Sau 17 năm ngồi tù oan ức, ngày 28/11/2015, ông Huỳnh Văn Nén (Bình Thuận) đã chính thức được minh oan, thu hút sự quan tâm đặc biệt trong dư luận nước nhà. Vậy nhưng tính đến thời điểm này, việc bồi thường cho những ngày tháng ông ngồi tù oan vẫn chưa được thực hiện dứt điểm.
Ngồi tù xuyên thế kỷ
Không gây chấn động như vụ án oan Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), vụ Huỳnh Văn Nén vô tội được ghi nhận như một quá trình đấu tranh bền bỉ để tiếp cận công lý và sự thật từ khi ông bị xét xử gần 20 năm trước. Khi đó, các nhà chức trách, báo chí, công luận, luật sư... đã chỉ ra những chứng cứ ngụy tạo và khẳng định Huỳnh Văn Nén bị oan.
Hồ sơ vụ án cho thấy, ông Huỳnh Văn Nén bị khởi tố điều tra về hai tội danh “giết người” và “cướp tài sản” trong vụ án giết bà Lê Thị Bông vào ngày 23/4/1998 ở huyện Hàm Tân. Ông bị bắt ngày 17/5/1998.
Khi đang bị công an bắt giữ, ông Nén khai ra vụ án giết bà Dương Thị Mỹ cùng với chín người khác trong gia đình mình (xảy ra vào ngày 18/3/1993 tại huyện Hàm Tân).
 |
| Ông Huỳnh Văn Nén tham gia giao lưu trực tuyến tại tòa soạn Pháp luật Plus. |
Ngày 31/8/2000, ông Nén bị TAND tỉnh Bình Thuận xử phạt chung thân trong vụ án giết bà Lê Thị Bông. Còn vụ án giết bà Dương Thị Mỹ, ông Nén lãnh án 6 năm tù. Chín người khác trong gia đình ông cũng bị tù tội trong vụ án giết bà Dương Thị Mỹ.
Sau đó, vụ án giết bà Dương Thị Mỹ đã được xác định là oan sai vào năm 2005. Chín người trong gia đình ông Nén đã được Nhà nước trả tự do và bồi thường, riêng ông Huỳnh Văn Nén vẫn phải thi hành án và kêu oan trong vụ án giết bà Lê Thị Bông.
Đến tháng 10/2014, Viện KSND tối cao kháng nghị, hủy án ông Huỳnh Văn Nén giết bà Lê Thị Bông do có đơn của Nguyễn Phúc Thành tố giác Nguyễn Thọ (ông Thành là bạn của Nguyễn Thọ) giết bà Bông chứ không phải ông Nén và cho rằng tòa án cấp sơ thẩm kết án Huỳnh Văn Nén chưa đủ căn cứ vững chắc, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.
 |
| Hai cha con Huỳnh Văn Nén trong lần hiếm hoi ra thăm lăng Bác. |
Hội đồng giám đốc thẩm TAND tối cao đã chấp nhận kháng nghị của Viện KSND tối cao, tuyên hủy án như theo đề nghị của Viện KSND tối cao.
Sau khi ông Huỳnh Văn Nén được cho tại ngoại, các luật sư bảo vệ pháp lý miễn phí cho ông Nén đã gửi đơn cho Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bình Thuận, Viện KSND tỉnh Bình Thuận, Ủy ban Tư pháp Quốc hội, TAND tối cao và Viện KSND tối cao, yêu cầu đình chỉ bị can đối với ông Huỳnh Văn Nén.
Hi hữu hai lần bị kết tội giết người đều oan
Ông Huỳnh Văn Nén được người ta gọi là “người tù xuyên thế kỷ” bởi 17 năm oan nghiệt ấy đã kéo dài ở hai thế kỷ. Ngày ông trở về cũng là ngày hạnh phúc nhất chấm dứt quãng đời ngục tù tăm tối.
Hi hữu là vụ án Huỳnh Văn Nén là trường hợp duy nhất trong lịch sử tố tụng hình sự Việt Nam khi ông này hai lần bị kết tội giết người và đều bị oan.
 |
| Hai người tù oan thế kỷ Huỳnh Văn Nén và Nguyễn Thanh Chấn gặp nhau tại tòa soạn Pháp luật Plus. |
Vụ án đầu còn được gọi là “kỳ án vườn điều” nổi tiếng, ông Nén bị kết tội và cho dù những người bị coi là hung thủ của vụ giết người ấy đã được minh oan (trừ một người đã chết trong tù) thì ông vẫn chưa được minh oan vì dính vào vụ thứ hai, bị quy kết với tội danh “Giết người, cướp tài sản”.
Quay trở lại với diễn tiến vụ án này, khoảng 22h30 ngày 23/4/1998, do biết bà Bông và con gái là Phạm Thị Hồng thường không có ở nhà nên Nguyễn Thọ và Hồ Thanh Việt rủ nhau đến nhà bà Bông phục sẵn nhằm mục đích cướp giật sợi dây chuyền bằng vàng mà chị Hồng hay đeo trên cổ.
Trong khi chờ chị Hồng về, Thọ và Việt thấy cửa nhà bà Bông không khóa nên đã cùng nhau vào nhà chính định lấy chiếc đầu máy video của nhà bà Bông thì bất ngờ nhận thấy bà Bông đã về nhà từ trước và đang nằm trên giường.
Khi phát hiện có người lạ, bà Bông ngồi dậy thì bị Thọ nhào đến bịt miệng, đè ngã trên giường rồi dùng sợi dây dù chặn ngang qua cổ. Cả Thọ và Việt cùng dùng sợi dây dù này siết mạnh khiến bà Bông bất tỉnh và tử vong sau đó.
 |
| Chân dung ông Huỳnh Văn Nén. Ảnh: Phước Tuấn/VnExpress.net. |
Thọ và Việt lấy 1 chiếc nhẫn vàng 24k trọng lượng 1 chỉ mà bà Bông đang đeo trên ngón tay áp út bàn tay trái rồi bỏ trốn.
Lực lượng công an đã bắt ông Huỳnh Văn Nén ngay sau đó. Trong tù, ông Nén khai nhận chính ông giết bà Bông, đồng thời còn khai ra ông và gia đình vợ giết một người khác là bà Dương Thị Mỹ vào năm 1993.
Cho đến ngày 10/10/2015 Thọ đã đầu thú với cơ quan điều tra về hành vi phạm tội của mình, còn Hồ Thanh Việt đã chết vào ngày 26/7/2011. Từ những căn cứ đó, ông Huỳnh Văn Nén được trả tự do.
Luật sư Phạm Công Út, luật sư bào chữa cho ông Huỳnh Văn Nén cho biết: Phải nói rằng, khó khăn nhất trong việc minh oan cho ông Nén là đã nhiều lần gửi văn bản yêu cầu trả tự do cho ông Nén nhưng không được các cơ quan điều tra, tố tụng tỉnh Bình Thuận chấp nhận.
“Tôi và các đồng nghiệp đưa được ông Nén ra khỏi tù thì phải cảm ơn cha của ông Nén, một người đàn ông 90 tuổi liên tục hàng năm đi kêu oan cho con ở khắp nơi.
Rồi tôi lại thấy một người "ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng" là cựu chủ tịch xã Tân Minh, ông Nguyễn Thận cũng trường kỳ đeo đuổi việc kêu oan cho người học trò cũ là ông Nén, bất chấp những sự trả thù, Luật sư Út cho biết.
Theo Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, vụ án oan của ông Chấn, ông Nén là lỗi tổng hợp, có lỗi của điều tra viên, kiểm sát viên, tòa án. Nếu bị oan khi ở giai đoạn điều tra, CQĐT phải bồi thường, xin lỗi, điều tra viên bị xử lý và phải hoàn tiền. Ở giai đoạn truy tố, VKS phải xin lỗi, bồi thường nhưng xử lý kỷ luật phải cả điều tra viên và kiểm sát viên cùng chung trách nhiệm bồi hoàn.
