Hà Nội 20 °C
TP Hồ Chí Minh 28 °C
Hải Phòng 19 °C
Đà Nẵng 21 °C
Yên Bái 14 °C
  • Hà Nội Hà Nội 20°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 28°C
  • Hải Phòng Hà Nội 19°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 21°C
  • Yên Bái Hà Nội 14°C

Ăn Tết của người Dao Tiền ở Hoài Khao

Sức khỏe - đời sống
12/02/2024 16:34
Thùy Dương
aa
Cây đào ven rừng khoe cánh hồng rung rinh theo làn điệu Páo dung. Nụ cười tỏa nắng của sơn nữ người Dao Tiền duyên dáng trong bộ trang phục in hoa văn sáp ong trong hương rượu gạo thơm nồng, khiến ngày Tết ở xóm Hoài Khao thêm dư vị và say lòng người.


Cả nhà quây quần bên bếp lửa vừa trông bánh chưng vừa cùng nhau ôn lại những câu chuyện của dòng tộc, những điều hay lẽ phải. (Ảnh: Hoài Nam)

Cả nhà quây quần bên bếp lửa vừa trông bánh chưng vừa cùng nhau ôn lại những câu chuyện của dòng tộc, những điều hay lẽ phải. (Ảnh: Hoài Nam)

Điệu Páo dung vi vu đón xuân

Khói lam chiều tỏa lên những mái nhà lợp ngói âm dương hòa quyện với đám mây bồng bềnh khiến cảnh ở thôn Hoài Khao càng trở nên thơ mộng giữa tiết xuân. Thung lũng Hoài Khao nằm ở độ cao gần 1.000m so với mực nước biển thuộc xã Quang Thành, cách thị trấn Nguyên Bình, huyện Nguyên Bình khoảng 20km và cách TP Cao Bằng (tỉnh Cao Bằng) khoảng 60km.

Từ đầu xóm, đôi tượng trâu trắng mẹ con được đặt với biểu tượng mang lại sự may mắn, sinh sôi nảy lộc cho người dân Hoài Khao và để đón chào du khách từ nơi xa tới. Xóm trước đây tên là Vài Khao - làng Trâu Trắng.

Xóm cổ Hoài Khao, nơi sinh sống của 34 hộ với gần 200 khẩu. Tất cả là người Dao Tiền. Vùng đất này được thiên nhiên ban tặng vẻ đẹp hiếm có với một quần thể núi, đồi, thung lũng, suối và những đồng lúa mênh mông. Hoài Khao, xóm của đồng bào Dao Tiền nằm e ấp sau các dãy núi non trùng điệp hoang sơ. Những mái nhà nâu trầm đong đầy nét hoài cổ, thơ mộng ẩn hiện sau lũy tre xanh mát...

Hoài Khao vẫn giữ gìn được bản sắc văn hóa, điển hình như kiến trúc nhà cổ bằng gỗ, 3 - 5 gian, lợp bằng ngói âm dương. Ngoài nếp nhà chính để sinh hoạt, mỗi gia đình có một kho chứa thóc làm bằng gỗ nằm tách biệt với nhà chính. Những kho chứa thóc cũng là nét riêng độc đáo chỉ có ở Hoài Khao...

Dân tộc Dao Tiền ở Hoài Khao có hai dòng họ lớn là họ Chu và họ Lý. Phía bên hông nhà xây dựng miếu thờ làm bằng đá để thờ tổ tiên gia đình. Người dân ven sườn núi chủ yếu sống bằng cây lúa, củ khoai, ngô sắn. Đàn ông thường lên rừng đốn củi, tìm những vị thuốc bằng lá, còn phụ nữ thường lên nương, chăm sóc con và đàn gia súc tăng gia sản xuất hay ở nhà dệt cửi, trang trí vải thổ cẩm bằng sáp ong. Họ sống mộc mạc, chân chất, hiền hòa.

Bữa cơm đêm giao thừa được coi là ấm cúng nhất trong năm, có đầy đủ các thành viên trong gia đình, tổ chức ăn uống vui vẻ và chúc nhau những lời chúc tốt đẹp nhất.

Bữa cơm đêm giao thừa được coi là ấm cúng nhất trong năm, có đầy đủ các thành viên trong gia đình, tổ chức ăn uống vui vẻ và chúc nhau những lời chúc tốt đẹp nhất.

Cũng như các dân tộc khác, với người Dao, Tết là để gia đình sum họp, để mời tổ tiên về ăn Tết và cũng là báo cáo với tổ tiên một năm đã qua, mong tổ tiên phù hộ cho năm tới làm ăn thuận lợi... Tết là dịp để các thành viên nhớ về cội nguồn của mình.

Những ngày giáp Tết là khoảng thời gian cả xóm Hoài Khao tràn ngập không khí náo nức với điệu hát Páo dung đón xuân. Trong xóm, các cụ cao niên trong trang phục Dao Tiền ngồi tỉa những cành mơ, cành mận, cành đào cắm vào bình to để làm duyên ngày Tết. Đám trẻ cùng nhau chơi bắt dây bằng các ngón tay, đu dây, đánh quay…

Lối đi vào homestay Nhất Nhất của vợ chồng Lý Hữu Nhất (sinh năm 1987) và Chu Thị Hạnh (sinh năm 1993) rải những khóm cẩm tú cầu tím nhạt xinh xắn. Ngôi nhà gỗ mái âm dương đầy ắp tiếng cười của trẻ thơ. Trong căn nhà gỗ, bên bếp lửa hồng, gia đình Lý Hữu Nhất cùng nhau đón Tết Nguyên Đán năm Giáp Thìn tươm tất.

Dải giấy màu đỏ rước lộc vào nhà

Tục lệ của người Dao, trước khi đón năm mới, trong khoảng thời gian từ ngày 20 - 30 tháng Chạp, ngày nào đẹp và hợp với dòng họ, gia đình người Dao sẽ thịt một con gà trống choai, luộc chín rồi dâng cúng tổ tiên. Nếu những gia đình có điều kiện thì thịt lợn dâng cúng cả con trước bàn thờ.

Đối với những gia đình đã thịt lợn cúng thì trong những ngày Tết sẽ không cúng thức ăn nữa. Lễ này còn mang ý nghĩa đuổi trừ tà ma, tiễn mọi điều xấu rủi ro theo năm cũ, cầu cho mọi sự an lành, may mắn, thịnh vượng trong năm mới sẽ đến. Đồng thời, thầy cúng sẽ viết chữ lên những mảnh giấy màu đỏ dán lên bàn thờ, cửa ra vào, chuồng trại gia súc cầu cho sức khỏe, mùa màng bội thu. Không khí Tết bắt đầu từ ngày 27, 28 âm lịch, con cháu đi đâu xa cũng về hội ngộ với gia đình.

Người dân dán giấy đỏ trước cửa, đồ vật, dụng cụ lao động, chuồng trại vật nuôi với mong muốn xua đuổi tà ma, cầu năm mới gia đình bình an, vạn vật sinh sôi và phát tài.

Người dân dán giấy đỏ trước cửa, đồ vật, dụng cụ lao động, chuồng trại vật nuôi với mong muốn xua đuổi tà ma, cầu năm mới gia đình bình an, vạn vật sinh sôi và phát tài.

Chủ nhà lau dọn bàn thờ tổ tiên, nhà cửa rồi ngồi cắt những dải giấy đỏ để trang trí, dán lên bàn thờ tổ tiên, cửa nhà, chuồng gia súc, gia cầm và tất cả các công cụ lao động sản xuất của gia đình, thể hiện lòng biết ơn và báo hiệu năm cũ đã trôi qua, năm mới đã đến. Dịp này, tất cả mọi người, kể cả gia súc, gia cầm, dụng cụ sinh hoạt, sản xuất... được hưởng thụ, nghỉ ngơi.

Đàn ông cùng rủ nhau đi mổ lợn, thịt gà rộn rã khắp xóm. Chị em hối hả chuẩn bị lá dong, gạo nếp, đỗ xanh, thịt mỡ để gói bánh chưng được gọi là bánh gù theo hình khum và gù ở 2 đầu. Đối với người Dao, khi ăn chiếc bánh chưng hay bánh gù đầu tiên, họ sẽ buộc lá bánh lên cột nhà để gia đình gặp may mắn trong năm và để gió không làm đổ ngô.

Ông Chu Triều Lý, xóm Hoài Khao, là người làm thầy cúng và rất am hiểu phong tục, tập quán của người Dao Tiền cho hay, ngày 30 Tết, trước khi đón giao thừa, bàn thờ tổ tiên của người Dao Tiền được dọn sạch sẽ. Đêm giao thừa, bàn thờ mỗi nhà đều có mâm lễ cúng tổ tiên, gồm một con gà trống thiến luộc, bánh chưng, hoa quả và rượu. Sau đó, họ đốt giấy tiền, vàng mã, cầu mong một năm mới nhiều tài lộc, cuộc sống sung túc, làm ăn thuận hòa.

Sáng sớm mùng 1 Tết, gia chủ chọn giờ đẹp để xuất hành, du xuân. Phụ nữ Dao Tiền xúng xính với trang phục Dao Tiền thêu hoa văn váy, áo, in hoa văn trên váy bằng sáp ong rộn ràng đón xuân.

Vợ chồng anh Lý Hữu Nhất bên bếp lửa. (Ảnh: Thùy Dương)

Vợ chồng anh Lý Hữu Nhất bên bếp lửa. (Ảnh: Thùy Dương)

Theo chị Lý Thị Hương (Hoài Khao), tên gọi Dao Tiền xuất phát từ việc ở cổ áo phía sau gáy có đính chín đồng tiền bạc, tượng trưng cho vía của thần Ðế Mẫu, vị thần đã có công che chở, nâng đỡ cho người Dao Tiền từ khi còn là bào thai trong bụng mẹ cho đến khi người Dao Tiền trở về với tổ tiên. Nam giới đến nhà trưởng họ chúc Tết, đánh trống, uống rượu. Đặc biệt, người Dao Tiền có tục lệ thắp hương ở miếu thờ thổ công của làng, xin các vị thần linh, thắp hương miếu thờ Bà linh thiêng phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà no ấm. Ngày mùng 4, 5, 6, thầy mo đã làm lễ chọn ngày đẹp, cử một người đại diện thực hiện nghi thức này.

Xóm Hoài Khao thơ mộng, giữ được nhiều giá trị văn hóa dân tộc đặc sắc. Nhiều du khách trong và nước đã về đây để trải nghiệm, đón Tết của người dân tộc Dao Tiền. Du khách được tắm, ngâm chân bằng lá thuốc của người Dao để năm mới sức khỏe dồi dào. Họ được thưởng thức món ăn: cá chép ruộng, ốc ruộng, rau rừng bổ máu, gà đồi, thịt lợn đen, xôi nếp cẩm được tẩm ướp, xào nấu hương vị đậm dân tộc Dao Tiền cùng những chén rượu gạo, rượu ngô cay nồng, thơm ngát. Du khách còn được xem trích đoạn trình diễn Lễ cấp sắc độc đáo của người Dao Tiền. Lễ cấp sắc dành cho người con trai từ tuổi vị thành niên trở lên. Người được cấp sắc cũng đồng nghĩa được chứng nhận sự trưởng thành, đủ điều kiện kết hôn. Lễ cúng của người Dao cũng rất đặc trưng, khi cúng họ mời thầy mo hoặc thầy tào, nếu người chủ gia đình đã được cấp sắc thì có thể tự làm lễ cúng.

Du khách thích thú cùng người dân Hoài Khao “săn mây” ngay chính những hometay đậm văn hóa người Dao Tiền. Những áng mây óng mướt bồng bềnh nhẹ gót phiêu du trên từng mái nhà âm dương, thơm nhẹ vào những cánh hoa đào, hoa mận khoe sắc. Cảnh sắc ấy khiến du khách ngỡ như lạc vào cõi tiên khi đất trời vào xuân…

Ngày Tết, người cao niên ở Hoài Khao hát Páo dung trong lễ nghi tín ngưỡng trong lễ cấp sắc, lễ, Tết. Nhưng người trung niên hát Páo dung trong lao động với những bài hát ca ngợi lao động, sản xuất, cảnh đẹp thiên nhiên, thời tiết, mùa vụ. Các đôi nam nữ Dao Tiền hát Páo dung với các bài hát ru, hát vui chơi, hát giao duyên, hát than…

bài liên quan
Mới nhất
Đọc nhiều
Tăng thêm 5% thuế đối với một số mặt hàng từ ngày 1/1/2025

Tăng thêm 5% thuế đối với một số mặt hàng từ ngày 1/1/2025

Mười ba mã hàng hóa sẽ có mức thuế suất thuế xuất khẩu là 20% kể từ ngày 1/01/2025.
Cộng đồng Doanh nghiệp huyện Đông Hải phát triển nhanh cả về lượng và chất

Cộng đồng Doanh nghiệp huyện Đông Hải phát triển nhanh cả về lượng và chất

Chiều 26/12, UBND huyện Đông Hải (tỉnh Bạc Liêu) tổ chức Đại hội thành lập Hội Doanh nghiệp huyện Đông Hải lần thứ I, nhiệm kỳ 2024 - 2029.
"Mọi người, mọi nhà đều có Tết", không ai bị bỏ lại phía sau

"Mọi người, mọi nhà đều có Tết", không ai bị bỏ lại phía sau

Mới đây, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ban hành Chỉ thị số 38-CT/TU về việc tổ chức phục vụ Tết Ất Tỵ năm 2025 trên địa bàn Thành phố.
Tin bài khác
Bức thư của Bác Hồ căn dặn 3 điều gửi tới Hội nghị cán bộ ngành Y tế tháng 2/1955

Bức thư của Bác Hồ căn dặn 3 điều gửi tới Hội nghị cán bộ ngành Y tế tháng 2/1955

Ngày 27/2/1955, nhân dịp tổ chức Hội nghị cán bộ Y tế, Bác Hồ đã gửi thư cho Hội nghị căn dặn ba điều.
Lễ hội Nguyên tiêu và Đêm thơ Việt Nam 2024: Vần xưa vang bóng – Điệu mới giao hòa

Lễ hội Nguyên tiêu và Đêm thơ Việt Nam 2024: Vần xưa vang bóng – Điệu mới giao hòa

Với người yêu thơ, đêm thơ Nguyên tiêu là một sự kiện quan trọng, một ngày lễ ý nghĩa, không thể thiếu mỗi dịp xuân về.
“Yêu thương con người trước khi trở thành bác sĩ”

“Yêu thương con người trước khi trở thành bác sĩ”

Bác sĩ (BS) Đỗ Doãn Bách - Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội luôn tâm niệm, phải học cách yêu thương con người trước khi trở thành một BS, khi đó sẽ có vô vàn cách thức để cứu chữa người bệnh.
Nắng nóng ở TP Hồ Chí Minh ngày càng gay gắt

Nắng nóng ở TP Hồ Chí Minh ngày càng gay gắt

Sau vài ngày dịu bớt, nắng nóng tại TP Hồ Chí Minh và Nam Bộ đã quay trở lại với cường độ gay gắt và có xu hướng tăng cường độ.
"Ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái"

"Ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái"

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái, tài năng, luôn tràn đầy nhiệt huyết, tận tâm vì nghề, cùng nhau hướng tới mục tiêu nâng cao sức khỏe người dân cả về thể chất và tinh thần; Viết tiếp những kỳ tích của nền y học nước nhà.
Hơn 400 món ăn ba miền tại Lễ hội văn hóa ẩm thực

Hơn 400 món ăn ba miền tại Lễ hội văn hóa ẩm thực

Lễ hội văn hóa ẩm thực, món ngon Saigontourist Group 2024 diễn ra trong 4 ngày, từ ngày 28 đến ngày 31-3 tại Khu Du lịch Văn Thánh, TP Hồ Chí Minh.
Khai mạc lễ hội Đền Cô Tân An

Khai mạc lễ hội Đền Cô Tân An

Sáng 26/2 (tức 17 tháng Giêng), UBND xã Tân An, huyện Văn Bàn tổ chức khai hội Đền Cô Tân An năm 2024.
TP Hồ Chí Minh khởi động Tháng Thanh niên 2024 với nhiều hoạt động sôi nổi

TP Hồ Chí Minh khởi động Tháng Thanh niên 2024 với nhiều hoạt động sôi nổi

Hơn 1.000 bạn trẻ TP Hồ Chí Minh tham gia các hoạt động ra quân Tháng Thanh niên 2024 chủ đề "Thanh niên xung kích tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng".
Tri ân những "thiên thần áo trắng"

Tri ân những "thiên thần áo trắng"

Tối nay (26/2), tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) sẽ diễn ra chương trình tôn vinh Thầy thuốc Việt Nam và trao giải cuộc thi viết "Sự hy sinh thầm lặng" lần VI.
Hơn 400 công ty dệt may tham gia triển lãm quốc tế tại TP Hồ Chí Minh

Hơn 400 công ty dệt may tham gia triển lãm quốc tế tại TP Hồ Chí Minh

Theo Cục Xúc tiến thương mại, việc hỗ trợ tìm đơn hàng mới cho doanh nghiệp dệt may là một trong những nỗ lực mà Chính phủ, Bộ ngành rất quyết tâm.
tong bi thu nguyen phu trong trong cong cuoc bao ve chu quyen bien dao cua to quoc

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong công cuộc bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc

(PLM) - Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng vẻ vang của mình, nhất là trên cương vị Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Quân ủy Trung ương, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã dành tình cảm đặc biệt đối với cán bộ, chiến sĩ Hải quân. Tổng Bí thư luôn kịp thời quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam trong khắc phục khó khăn, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc; xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.
ha noi nhieu noi treo co ru truoc ngay quoc tang tong bi thu nguyen phu trong

Hà Nội: Nhiều nơi treo cờ rủ trước ngày Quốc tang Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

(PLM) - Dù còn 3 ngày nữa mới diễn ra Quốc tang, nhưng tại một số địa điểm tại Hà Nội cũng như trên cả nước đã treo cờ rủ để tưởng nhớ cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
tong bi thu nguyen phu trong nha lanh dao ly luan xuat sac

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng – Nhà lãnh đạo, lý luận xuất sắc

(PLM) - Trải qua nhiều cương vị quan trọng do Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, như: Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng từ khoá VII đến khóa XIII; Uỷ viên Bộ Chính trị từ khoá VIII đến khóa XIII; Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Bí thư Thành uỷ Hà Nội; Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Chủ tịch Quốc hội; Chủ tịch nước; Tổng Bí thư từ khoá XI đến khóa XIII, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã có nhiều cống hiến to lớn, quan trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta, nhất là trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
tinh cam dac biet cua nhan dan voi tong bi thu nguyen phu trong

Tình cảm đặc biệt của nhân dân với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

(PLM) - Hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng không ngừng nghỉ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã cống hiến hết mình, trọn một đời đóng góp cho Đảng, cho nhân dân. Hình ảnh vị lãnh đạo kiên trung, trí tuệ và mẫu mực, tận trung với Đảng, hết lòng vì dân sẽ luôn sống trong trái tim của mỗi người dân Việt Nam.
bo tu phap dung dau cac bo nganh ve chi so cai cach hanh chinh nam 2023

Bộ Tư pháp đứng đầu các bộ, ngành về Chỉ số Cải cách hành chính năm 2023

(PLM) - Sáng ngày 18/7/2024, Tại Hội trường Đa năng - Bộ Tư Pháp đã diễn ra Tọa đàm đánh giá, rút kinh nghiệm về Chỉ số cải cách hành chính năm 2023 và đánh giá việc thực hiện Đề án 06 trong 06 tháng đầu năm, nhiệm vụ, giải pháp từ nay đến cuối năm 2024 của Bộ tư Pháp.