Nhiều chính sách pháp luật có hiệu lực từ tháng 10/2025

Thay đổi về trình tự cấp giấy chứng sinh cho trẻ

Thông tư 22/2025 Bộ Y tế có hiệu lực kể từ ngày 1/10 đã quy định chi tiết về quy trình cấp mới và cấp lại giấy chứng sinh cho trẻ bao gồm quy trình cho các trường hợp sinh ra tại cơ sở y tế, sinh ngoài cơ sở y tế có người đỡ đẻ và trường hợp trẻ sinh ra do mang thai hộ.

Cụ thể, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nơi trẻ sinh ra cấp giấy chứng sinh cho trẻ trước khi trẻ ra khỏi cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc sớm hơn theo đề nghị của thân nhân của trẻ.

Trường hợp trẻ sinh ra ngoài cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng có người đỡ đẻ thì trong thời hạn 30 ngày kể từ thời điểm trẻ sinh ra sống, thân nhân của trẻ nộp tờ khai đề nghị cấp giấy chứng sinh cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nơi quản lý người đỡ đẻ để cơ sở khám bệnh, chữa bệnh kiểm tra, xem xét cấp giấy chứng sinh.

Trường hợp thực hiện kỹ thuật mang thai hộ ngoài cơ sở khám bệnh chữa bệnh thì bên nhờ mang thai hộ hoặc bên mang thai hộ nộp cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nơi trẻ sinh ra bản xác nhận về việc thực hiện kỹ thuật mang thai hộ vì mục đích nhân đạo và xuất trình giấy tờ tùy thân hợp lệ có số định danh cá nhân hoặc hộ chiếu của người mẹ sinh ra trẻ để đối chiếu, xem xét.

Nhiều quy định mới về y tế, giáo dục chính thức có hiệu lực từ tháng 10/2025.

Bỏ độc quyền về sản xuất vàng miếng

Nghị định 232/2025 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/20120) về quản lý hoạt động kinh doanh vàng chính thức có hiệu lực kể từ ngày 10-10 đã chính thức bãi bỏ độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, chuyển sang cơ chế cấp phép.

Theo đó, doanh nghiệp được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng khi đáp ứng đủ các điều kiện sau: Có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; có vốn điều lệ từ 1.000 tỉ đồng trở lên...

Trong khi đó, ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng khi đáp ứng đủ các điều kiện: Có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; có vốn điều lệ từ 50.000 tỉ đồng trở lên...

Liên quan đến vấn đề thanh toán, Nghị định 232/2025 cũng bổ sung quy định thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên của một khách hàng phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp kinh doanh vàng mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Tiếp đó là quy định về tăng cường quản lý dữ liệu, hóa đơn điện tử. Theo đó, khi bán vàng nguyên liệu mua từ doanh nghiệp, ngân hàng thương mại phải lập và sử dụng hóa đơn điện tử theo quy định của pháp luật; lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu giao dịch bán vàng nguyên liệu; thực hiện kết nối cung cấp thông tin cho Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ được ưu đãi thuế

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) 2025 có hiệu lực từ ngày 1/10 đã quy định mức lãi suất thuế TNDN là 20%. Tuy nhiên đối với những doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ thì có mức ưu đãi như sau:

- Áp dụng thuế suất 15% áp dụng đối với doanh nghiệp có tổng doanh thu năm không quá 03 tỉ đồng.

- Áp dụng thuế suất 17% đối với soanh nghiệp có tổng doanh thu năm từ trên 3 tỷ đồng đến khôbg quá 50 tỷ đồng.

Tuy nhiên mức thuế suất 15% và 17% không áp dụng đối với soanh nghiệp là công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết mà doanh nghiệp trong quan hệ liên kết không phải là doanh nghiệp đáp ứng điều kiện áp dụng thuế suất 15% và 17%.

Cạnh đó, khoản 4 Điều 4 Luật này cũng mở rộng đối tượng được miễn thuế TNDN, trong đó có thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải, chuyển nhượng tín chỉ các-bon lần đầu sau khi phát hành của doanh nghiệp được cấp chứng chỉ giảm phát thải, tín chỉ các-bon; thu nhập từ tiền lãi trái phiếu xanh; thu nhập từ chuyển nhượng trái phiếu xanh lần đầu sau khi phát hành.

Luật mới cũng bổ sung đối tượng phải nộp thuế bao gồm cả doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số có thu nhập phát sinh tại Việt Nam phải nộp thuế.

Một số trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự trong hoạt động đổi mới sáng tạo

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025 sẽ chính thức có hiệu lực kể từ 1-10 - lần đầu tiên quy định khái niệm "Đổi mới sáng tạo" được đưa vào trong một đạo luật. Theo đó, đổi mới sáng tạo là hoạt động tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới, quy trình mới, mô hình kinh doanh mới hoặc cải tiến đáng kể so với sản phẩm, dịch vụ, quy trình, mô hình kinh doanh đã có.

Hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo bao gồm: Nghiên cứu cơ bản; nghiên cứu ứng dụng; phát triển công nghệ; phát triển giải pháp xã hội; sản xuất thử nghiệm; ứng dụng, chuyển giao công nghệ; đổi mới sáng tạo dựa trên đổi mới công nghệ, sáng tạo công nghệ, nâng cao hiệu suất công nghệ; Khởi nghiệp sáng tạo...

Luật mới cũng quy định về điều kiện để miễn, loại trừ trách nhiệm trong hoạt động thử nghiệm có kiểm soát.

Cụ thể, trong quá trình thử nghiệm có kiểm soát, trường hợp xảy ra thiệt hại, rủi ro, việc miễn, loại trừ trách nhiệm trong hoạt động thử nghiệm có kiểm soát được thực hiện theo nguyên tắc:

Cơ quan có thẩm quyền cho phép thử nghiệm có kiểm soát; tổ chức, cá nhân trực tiếp, tham gia thẩm định, cấp phép, đánh giá thử nghiệm có kiểm soát được miễn, loại trừ các trách nhiệm khi đã thực hiện đúng, đầy đủ các quy định về thử nghiệm có kiểm soát tại Luật này và quy định của pháp luật về thử nghiệm có kiểm soát, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung, trừ trường hợp đã biết hoặc buộc phải biết về nguy cơ rủi ro đối với quá trình thử nghiệm có kiểm soát nhưng không áp dụng đầy đủ biện pháp phù hợp để ngăn ngừa, hạn chế mức độ thiệt hại có thể xảy ra.

Các trách nhiệm được miễn, loại trừ bao gồm:

- Miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân khác trong quá trình thẩm định, cấp phép, kiểm soát, đánh giá thử nghiệm có kiểm soát.

- Loại trừ trách nhiệm hành chính đối với các hành vi vi phạm pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

- Loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự đối với rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ.

Luật mới cũng nghiêm cấm hành vi cố ý không tuân thủ quy định trong hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo hoặc cố ý che giấu rủi ro khi thực hiện nghiên cứu, thử nghiệm, ứng dụng công nghệ gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài nguyên, môi trường, đa dạng sinh học, sức khỏe cộng đồng.

Bãi bỏ hình thức kỷ luật đình chỉ học tập đối với học sinh

Thông tư số 19/2025 của Bộ giáo dục và đào tạo quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh có hiệu lực từ ngày 31-10 đã có những thay đổi cơ bản về các hình thức khen thưởng, kỷ luật đối với học sinh.

Theo đó, nguyên tắc chung khi khen thưởng là bảo đảm công khai, khách quan, chính xác, công bằng, kịp thời, đúng đối tượng. Khi kỷ luật phải bảo đảm phù hợp đặc điểm tâm sinh lý, giới tính, thể chất, hoàn cảnh gia đình, đặc điểm văn hóa vùng miền của từng học sinh. Không sử dụng biện pháp kỷ luật mang tính bạo lực, xúc phạm nhân phẩm, danh dự, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của học sinh.

Về các hình thức khen thưởng, Thông tư số 19 đã bổ sung thêm hình thức khen thưởng mới là "thư khen" áp dụng đối với học sinh có kết quả học tập, rèn luyện tiến bộ, tự vượt lên chính mình hoặc có thành tích đột xuất nổi bật. Giáo viên, hiệu trưởng, cơ quan quản lý tùy theo tính chất, mức độ của thành tích đạt được quyết định việc gửi thư khen cho học sinh..

Về hình thức kỷ luật, Thông tư này đã chính thức bãi bỏ các hình thức kỷ luật được quy định tại Thông tư 08/1988 như: Cảnh cáo trước toàn trường; Đuổi học một tuần lễ; Đuổi học 1 năm (được hiểu là đình chỉ học)...

Trước đó, năm 2020, Bộ GD&ĐT ban hành điều lệ trường học. Các hình thức phê bình trước lớp, trường đã bị bỏ. Mức kỷ luật cao nhất với học sinh là tạm dừng học có thời hạn, thường khoảng 1-4 tuần.

Theo quy định mới, các hình thức kỷ luật được áp dụng kể từ 31-10 đối với học sinh tiểu học là: Nhắc nhở hoặc yêu cầu xin lỗi. Đối với học sinh ngoài đối tượng học sinh tiểu học (THPT, Giáo dục thường xuyên) thì có các hình thức kỷ luật như: Nhắc nhở; phê bình; yêu cầu viết bản tự kiểm điểm.