Chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ phải tính toán kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định về việc lựa chọn đặc phái viên đại diện cho nhà lãnh đạo Mỹ đàm phán với Triều Tiên trong bối cảnh quan hệ song phương đang có dấu hiệu hạ nhiệt.
 |
| Truyền hình Hàn Quốc đưa tin về các nhà lãnh đạo Mỹ, Hàn Quốc, Triều Tiên tại Seoul (Ảnh: AP) |
Việc nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un được cho là đã chấp thuận dừng các vụ thử tên lửa và hạt nhân để làm tiền đề cho các cuộc đàm phán về vấn đề phi hạt nhân với Mỹ là cơ hội không thể bỏ lỡ. Để tận dụng cơ hội hiếm có, Tổng thống Donald Trump cần bổ nhiệm một đặc phái viên thay mặt ông tham gia vào các cuộc đàm phán với Bình Nhưỡng và đứng phía sau đặc phái viên này là một đội ngũ hùng hậu gồm đại diện của các cơ quan liên quan.
Đặc phái viên tiền nhiệm
Theo NPR, cuộc đàm phán lịch sử giữa Mỹ và Triều Tiên có thể sẽ bắt đầu bằng các quan chức cấp cao nhất của Bộ Ngoại giao hai nước, đó là Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và Ngoại trưởng Triều Tiên Ri Yong Ho. Tuy vậy, để có thể tiến hành các cuộc đàm phán liên tục và phức tạp với Triều Tiên, chính quyền Trump cần một nhà đàm phán chuyên trách đặc biệt và đội ngũ các chuyên gia kỹ thuật cũng như chuyên gia khu vực.
Sau khi cựu Đại sứ Joseph Yun, nhà ngoại giao chuyên phụ trách vấn đề Triều Tiên tại Bộ Ngoại giao Mỹ, thôi việc gần đây, một câu hỏi quan trọng được đặt ra là ai sẽ đại diện cho nước Mỹ ngồi vào bàn đàm phán với Triều Tiên. Lịch sử đối thoại giữa Mỹ và Triều Tiên trong hơn 25 năm qua cho thấy người giữ vai trò đàm phán là nhân tố quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại của các cuộc đàm phán.
Trước thời Tổng thống Trump, Mỹ cũng từng cử một số đặc phái viên thực hiện những sứ mệnh đàm phán tương tự. Trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Bill Clinton, đặc phái viên Robert L. Gallucci từng đóng vai trò trung tâm trong việc thuyết phục Triều Tiên dừng chương trình sản xuất nhiên liệu phân hạch đang có xu hướng phát triển.
Trong nhiệm kỳ thứ hai của cựu Tổng thống George W. Bush, Đại sứ Christopher Hill đóng vai trò then chốt trong quá trình ký kết Hiệp ước Dayton năm 1995 nhằm chấm dứt cuộc chiến ở Bosnia và sau đó tiếp tục giữ chức đại sứ Mỹ tại Ba Lan và Hàn Quốc. Cựu Đại sứ Hill cũng là trưởng phái đoàn Mỹ tham gia cuộc đàm phán 6 bên về vấn đề hạt nhân Triều Tiên.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của cựu Tổng thống Barack Obama, cựu Đại sứ Stephen Bosworth, một nhà ngoại giao chuyên nghiệp kỳ cựu với 20 năm kinh nghiệm và từng có hai năm (1995-1997) giữ chức Giám đốc Tổ chức Phát triển Năng lượng Bán đảo Triều Tiên, phụ trách hợp tác với Bình Nhưỡng để thực thi thỏa thuận phi hạt nhân từ thời chính quyền Clinton.
Phẩm chất cần thiết
 |
| Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un (Ảnh: AFP) |
Mỗi đặc phái viên có những phẩm chất, nền tảng và kinh nghiệm khác nhau, tuy nhiên họ đều có 3 điểm chung nổi bật.
Thứ nhất, một đặc phái viên phải có kinh nghiệm ngoại giao chuyên sâu để xử lý các thách thức khó khăn, đặc biệt là đối với những nhà lãnh đạo cứng rắn.
Thứ hai, đặc phái viên của chính quyền Mỹ cần có khả năng tiếp cận và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ tổng thống, ngoại trưởng và bộ trưởng quốc phòng. Đây là mối quan hệ hai chiều.
Với 24 giờ làm việc một ngày và phải đối phó với những thách thức từ Triều Tiên cũng như gặp mặt các quan chức Triều Tiên, một đặc phái viên sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc báo cáo thông tin lên các cấp cao hơn - những người chịu trách nhiệm ra quyết định.
Thứ ba, đặc phái viên Mỹ phải có vị trí đủ cao để có thể gặp mặt trực tiếp nhà lãnh đạo Kim Jong-un, cũng như các lãnh đạo và quan chức cấp cao của các nước đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán, gồm Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và Nga.
Kinh nghiệm từ các cuộc gặp trước đây với cố lãnh đạo Kim Nhật Thành và Kim Jong-il cho thấy, việc đối thoại trực tiếp với một nhà lãnh đạo Triều Tiên có thể dẫn đến những chỉ đạo “ngay tại chỗ” trên bàn đàm phán và sau đó được triển khai thành chính sách ngay lập tức.
Thứ tư, đặc phái viên về Triều Tiên cần có một đội ngũ hậu thuẫn gồm các chuyên gia giàu kinh nghiệm. Ngoài nghiên cứu các tài liệu của chính phủ hoặc các báo cáo tình báo, đội ngũ chuyên gia cũng cần tính toán cách Triều Tiên suy nghĩ và hành động. Chính quyền Mỹ cũng cần tính đến một thực tế rằng: Triều Tiên đã có hàng chục năm kinh nghiệm để nghiên cứu về Mỹ và đối thoại với người Mỹ.
“Chọn mặt gửi vàng”
 |
| Nhà ngoại giao Mỹ Joseph Yun (Ảnh: Reuters) |
Trong bất kỳ trường hợp nào, Tổng thống Trump cũng cần tính toán kỹ lưỡng khi bổ nhiệm đặc phái viên cấp cao thay mặt ông đàm phán với Bình Nhưỡng. Đây sẽ là một trong những bước quan trọng nhất trước khi Mỹ đạt được mục tiêu phi hạt nhân hóa hoàn toàn Triều Tiên.
Sau khi nhà ngoại giao kỳ cựu về Triều Tiên Joseph Yun thông báo rời khỏi Bộ Ngoại giao Mỹ hồi cuối tháng 2, nhiều quan chức Nhà Trắng đã tỏ ra thất vọng và lo ngại về kết quả khả quan của cuộc đàm phán Mỹ - Triều. Theo họ, đây là lúc Mỹ cần đẩy mạnh các nỗ lực ngoại giao để giải quyết căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên và vai trò của một nhà ngoại giao như ông Yun là rất cần thiết.
Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Heather Nauert đã bác bỏ ý kiến cho rằng ông Yun là người duy nhất có thể giải quyết vấn đề Triều Tiên hiện nay. Trong khi đó, Tổng thống Trump cho đến nay vẫn chưa bổ nhiệm Đại sứ thường trực của Mỹ tại Hàn Quốc dù ông đã lên nắm quyền được hơn một năm. Thay vào đó, đại diện cho Washington tại Seoul hiện mới chỉ là Đại biện lâm thời.
“Bộ Ngoại giao có 75.000 nhân viên đang làm việc trên toàn thế giới. Và Quyền Trợ lý Ngoại trưởng Susan Thornton hay Đại biện lâm thời Đại sứ quán Mỹ tại Hàn Quốc Marc Knapper là hai trong số những người có thể đảm nhận công việc này”, bà Nauert nói.
