Bài 2: Miễn học phí, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục

Theo lộ trình, từ 1/9/2025, Nhà nước sẽ tiến hành miễn học phí cho học sinh từ cấp Mầm non tới THPT. Đây không chỉ mang lại niềm vui cho những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, mà còn gieo hy vọng cho những học sinh nghèo vượt khó đảm bảo bình đẳng trong học tập.

Khi tất cả trẻ em đều được tiếp cận với tri thức, đất nước sẽ có thêm nhiều nhân tài và nhiều cuộc đời sẽ được thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn.

Phụ huynh không còn “mắc nợ” giáo viên

Chính sách miễn học phí mang tính đột phá, vừa là bước tiến lớn trong chính sách giáo dục, vừa là chiến lược quan trọng nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ổn định dân số và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Ngay từ những ngày đầu ra trường, cô Hoài Dung (Giáo viên tại quận Thanh Xuân, Hà Nội) đã mơ ước một ngày nào đó các bạn nhỏ được đến trường mà không phải đóng học phí và giấc mơ đó đã thành hiện thực.

“Với chính sách miễn học phí từ năm học tới, tâm lý học sinh và phụ huynh được giải tỏa và phụ huynh tự tin hơn, không còn cảm thấy ‘mắc nợ’ giáo viên” – cô Dung bày tỏ.

Theo cô Dung, chính sách này không chỉ là sự công nhận đối với nghề Giáo mà còn thể hiện sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước vào giáo dục, đối với nhưng chủ nhân tương lai của đất nước.

Cô Hoài Dung hy vọng Đảng, Nhà nước tiếp tục quan tâm nhiều hơn nữa đến học sinh và giáo viên; Thể hiện sự quan tâm, việc làm thiết thực để giúp việc giảng dạy và học tập tốt hơn, giáo dục ngày càng phát triển và đáp ứng yêu cầu của xã hội.

Chính sách miễn học phí là một trong những thúc đẩy quan trọng để học sinh đến gần với ước mơ của mình.

Với 16 năm công tác trong ngành Giáo dục, cô Bùi Thị Hào - Hiệu trưởng trường Mầm non Quang Lộc (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) nhận định, miễn học phí cho học sinh trên toàn quốc là niềm vui lớn, mang lại nhiều hiệu quả thiết thực khi đi vào thực tiễn.

“Chính sách miễn học phí có tác động lâu dài đến sự phát triển của nền giáo dục và xã hội. Khi được triển khai hiệu quả, sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, giảm bớt khó khăn cho người học và tạo điều kiện cho thế hệ trẻ có tương lai tốt đẹp hơn; Giảm gánh nặng tài chính cho người học và gia đình.

Đồng thời, khuyến khích nhiều người theo đuổi ước mơ của mình; Cải thiện chất lượng giáo dục; Tạo sự bình đẳng trong tiếp cận giáo dục…” - cô Hào chia sẻ những tác động tích cực mà chính sách miễn học phí mang lại.

Khu vực xã Quang Lộc thuộc vùng nông thôn, điều kiện kinh tế còn khó khăn khi nhiều trẻ có hoàn cảnh đặc biệt, thuộc diện hộ nghèo hoặc cận nghèo. Cô Hào đã gặp không ít trường hợp phụ huynh chậm trễ hoặc không đủ khả năng đóng tiền học phí cho con.

Chia sẻ với Phóng viên, cô Hào nhớ như in kỷ niệm vào một buổi chiều cuối năm học 2014-2015, khi nhận được lá thư từ mẹ của bé gái trong lớp 4 tuổi.

Trong thư, phụ huynh xin lỗi vì chưa có tiền để đóng tiền ăn và học phí cho con. Phụ huynh cũng bày tỏ, không muốn nợ tiền trường nhưng do mất việc đột ngột nên chưa xoay xở kịp.

Cuối thư, phụ huynh xin thêm thời gian để đóng đầy đủ các khoản trong thời gian sớm nhất. Sau đó, cô Hào đề xuất hỗ trợ, miễn/giảm một phần kinh phí cho học sinh và nhận được sự đồng ý của Ban giám hiệu của trường.

Cô Hào kể tiếp về hoàn cảnh của một vị phụ huynh có thân hình gầy gò, ăn mặc giản dị luôn cúi đầu chào cô trong mỗi lần đón con.

Khi biết được gia đình phụ huynh thuộc diện hộ nghèo của xã, chồng mất sớm nhưng chị phải nuôi 3 con trai ăn học, cô Hào càng thấm thía hơn về tình yêu thương của những người làm cha làm mẹ, về lòng tự trọng và nghị lực của những con người dù nghèo khó nhưng luôn cố gắng vì con đường học tập của con em mình.

Và hơn hết, cô hiểu rằng, làm giáo dục không chỉ là dạy chữ mà còn là sẻ chia, thấu hiểu và đồng hành cùng những khó khăn chung của nhà trường và phụ huynh.

Chính sách miễn học phí tạo điều kiện cho tất cả học sinh đều được đến trường.

Nói về tác động tích cực của chính sách miễn học phí với học sinh vùng khó khăn, Thượng úy Sa Quang Hiệp (Công an xã Thanh Lương, thị xã Nghĩa Lộ, Yên Bái) cho rằng, miễn học phí giúp học sinh đi học đầy đủ, đều đặn hơn, đặc biệt là học sinh ở vùng núi. Hơn nữa, chất lượng giáo dục cũng được nâng cao, giáo viên có nhiều thời gian hơn để chăm chút cho bài dạy hơn.

Thượng úy Sa Quang Hiệp nhận thấy, có những gia đình cho con nghỉ học vì không đủ tiền đóng học phí. Cũng có gia đình phải chạy vạy chỗ này, chỗ kia chỉ mong sao con mình được tới trường, tới lớp như các bạn đồng trang lứa.“Khi tất cả các em đều được tiếp cận giáo dục, chắc chắn tương lai rộng mở hơn” - Thượng úy Sa Quang Hiệp khẳng định.

Ngoài chính sách miễn học phí, Thượng úy Sa Quang Hiệp hy vọng trong tương lai, sách giáo khoa, tài liệu học tập hay giáo trình đều được cấp phát miễn phí.

Đặc biệt, gây các quỹ giáo dục để tặng thưởng cho những học sinh tài năng hay hỗ trợ học sinh khởi nghiệp, tham gia các kỳ thi quốc tế...

Chắp thêm “đôi cánh” cho trẻ em vùng khó khăn

Theo thống kê, hằng năm, học phí của một học sinh có thể dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng tùy theo cấp học, điều này gây áp lực không nhỏ đối với những gia đình có thu nhập thấp. Thực tế, nhiều học sinh, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa không thể tiếp tục đi học do không đủ điều kiện tài chính.

Số lượng học sinh nhập học có thể tăng lên do không còn rào cản về tài chính, vì vậy, chính sách này cũng tạo ra động lực mới cho các thầy cô giáo khi phụ huynh không còn phải lo lắng về học phí, họ có thể tập trung hơn vào việc hỗ trợ con em mình trong quá trình học tập.

Đồng thời, giáo viên sẽ nhận được sự quan tâm đầu tư từ Nhà nước để đảm bảo chất lượng giảng dạy. Ngoài ra, quyết định này còn giúp giảm tình trạng bỏ học do kinh tế khó khăn.

Học phí đối với vùng núi, vùng cao thì khoản tiền đó không hề nhỏ, chính sách này tạo điều kiện để học sinh đều được đến trường học tập.

Anh Quàng Văn Minh (tỉnh Điện Biên) có 3 con đang theo học bậc Tiểu học và THCS. Thu nhập chính của gia đình phụ thuộc vào mấy sào lúa, nương ngô nên để cho cả 3 con đi học là sự nỗ lực rất lớn của gia đình.

Mỗi năm, ngoài tiền học phí cho con, còn các khoản khác như tiền bán trú, tiền quỹ lớp, tiền ăn…Chính sách miễn học phí giúp anh Minh yên tâm cho các con theo học “đến nơi đến chốn”.

Anh Minh mong rằng, Nhà nước có thêm nhiều chính sách, tiếp tục giúp đỡ những gia đình khó khăn để các con học hành tốt hơn và vươn lên trong cuộc sống.

Chị Sa Thị Na (tỉnh Yên Bái) là hộ cận nghèo thu nhập bấp bênh từ nương rẫy, bán rau ở chợ. Những năm qua, vợ chồng chị Na đã cố gắng rất nhiều để nuôi 3 đứa con ăn học. Cứ mỗi năm học đến, vợ chồng chị đều chạy vạy để có đủ tiền lo cho 2 con như tiền quần áo, sách vở,… nhất là khoản học phí.

Biết tin học sinh sẽ được miễn học phí, chị Na rất phấn khởi và cho biết, khi học phí không còn là gánh nặng, vợ chồng tôi đầu tư tốt hơn vào sách vở, dinh dưỡng và các hoạt động bổ trợ giáo dục, giúp con em phát triển toàn diện hơn.

Quyết định này thể hiện rõ cam kết của Đảng và Nhà nước trong việc đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục của mọi công dân.

Là huyện nghèo miền núi của khu vực tỉnh Thanh Hóa, học sinh trường TH&THCS Cao Sơn (huyện Bá Thước) được miễn học phí và hỗ trợ chi phí học tập.

Tuy nhiên, khi biết tin tất cả học sinh từ mầm non đến THPT được miễn học phí hoàn toàn, thầy Nguyễn Thế Tài - Hiệu trưởng nhà trường vui mừng và tự hào về chính sách đúng đắn dành cho ngành Giáo dục.

Theo thầy Tài, nếu tất cả học sinh được miễn học phí thì phụ huynh không phải lo nghĩ nhiều đến học phí nữa, học sinh tự tin đến trường học tập.

Thầy Tài cho rằng, không chỉ ở các thành phố lớn mà trẻ em ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, hải đảo như được chắp thêm "đôi cánh” để các em tới trường.

Khảo sát của Pháp luật Plus tại một số tỉnh miền núi như Yên Bái, Hà Giang, Lào Cai… thì học sinh đi học trở lại và có dự định đi học trong năm học tới chiếm tỷ lệ cao.

Miễn học phí giúp nhiều học sinh có động lực trở lại trường hơn.

Theo đại diện lãnh đạo trường Tiểu học và THCS Thanh Lương (thị xã Nghĩa Lộ, Yên Bái) cho biết, những năm qua, học sinh ở trường Thanh Lương bỏ học vì nhiều lý do, trong đó có lý do học phí.

Theo đó, cấp Tiểu học không có học sinh bỏ học, nhưng cấp THCS mỗi năm có khoảng 2-3 học sinh bỏ học, chiếm tỷ lệ 2-5%. Vì vậy, miễn học phí có tác động tích cực tới tất cả học sinh, giúp nhiều học sinh trở lại trường học tập hơn.

Theo chia sẻ của học sinh, phụ huynh, chuyên gia giáo dục cũng như những người công tác trong ngành Giáo dục, chính sách miễn học phí sẽ giúp đảm bảo quyền được học tập cũng như thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục.

Chính sách miễn học phí tạo cơ hội phát triển đồng đều cho tất cả học sinh, góp phần nâng cao tỷ lệ đi học và giảm thiểu tình trạng bỏ học do kinh tế khó khăn. Đặc biệt, miễn học phí đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận giáo dục.