Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra hàng loạt sai phạm tại dự án đường dẫn cầu Phú Mỹ theo hình thức PPP (Hợp đồng BT).
Phó Chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan cũng đã yêu cầu Công ty CP Đầu tư Xây dựng Phú Mỹ thu hồi nộp lại ngân sách Nhà nước hơn 355 tỷ đồng. Tuy nhiên, dư luận đang đặt câu hỏi tại sao các cán bộ có liên quan đến dự án này vẫn chưa bị xử lý?
Đường dẫn dự án BT Phú Mỹ. Ảnh Sơn Bình.
Dự án “đúng quy trình”?
Hợp đồng BT đường dẫn kết nối với cầu Phú Mỹ (số 1509/UBND-HĐ) được ký ngày 6/3/2008 giữa UBND TP HCM và Công ty CP Đầu tư Xây dựng Phú Mỹ (gọi tắt là Công ty PMC). Sau đó, từ cuối năm 2010 đến năm 2013, UBND TP HCM tiếp tục ký tiếp 3 phụ lục hợp đồng. Ngày 27/11/2014, Công ty PMC có tờ trình kết quả kiểm toán chi phí đầu tư của dự án BT đường dẫn kết nối với cầu Phú Mỹ (gọi tắt là dự án Phú Mỹ).
Tiếp đến, ngày 6/1/2015 và 26/6/2015, Văn phòng UBND TP HCM có các văn bản truyền đạt ý kiến của Phó Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Hữu Tín (ông Tín hiện đã bị TAND TP HCM tuyên phạt 7 năm tù trong vụ án sai phạm giao đất công sản cho Vũ “nhôm” ở 15 đường Thi Sách, Quận 1) giao cho ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải, làm tổ trưởng Tổ công tác liên ngành thành phố chủ trì phối hợp với các Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Xây dựng và các cơ quan, đơn vị khác có liên quan khẩn trương xem xét nội dung đề xuất của Công ty PMC về kết quả kiểm toán báo cáo quyết toán chi phí đầu tư hoàn thành dự án BT Phú Mỹ.
Ngày 17/5/2016, lãnh đạo Sở Giao thông Vận tải chủ trì cuộc họp Tổ công tác liên ngành giải quyết các vướng mắc liên quan đến dự án BT Phú Mỹ. Tham gia cuộc họp có đại diện lãnh đạo các sở như: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Sở Tư pháp, Tổng giám đốc Công ty PMC và Công ty TNHH Kiểm toán - Tư vấn tài chính DNP.
Nội dung cuộc họp Tổ liên ngành khẩn trương xem xét nội dung đề xuất của Công ty PMC về kết quả kiểm toán báo cáo quyết toán chi phí đầu tư hoàn thành dự án BT Phú Mỹ. Tại cuộc họp, các thành viên dự họp thống nhất các khoản mục chi phí đầu tư. Chi phí đầu tư dự án BT Phú Mỹ (bao gồm lãi vay trong thời gian xây dựng, lãi bảo toàn vốn trong thời gian xây dựng, lãi phải trả cho ngân hàng, lợi nhuận nhà đầu tư và thuế VAT) được Tổ liên ngành thống nhất gần 3.000 tỷ đồng.
Tiếp đến ngày 22/6/2016, ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải (Tổ trưởng Tổ liên ngành thẩm định dự án BT Phú Mỹ) ký văn bản (số 7607/SGTVT-KH) gửi UBND TP HCM kiến nghị UBND TP HCM chấp thuận chi phí hơn 2.900 tỷ đồng đầu tư dự án BT Phú Mỹ. Ngày 5/8/2016, ông Bùi Xuân Cường tiếp tục ký văn bản (số 10278/SGTVT-KH) gửi UBND TP HCM báo cáo: “Sở Giao thông Vận tải xin báo cáo hoàn chỉnh số liệu về chi phí đầu tư hoàn thành dự án BT đường dẫn Phú Mỹ là 2.917.993 triệu đồng.”
Sau khi nhận được các văn bản tham mưu của ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải TP HCM, Tổ trưởng Tổ liên ngành tham mưu, ngày 1/9/2016, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Lê Văn Khoa (ông Khoa xin thôi chức Phó chủ tịch UBND TP HCM từ cuối năm 2017 với lý sức khỏe yếu) ký văn bản chấp thuận chi phí đầu tư của dự án BT Phú Mỹ với tổng giá trị gần 3.000 tỷ đồng.
Lãnh đạo UBND TP HCM cũng giao cho Sở Giao thông Vận tải, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Xây dựng và các đơn vị liên quan chủ động hướng dẫn, đôn đốc, hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện các thủ tục về điều chỉnh tổng mức đầu tư, điều chỉnh hợp đồng, thanh quyết toán theo đúng qui định.
Đến ngày 16/7/2018, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Trần Vĩnh Tuyến (ông Tuyến đang bị Cơ quan CSĐT Bộ Công an khởi tố bị can với hành vi vi phạm các quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước vào ngày 11/7/2020) ký quyết định duyệt quyết toán công trình đường dẫn Phú Mỹ cho nhà đầu tư là Công ty PMC, công trình này khởi công từ tháng 3/2008, thời gian hoàn thành tháng 7/2014.
Nhà đầu tư được phép tất toán nguồn vốn và chi phí công trình với tổng số tiền hơn 2.700 tỷ đồng. Như vậy, cách làm của Sở Giao thông Vận tải, Tổ công tác liên ngành và UBND TP HCM là “đúng quy trình”.
Phát hiện hàng loạt sai phạm
Dự án BT Phú Mỹ với tổng vốn đầu tư hàng ngàn tỷ đồng đã được Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra hàng loạt sai phạm. Việc chuyển đổi hình thức đầu tư chưa được UBND TP HCM gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành có liên quan lấy ý kiến để xây dựng danh mục và công bố dự án theo quy định. Công tác lựa chọn nhà đầu tư không tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật. Công tác thẩm định, phê duyệt dự án, dự án BT Phú Mỹ không lập, phê duyệt theo quy định, thiếu nội dung thuyết minh về hiệu quả đầu tư, sự cần thiết phải đầu tư theo hình thức PPP…
Công tác lựa chọn nhà thầu, thương thảo, ký kết và thực hiện hợp đồng tại dự án BT đường dẫn Phú Mỹ, nhà đầu tư không thông báo với UBND TP HCM về kết quả lựa chọn theo quy định của Chính phủ. Đặc biệt, chi phí đầu tư dự án BT Phú Mỹ được phê duyệt quyết toán còn nhiều sai sót, qua kiểm toán phải giảm trừ 368,296 tỷ đồng, có những nội dung chưa đủ cơ sở pháp lý, chưa phù hợp với các quy định của hợp đồng BT với giá trị 646,585 tỷ đồng;…
Bên cạnh đó, báo cáo quyết toán dự án chưa phù hợp và bảo đảm tính pháp lý như xác định tổng chi phí đầu tư vượt tổng vốn đầu tư, vượt giá trị hợp đồng BT và các phụ lục đã ký đến thời điểm trình thẩm tra quyết toán; các cơ sở xác định chi phí đầu tư chưa căn cứ vào các thỏa thuận giữa hai bên tại hợp đồng BT và quy định của pháp luật.
Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền không tổ chức kiểm tra định kỳ, đột xuất việc tuân thủ quy định về quản lý chất lượng công trình. Việc thanh toán thực hiện dự án cho Công ty PMC với tổng số tiền hàng ngàn tỷ đồng nhưng không lập kế hoạch, phương án phân bổ đầu tư trình HĐND TP HCM quyết định, không phân bổ và giao kế hoạch vốn cho dự án, khi chưa phê duyệt điều chỉnh tổng vốn đầu tư và điều chỉnh giá trị hợp đồng BT.
Kiểm toán Nhà nước cũng đề nghị UBND TP HCM kiểm tra, rà soát, quyết toán lại dự án đường dẫn cầu Phú Mỹ theo đúng quy định của pháp luật, không để thất thoát tiền, tài sản Nhà nước; rà soát quyết toán lại các chi phi đầu tư qua kiểm toán xác định chưa đủ căn cứ, cơ sở để quyết toán với giá trị lên đến hơn 646 tỷ đồng.
Ngày 16/7/2018, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Trần Vĩnh Tuyến đã ký quyết định duyệt quyết toán công trình đường dẫn cầu Phú Mỹ cho nhà đầu tư là Công ty PMC. Thế nhưng, không hiểu vì sao, 3 tháng sau, ngày 10/10/2018, ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải vẫn tiếp tục ký phụ lục hợp đồng sửa đổi, bổ sung một số điều của hợp đồng thực hiện dự án BT Phú Mỹ, gây bất lợi cho Nhà nước?
Với hàng loạt sai phạm trên, ngày 7/8/2020, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan đã chỉ đạo đối với dự án BT đường dẫn Phú Mỹ thu hồi để nộp ngân sách Nhà nước hơn 355 tỷ đồng và giao cho Sở Tài chính khẩn trương rà soát số tiền đã quyết toán giá trị hơn 646 tỷ đồng.
Như vậy, tại dự án BT Phú Mỹ, nếu Kiểm toán Nhà nước không vào cuộc thì xem như ngân sách nhà nước bị “bốc hơi” hơn 355 tỷ đồng. Ai phải chịu trách nhiệm?
