địa phương thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó, sẻ chia, cùng nhau bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Ảnh Minh Đường

Lễ hội Tràng An là dịp để cộng đồng người dân địa phương thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó, sẻ chia, cùng nhau bảo tồn và phát huy giá trị di sản theo phương châm “sống trong di sản, gìn giữ di sản và hưởng lợi từ di sản”, đồng thời nhắc nhở về trách nhiệm bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa và truyền lại những giá trị tốt đẹp cho thế hệ mai sau trên một vùng di sản mà “Thiên nhiên tạo tác - Lịch sử chắt lọc - Con người truyền lửa, khát vọng vươn lên”.

Lễ hội Tràng An góp phần quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh quần thể danh thắng Tràng An tới du khách trong và ngoài nước. Đây là sự kiện độc đáo, giúp ngành du lịch Ninh Bình phát triển theo hướng bền vững, gắn kết giữa bảo tồn và khai thác di sản một cách có trách nhiệm.