Các nhà hoạch định chính sách, các học giả chuyên nghiên cứu về chủ nghĩa khủng bố hiện đang tranh cãi rằng, liệu al Qaeda hay tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) là nguy hiểm hơn đối với Mỹ và phương Tây.
Sau một loạt các vụ đánh bom và tấn công ở khắp phương Tây, nhiều chuyên gia khăng khăng cho rằng IS là vấn đề nghiêm trọng hơn, đó là một sai lầm. Al Qaeda hiện là vấn đề nghiêm trọng nhất đối với phương Tây.
Đổi chiến lược
Các tiếp cận thực dụng của al Qaeda đang khiến tổ chức này có nhiều khả năng hơn IS trong việc đạt được các mục tiêu chiến lược của chúng. Nhóm Jabhat al-Nusra có liên quan đến al Qaeda, sau khi đổi tên thành Jabhat Fateh al-Sham (JFS), đang lặng lẽ trở thành một sự lựa chọn chủ đạo trong số các nhóm phiến quân đang hoạt động tại Syria, ngay cả khi "vương quốc" của IS đang bị thu hẹp.
Nếu JFS thành công "lẩn vào" phe đối lập Syria, có thể kéo dài cuộc xung đột tại Syria. Đáng quan ngại hơn là nhờ một chiến lược chính trị và quân sự có phối hợp, JFS có thể giành được thành công lâu dài mà Hezbollah đang có được tại nước Liban láng giềng.
Chiến lược hiện nay của al Qaeda cho thấy nhóm này đã quyết tâm rút ra bài học từ những sai lầm quá khứ. Al Qaeda đang tạo ra một thành tố chính trị mạnh và không còn chỉ hoàn toàn tập trung vào bạo lực.
Al Qaeda đang "tiến hóa" để bao gồm không chỉ một nhóm cốt lõi có trụ sở tại Nam Á, mà còn cả các chi nhánh khắp Bắc Phi và bán đảo Arab.
Một đội tiên phong những kẻ lưu vong có gốc rễ yếu ớt trong các mạng lưới xã hội Trung Đông và một kế hoạch lấy Mỹ làm trung tâm phi thực tế đang biến đổi al Qaeda thành một phong trào rộng lớn, trong khi các nhánh của chúng "lẩn vào" các phong trào xã hội khu vực.
Ví dụ, tại Yemen, al Qaeda đã hành động để chia sẻ quyền lực với những lực lượng thánh chiến địa phương sau khi chiếm được thành phố Mukalla ở miền Nam nước này.
Chi nhánh Bắc Phi của al Qaeda cũng liên minh với các nhóm phiến quân địa phương để "cai trị" các khu vực ở phía Bắc Mali trước khi Pháp can thiệp năm 2013.
“Biến hình”
Mặc dù các chi nhánh của al Qaeda vẫn dựa vào các chiến thuật quân sự, kể cả phục kích và sử dụng các thiết bị nổ, nhưng chúng đang vận hành chủ yếu như các lực lượng nổi dậy, đang kiểm soát các khu vực lãnh thổ, duy trì các chính quyền tự phong và bảo vệ các cộng đồng Hồi giáo Sunni khỏi các lực lượng thù địch.
Những nỗ lực này đang được đẩy mạnh bằng một chiến dịch toàn diện, đang lan truyền các đức tin Wahhabist để tuyển mộ các thành viên mới.
So sánh với trọng tâm của IS là chiếm đóng các vùng lãnh thổ, phù hợp với triết lý tương đối thực dụng, al Qaeda đang duy trì một kế hoạch lâu dài hơn nhiều cho việc thành lập một vương quốc Hồi giáo.
Al Qaeda cũng tuyên bố IS là bất hợp pháp bởi vì những hành động của nhóm này "phủ nhận" quyền được lựa chọn "vương quốc" của người Hồi giáo.
Bằng việc tự lẩn vào các phong trào lớn hơn, al Qaeda có được sự bảo vệ nhiều hơn khỏi các cuộc tấn công bên ngoài.
Khi các cuộc tấn công xảy ra, al Qaeda có thể chứng minh đó là bằng chứng về sự thù địch của những kẻ tấn công đối với tất cả những người Hồi giáo dòng Sunni.
Bằng cách này, al Qaeda có thể hy vọng các đối tác địa phương tán thành chương trình hành động toàn cầu của chúng và sử dụng những nơi ẩn náu mới được tạo dựng để tổ chức các cuộc tấn công chống lại phương Tây.
Hậu quả tồi tệ nhất trong chủ nghĩa thực dụng của al Qaeda là nguy cơ những người Hồi giáo Sunni trên khắp thế giới sẽ thấy al Qaeda và các quan điểm của chúng đủ "hợp pháp" để có thể xem xét nghiêm túc.
Điều này có thể phá hoại những hy vọng về sự ổn định tại Trung Đông. Bi kịch thực sự sẽ là al Qaeda, nhất là nhờ các chi nhánh của chúng, dường như trở thành người bảo vệ thực sự các lợi ích của người Hồi giáo Sunni, hơn các chế độ Arab hợp pháp.
Một khi al Qaeda hoàn thành sự chuyển tiếp từ một nhóm khủng bố thành một phong trào xã hội bình dân, có sức hấp dẫn lớn đối với người Hồi giáo dòng Sunni trên khắp thế giới, đó sẽ là một mối quan ngại lớn cho thế giới.
