Tình trạng sông Gianh (tỉnh Quảng Bình) bị “rút ruột” bởi “cát tặc” không phải là vấn đề mới, hằng ngày thực trạng trên vẫn âm thầm diễn ra và gây bức xúc cho dư luận vì chưa được xử lý triệt để.
 |
| Một điểm tập kết cát sạn trái phép trên QL12A đoạn qua xã Cảnh Hóa. Ảnh: Lê Phi Long |
Sông Gianh bị “rút ruột”
Sông Gianh chảy qua địa bàn 5 huyện, thị xã phía Bắc tỉnh Quảng Bình, vấn đề khai thác cát sạn trái phép trên sông Gianh đã gây bức xúc dư luận thời gian dài và luôn là chủ đề nóng trong các cuộc tiếp xúc cử tri và các kỳ họp HĐND các cấp, tuy nhiên thời gian gần đây tình trạng trên có dấu hiệu bùng phát trở lại.
Một trong những “điểm nóng” là khu vực xã Cảnh Hóa, đoạn giáp ranh giữa huyện Quảng Trạch và huyện Tuyên Hóa. Trước phản ánh của người dân và tìm hiểu thực tế của PV, thời gian gần đây xuất hiện nhiều thuyền ngang nhiên hút cát từ lòng sông, đặc biệt là vào ban đêm.
Tại khu vực trên, hàng loạt xe ben lớn nhỏ ngược xuôi ra vào, xe đi ra chở đầy cát. Dọc Quốc lộ 12A qua khu vực trên, các bãi tập kết cát trái phép nằm rải rác bên mép sông Gianh với những chiếc máy xúc sẵn sàng đưa cát lên xe để chuyên chở đi nơi khác.
Hằng đêm, tiếng máy vọng lên từ các thuyền hút cát trên sông càng thêm gây bức xúc cho người dân. Sau khi thuyền đầy cát, thuyền sẽ ngược dòng sông Gianh lên phía cầu Văn Hóa để tập kết.
Theo một số người dân địa phương, tình trạng khai thác cát sạn trái phép có một thời gian lắng lại nhưng đã bùng phát mạnh trong thời gian gần đây. Từ đó đã gây ra nhiều hệ lụy khi đã xảy ra việc sạt lở bờ sông đoạn qua khu vực trên kéo dài hàng trăm mét, đất đai của người dân bị mất do bờ sông liên tục sạt lở, vết sạt lở ngày càng ăn sâu, nếu không có biện pháp xử lý kịp thời thì tương lai những nhà dân ven sông cũng sẽ… biến mất.
Một người dân cho biết, trước đây việc khai thác trái phép chỉ diễn ra vào ban đêm và ở giữa lòng sông, nhưng thời gian gần đây còn khai thác vào cả ban ngày, một số thuyền còn cho ống hút cắm sâu vào phía mép sông như thách thức dư luận.
Ngoài ra, dọc Quốc lộ 12A qua địa bàn các xã Tiến Hóa, Mai Hóa, Phong Hóa… tình trạng tương tự cũng diễn ra càng thêm gây bức xúc cho người dân. Theo tìm hiểu của PV, tuyến sông Gianh qua địa bàn huyện Tuyên Hoá có 8 đơn vị được cấp phép khai thác cát, nhưng do trữ lượng được cấp khá thấp dẫn nên các đơn vị đã lén lút khai thác vượt trữ lượng được cấp phép, một số đơn vị hợp đồng với người dân để mua cát khai thác cát sạn trái phép.
Điều đáng nói, lãnh đạo các địa phương trên đều xác nhận thực trạng khai thác cát, sạn trái phép trên sông Gianh đang diễn ra, nhưng khi hỏi về hướng giải quyết thì đều… lắc đầu vì chưa có biện pháp xử lý triệt để. Vậy, có hay không việc lãnh đạo các xã “bảo kê” cho sai phạm và trách nhiệm thuộc về ai?
UBND các cấp xã, huyện buông lỏng?
Trước phản ánh về tình trạng “rút ruột” trên sông Gianh, gần đây nhất, vào đầu tháng 9.2017, Thanh tra Sở TNMT tỉnh Quảng Bình đã bất ngờ kiểm tra tình hình khai thác cát trên sông Gianh tại địa phận huyện Tuyên Hóa vào ban đêm và đã phát hiện có 1 thuyền hút cát đã khai thác cát trái phép từ phía xã Mai Hóa chở về tập kết tại bãi tập kết của Công ty TNHH thương mại Toàn Phát (địa chỉ tại xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa). Qua kiểm tra, chủ thuyền có hợp đồng với Công ty nhưng khai thác không đúng khu vực mỏ của Công ty TNHH thương mại Toàn Phát đã được UBNĐ tỉnh cấp phép với khối lượng 8m3.
Tại địa bàn huyện Quảng Trạch, đoàn kiểm tra đã phát hiện 1 thuyền đã hút đầy cát chạy từ phía xã Cảnh Hóa lên phía thượng nguồn để đưa vào các bãi tập kết giáp ranh giữa xã Tiến Hóa và xã Cảnh Hóa. Tuy nhiên, do đoàn kiểm tra không có phương tiện đường thủy, đối tượng phát hiện có đoàn kiểm tra trên bờ nên đã ngược sông lẩn trốn.
Đoàn kiểm tra cũng đã phát hiện và bắt quả tang trên địa bàn xã Cảnh Hóa một bến bãi tập kết cát trái phép đang hoạt động dùng máy xúc cát lên xe để đem đi tiêu thụ; phát hiện hai bến bãi trái phép khác đang có khối lượng cát dự trữ và có phương tiện máy xúc để bốc xếp trên bãi, đó là của các hộ ông Phạm Thế Hùng, Lê Đức Dũng và Hoàng Nghĩa với khối lượng cát tập kết trên bãi mỗi hộ từ 100-200m3. Các hộ này tự lập bãi tập kết cát, sỏi trên đất không được phép kinh doanh cát sỏi và không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc cát hợp pháp.
Liên quan đến sự việc, Thanh tra Sở TNMT đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực khoáng sản đối với Công ty TNHH thương mại Toàn Phát vì hành vi khai thác cát sỏi lòng sông mà không có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Sở TNMT tỉnh Quảng Bình cho biết, hoạt động của các bến bãi trái phép là một trong những điều kiện quyết định làm cho việc khai thác cát, sỏi lòng sông trái phép diễn ra, làm thất thoát tài nguyên và gây các hệ lụy về môi trường.
Tuy nhiên, theo quy định thì trách nhiệm xử lý vấn đề này không thuộc về ngành Tài nguyên và Môi trường mà thuộc về UBND cấp xã, UBND cấp huyện, ngành giao thông, ngành Công thương và lực lượng công an. Qua làm việc, Sở TNMT đã lập biên bản quả tang và giao UBND huyện Quảng Trạch, lực lượng Công an huyện và UBND xã Cảnh Hóa cùng phối hợp xử lý theo thẩm quyền đối với 3 hộ dân nêu trên.
Trước thực trạng trên, Sở TNMT cũng đã có công văn kiến nghị UBND tỉnh Quảng Bình chỉ đạo UBND huyện Quảng Trạch, UBND xã Cảnh Hóa thực hiện nghiêm việc xử lý đối với các bến bãi tập kết trái phép, thực hiện kiểm điểm nghiêm túc đối với tập thể và các cá nhân có liên quan của UBND xã Cảnh Hóa vì đã để xảy ra tình trạng lập bến, bãi trái phép và khai thác cát sỏi lòng sông trái phép diễn ra trên địa bàn.
UBND tỉnh Quảng Bình cho biết đã có chỉ thị về việc tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Trong đó khẳng định công tác quản lý của một số địa phương còn buông lỏng, chưa quyết liệt, sự phối hợp giữa các địa phương và các cơ quan chức năng nơi có tuyến sông giáp ranh giữa các huyện, các xã chưa chặt chẽ và thường xuyên.
